مسعود کاظمی
انتشار فهرست بدهکاران بانکی در ایران، در همه دولت‌های دو دهه اخیر سابقه‌ای طولانی دارد. هر از چند گاهی دولت‌ها با انتشار فهرست بدهکاران، نمایش مبارزه با فساد راه می‌اندازند. در عمل اما نه تنها از میزان مطالبه بانک‌ها کاسته نشده است بلکه سال به سال بر معوقات بانکی، مطالبات مشکوک‌الوصول و… اضافه می‌شود.
دولت «ابراهیم رئیسی» هم در چند ماه اخیر به بانک‌ها دستور داده است تا فهرست بدهکاران خود را منتشر کنند. از بررسی فهرست بدهکاران «بانک پاسارگاد» که اخیرا منتشر شده است، نتایج جالب و عجیبی به دست می‌آید.
براساس لیست منتشر شده از سوی بانک پاسارگاد، میزان بدهی ۱۵ شرکتی که از این بانک تسهیلات دریافت کرده‌اند، تا پایان سال ۱۴۰۰، بیش از ۱۵۰ هزار میلیارد تومان بوده است.
برای فهم دقیق از این حجم مطالبات بانک پاسارگاد، کافی است بدانیم کل مبلغ فساد رخ داده در «بانک سرمایه» در طول چند سال، ۱۴ هزار میلیارد تومان بوده است؛ کمتر از ۱۰ درصد مبلغ مطالبات بانک پاسارگاد، آن هم تنها از ۱۵ شرکت.
رسیدگی قضایی به پرونده بانک سرمایه چند سال به طول انجامید و بیش از ۱۰۰ حکم قضایی صادر شد اما تاکنون دست‌کم هیچ پرونده قضایی عمومی شده‌ای درباره بانک پاسارگاد وجود ندارد.
بانک پاسارگاد به چه شرکت‌هایی وام داده است؟
بر اساس فهرست منتشر شده از سوی بانک پاسارگاد، ۱۵ شرکت بزرگ‌ترین بدهکاران این بانک هستند.
«مجید قاسمی»، مدیر عامل و نایب رییس هیات مدیره بانک پاسارگاد است و در حال حاضر به غیر از این بانک، در هیات مدیره ۱۱ شرکت دیگر زیر مجموعه بانک پاسارگاد عضویت دارد که در ۱۰ شرکت ریاست هیات مدیره را دارا است.
در واقع، رییس هیات مدیره سه شرکت از بین ۱۵ شرکت بدهکار به بانک پاسارگاد، مجید قاسمی، مدیرعامل همین بانک است. ریاست هیات مدیره «شرکت فناوری اطلاعات و ارتباطات پاسارگاد آریان» که بیش از هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان به بانک پاسارگاد بدهی دارد نیز بر عهده مجید قاسمی است.
از سوی دیگر، قاسمی رییس هیات مدیره «شرکت سرمایه‌گذاری پارس آریان» بوده که بیش از دو هزار میلیارد تومان به بانک پاسارگاد بدهکار است. جالب‌تر این که «علی‌اکبر امین‌تفرشی»، مدیرعامل و نایب رییس هیات مدیره این شرکت هم‌اکنون عضو هیات مدیره بانک پاسارگاد است.
هم‌چنین «شرکت مادر تخصصی توسعه معادن و صنایع معدنی خاورمیانه» بزرگ‌ترین بدهکار بانک پاسارگاد است که رقم آن بیش از ۶۹ هزار میلیارد تومان اعلام شده است. مجید قاسمی رییس هیات مدیره و «سیدکاظم میرولد» (رییس فعلی هیات مدیره بانک پاسارگاد) و علی‌اکبر امین‌تفرشی (دیگر عضو هیات مدیره بانک) نیز اعضای هیات مدیره این شرکت هستند.
شرکت دیگری که از بزرگ‌ترین بدهکاران بانک با مبلغی بالغ بر ۲۴ هزار میلیارد تومان عنوان شده، «گسترش انرژی پاسارگاد» است که در زمان اعطای تسهیلات به آن، قاسمی، میرولد و امین‌تفرشی اعضای هیات مدیره آن بوده‌اند.
به غیر از این چهار شرکت، هفت شرکت دیگر که در فهرست بدهکاران کلان بانک نام آن‌ها به میان آمده است، متعلق به خود بانک پاسارگاد هستند؛ به‌طور مثال، «شرکت تامین مسکن گروه مالی پاسارگاد» که چهار هزار میلیارد بدهی به بانک دارد، از زیرمجموعه‌های بانک پاسارگاد است. هم‌چنین «شرکت تامین آتیه کارکنان گروه مالی پاسارگاد» که سه هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان به بانک بدهکار است، از زیرمجموعه‌های بانک پاسارگاد به شمار می‌رود.
در واقع، حدود ۱۴۵ هزار میلیارد تومان از مطالبات بانک پاسارگاد مربوط به شرکت‌ها و زیرمجموعه‌های همین بانک و مدیران آن است.
از بانک پاسارگاد و مدیرعامل آن چه می‌دانیم؟
بانک پاسارگاد در سال ۱۳۸۴ رسما آغاز به کار کرد. مجوز تاسیس بانک در ۱۳ شهریور ۱۳۸۴، هم‌زمان با آغاز به کار دولت «محمود احمدی‌نژاد» و مجوز فعالیت آن در ۲۲ شهریور ۱۳۸۴ صادر شد.
این بانک در همان سال تاسیس موفق شد در بین ۱۰۰ شرکت برتر ایران، رتبه ۱۲ را کسب کند. در تمام سال‌های فعالیت، چندین لوح و تقدیرنامه و مدال از سوی نهادهای دولتی و بانکی ایران به بانک پاسارگاد اهدا شده است.
بانک پاسارگاد یک مجموعه دانشگاهی به نام «دانشگاه خاتم» را در زیرمجموعه خود ایجاد کرده که ریاست آن نیز با مجید قاسمی، مدیرعامل بانک است. از دیگر چهره‌های نام‌دار عضو هیات امنای دانشگاه خاتم می‌توان به «علی‌اکبر صالحی»، رییس سابق سازمان انرژی اتمی و «علی طیب‌نیا»، وزیر اقتصاد و دارایی در دولت «حسن روحانی» نام برد.
علاوه بر فعالیت بانکی و دانشگاهی، بانک پاسارگاد در حوزه نفت نیز فعالیت‌های بسیاری داشته است؛ از تامین مالی «طرح توسعه میدان نفتی مشترک اسفندیار» گرفته تا «طرح ذخیره‌‌سازی نفت خام قشم»، تامین مالی پالایشگاه در جاسک و احداث خط ششم انتقال گاز سراسری برای هدف صادرات گاز به عراق.
۱۷ مهر سال ۱۳۹۹، وزارت خزانه‌داری امریکا ۱۸ بانک ایرانی، از جمله بانک پاسارگاد را تحریم کرد.
مجید قاسمی، مدیرعامل بانک پاسارگاد بین سال‌های ۱۳۶۴ و ۱۳۶۵، مدیرعامل «بانک ملی ایران» بوده است. او بین سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۸، رییس کل «بانک مرکزی جمهوری اسلامی» و از سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۴، عضو «کمیسیون تلفیق» مجمع تشخیص مصلحت نظام بود. در حال حاضر نیز عضو هیات امنای «موسسه عالی آموزش بانک‌داری ایران»، «شورای‌عالی علوم، تحقیقات و فناوری»، «کمیسیون انجمن‌های علمی ایران» در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و «شورای‌عالی آموزش و پژوهش» بانک مرکزی جمهوری اسلامی است.
سال ۱۳۹۲، نام بانک پاسارگاد در یک پرونده جنجالی فساد به میان آمد. آن زمان اعلام شد که بانک مرکزی با یک شرکت خصوصی تفاهم‌نامه‌ای امضا کرده است که بر اساس آن، ۶۵۰ میلیون یورو ارز واردات کالاهای اساسی را به‌صورت ثبت برات اسنادی مدت‌دار و بدون تعهد در اختیار این شرکت قرار می‌دهد. نام این شرکت، «سپید استوار آسیا» و بانک پاسارگاد به عنوان بانک عامل معرفی شده بود.
یکی از نام‌های پرتکرار پرونده‌های فساد که البته هیچ‌گاه هم به نتیجه نمی‌رسد و در این مورد هم به میان آمد، «مسعود مدلل» بود. مدلل در مقطعی که این موارد مطرح شدند، عضو هیات مدیره شرکت سپید استوار آسیا بود؛ یکی از ابربدهکاران بانکی معروف دو دهه اخیر ایران که «ایران‌وایر» پیش‌تر در گزارشی مفصل به او پرداخته است.
«احمد توکلی»، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی گفته بود که پیرامون حواشی مرتبط با پرونده شرکت سپید استوار آسیا با بسیاری از مقام‌های دولتی نامه‌نگاری کرده است؛ پرونده‌ای که با نام «رانت ۶۵۰ میلیون یورویی» معروف شد.
«حسن روحانی» رییس‌جمهوری ایران و «اسحاق جهانگیری» معاون اول او، «محمدرضا نعمت‌زاده» وزیر وقت صنعت، معدن و تجارت و «ولی‌الله سیف» رییس کل وقت بانک مرکزی ایران از جمله این مقام‌های دولتی بودند که البته نتایج پی‌گیری این موضوع هیچ‌گاه اعلام نشد.
ماجراهای پسر معاون اول رئیسی و بانک پاسارگاد
«سجاد مخبر»، فرزند «محمد مخبر»، معاون اول ابراهیم رئیسی و رییس سابق «ستاد اجرایی فرمان امام»، روابط تجاری و رانتی خاصی با بانک پاسارگاد دارد؛ موضوعی که در همان زمان انتصاب مخبر به معاون اولی رییس دولت حواشی زیادی به وجود آورد.
بسیاری سجاد مخبر را یکی از ابربدهکاران بانکی و آقازاده‌ای دارای چندین شغل معرفی کرده‌اند. علی‌رغم این که در زمان انتصاب محمد مخبر به عنوان معاون اول ابراهیم رئیسی، فعالیت‌های اقتصادی فرزند او تکذیب شدند، بررسی‌ها نشان می‌دهند که واقعیت امر چیز دیگری است.
سجاد مخبر در حال حاضر عضو و بعضا رییس هیات مدیره هفت شرکت است که چهار مورد از آن‌ها، یعنی شرکت‌های جزو زیرمجموعه‌های بانک پاسارگاد به شمار می‌روند.
«شرکت پارسی فارمد پاسارگاد» که ریاست هیات مدیره آن بر عهده سجاد مخبر است، یکی از زیرمجموعه‌های بانک پاسارگاد و از بدهکاران این بانک است. او هم‌چنین مدیرعاملی «شرکت نسیم سلامت پاسارگاد» را برعهده دارد که دو عضو دیگر هیات مدیره آن، مجید قاسمی و سیدکاظم میرولد، از اعضای هیات مدیره بانک پاسارگاد هستند. سجاد مخبر به نمایندگی از «شرکت سرمایه‌گذاری پارس آریان» که از بدهکاران بانک بوده، نایب رییس هیات مدیره «شرکت پیشگامان امین سرمایه پاسارگاد» نیز هست.
در غیاب نظارت صحیح بر عملکرد بانک‌ها و بر اثر فساد سیستماتیک در همه اجزای حکومت، آن‌چه در بانک پاسارگاد رخ داده، نشان از فسادی بزرگ دارد. البته می‌توان گفت این تنها نوک کوه یخ فساد در سیستم بانکی ایران است.
از: ایران وایر