وزیر امور خارجه و رئیس جمهوری ترکیه در روزهای گذشته بهطور جدی با پیوستن این دو کشور مخالفت کرده بودند
با وجود ابراز مخالفتهای اخیر ترکیه بهعنوان یکی از اعضای پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو، با پذیرش عضویت فنلاند و سوئد در این ائتلاف نظامی، میرچا جوآنا، معاون دبیرکل ناتو، میگوید مطمئن است کشورهای عضو میتوانند بر مخالفتهای آنکارا غلبه کنند و بهسرعت شرایط را برای رسیدن به اجماع و پذیرش عضویت این دو کشور فراهم سازند.
در تغییر سیاستی تاریخی ناشیاز تهاجم روسیه به اوکراین، دولت فنلاند روز یکشنبه، ۲۵ اردیبهشتماه (۱۵ ماه مه)، بهطور رسمی از تصمیم خود برای پیوستن به پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو خبر داد.
همزمان حزب حاکم سوئد نیز درحال برگزاری نشستی تعیینکننده درباره پیوستن به این پیمان نظامی است که احتمالا مسیر درخواست مشترک دو کشور همسایه برای الحاق به بزرگترین ائتلاف نظامی جهان را هموار خواهد کرد.
سائولی نینیستو، رئیسجمهوری و سانا مارین، نخستوزیر فنلاند، روز یکشنبه در یک نشست خبری مشترک در هلسینکی، پایتخت آن کشور، اعلام کردند کشورشان برای پیوستن به ۳۰ عضو فعلی ائتلاف نظامی ناتو درخواست خواهد کرد.
البته این تصمیم قبل از اجراییشدن به تایید پارلمان فنلاند هم خواهد رسید؛ اما براساس گزارشها اعلام روز یکشنبه درواقع بهمعنای نهاییشدن تصمیم این کشور است و تایید پارلمان تنها یک روند تشریفاتی رسمی خواهد بود. پش از آن و به احتمال زیاد در هفته آینده، درخواست رسمی عضویت فنلاند به مقر ناتو در بروکسل، پایتخت بلژیک ارسال خواهد شد.
همزمان حزب سوسیال-دموکرات حاکم سوئد نیز روز یکشنبه با برگزاری نشستی، آماده میشود تا ضمن کنار گذاشتن چندین دهه بیطرفی نظامی، از پیوستن این کشور به ناتو حمایت کنند و راه را برای درخواست فوری عضویت در این ائتلاف هموار کنند. ماگدالنا اندرسون، نخستوزیر و رهبر حزب سوسیال-دموکرات سوئد پیشتر اعلام کرده بود که یکشنبه در این زمینه تصمیم میگیرد.
با توجه به افزایش نگرانیهای امنیتی در سوئد درپی حمله روسیه به اوکراین و حمایت گسترده مردم و دیگر احزاب این کشور از پیوستن به ناتو، بهنظر میرسد سوسیال-دموکراتها نیز مخالفت دیرینه خود با الحاق به این ائتلاف نظامی را کنار بگذارند و در ارائه درخواست رسمی عضویت با کشور همسایه خود همراه شوند.
در این میان، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، اعلام کرده است کشورش با پیوستن سوئد و فنلاند به پیمان آتلانتیک شمالی مخالف است. او این دو کشور شمال اروپا را به «میزبانی سازمانهای تروریستی»، ازجمله حزب کارگران ترکیه (پ.ک.ک)، متهم کرده است.
با توجه به نیاز سوئد و فنلاند به رای مثبت تمامی اعضای ناتو برای پیوستن به این ائتلاف، مخالفت آنکارا میتواند با وتوی درخواست این دو کشور، سد راه عضویت آنان شود. رئیس جمهوری فنلاند پس از صحبتهای اردوغان، برای گفتوگو با او درمورد این مسئله اعلام آمادگی کرده بود.
اما درحالیکه مقامهای فنلاند و سوئد تصمیم خود برای ارائه درخواست عضویت در پیمان نظامی ناتو را نهایی میکنند، وزرای امور خارجه ۳۰ کشور عضو ناتو نیز برای نشستی دو روزه با تمرکز بر پیشنهاد عضویت این دو کشور، از روز شنبه، ۲۴ اردیبهشتماه، در برلین، پایتخت آلمان گردهم آمدهاند.
به گزارش خبرگزاری رویترز، مولود چاووشاوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه، روز شنبه در این نشست، بهطور غیرمنتظرهای مخالفتهایی مشابه با سخنان پیشین اردوغان بهمیان آورده و گفته «نپذیرفتنی و تکاندهنده» است که اعضای جدید احتمالی ناتو از گروه شبهنظامی غیرقانونی کرد پ.ک.ک حمایت میکنند.
هنوز مشخص نیست که آیا مذاکرات بعدی میان چاووشاوغلو، وزرای خارجه چند کشور دیگر عضو ناتو و همتایان فنلاندی و سوئدی آنها بهمنظور حلوفصل این مسئله، شنبهشب به نتیجهای رسیده است، یا خیر.
اما همزمان با ازسرگیری مذاکرات و ادامه نشست در روز یکشنبه، میرچا جوآنا، معاون دبیرکل ناتو، گفت اطمینان دارد که نگرانیهای آنکارا قابل رسیدگی است.
جوآنا به خبرنگاران گفت: «ترکیه یک متحد مهم است و نگرانیهایی را بیان کرد که بین دوستان و متحدان مطرح میشود.»
او افزود: «اطمینان دارم که اگر این کشورها تصمیم به عضویت در ناتو بگیرند، ما میتوانیم از آنها استقبال کنیم و همه شرایط را برای دستیابی به اجماع مهیا کنیم.»
بنابر گزارشها، در نشست برلین بیشتر اعضای ناتو از فنلاند و سوئد حمایت کردند و بر لزوم تصویب سریع پیشنهادهای عضویت آنها تاکید کردند. این روند بهطور معمول تا یک سال طول میکشد.
آنالنا بربوک، وزیر خارجه آلمان، در حاشیه این نشست، به خبرنگاران گفت: «آلمان همه چیز را برای انجام یک روند تصویب سریع آماده کرده است.»
او افزود: «باید مطمئن شویم که تضمینهای امنیتی به آنها میدهیم، نباید یک دوره گذار و یک منطقه خاکستری وجود داشته باشد که وضعیتشان نامشخص باشد.»
اشاره او به دوره طیشدن روند تصویب عضویت است که طی آن، درخواستدهندگان هنوز عضو ناتو محسوب نمیشوند و در صورت مواجهشدن با حمله احتمالی کشور سوم، هنوز براساس ماده ۵ پیمان ناتو، تحت حمایت این ائتلاف قرار ندارند. براساس ماده ۵ پیمان آتلانتیک شمالی، حمله به هریک از کشورهای عضو، حمله به تمامی آنها محسوب میشود.
ملانی جولی، وزیر امور خارجه کانادا، نیز ضمن تکرار سخنان بربوک، اظهار امیدواری کرد که این کار «طی چند هفته» انجام شود.
روز یکشنبه آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده نیز به وزرای دیگر کشورهای این ائتلاف پیوست و تا درمورد تضمینهای امنیتی موقت برای سوئد و فنلاند تا زمان پذیرش کامل عضویت گفتوگو کنند. این درحالی است که قدمهای اولیه دو کشور در مسیر تصمیمگیری برای ارائه درخواست عضویت در ناتو، تهدیدهای تلافیجویانه مسکو را بهدنبال داشته است.
مسکو که بیش از ۱۳۰۰ کیلومتر مرز مشترک با فنلاند دارد، هشدار داده است که پیوستن هلسینکی به این ائتلاف نظامی یک «اشتباه بزرگ» است و به روابط دوجانبه آسیب میرساند.
روسیه بهطور کلی گسترش ناتو بهسمت شرق و شمال اروپا را تهدیدی برای امنیت خود میداند و جاهطلبی اوکراین برای پیوستن به این ائتلاف را دلیلی میداند برای آغاز آنچه که «عملیات نظامی ویژه» در آن کشور میخواند.