میزان ذخیره سدهای تهران نسبت به ۱۰ سال پیش نزدیک به ۵۰ درصد کاهش یافته است
حجم ذخایر آبی سدهای استان تهران به پایین‌ترین میزان در ۵۰ سال اخیر رسیده است. این خبر را نادر تبریزی، مدیر توسعه خطوط آب‌رسانی شرکت تامین و تصفیه آبفای تهران، اعلام کرد و از مشترکان خواست میزان مصرف خود را تا ۲۰ درصد کاهش دهند.
به گفته تبریزی، در حال حاضر میزان مصرف آب تهران ۳۹ هزار و ۵۰۰ لیتربرثانیه است؛ در حالی که ورودی آب سدهای تهران ۳۴ هزار و ۵۰۰ لیتر است. اگر این محاسبه مبنا قرار بگیرد، به معنای آن است که استان تهران حدود پنج هزار لیتربرثانیه کمبود ذخیره آبی دارد. به عبارت دیگر، مصرف آب بیش از میزان ذخیره آن است.
مدیر توسعه خطوط آب‌رسانی شرکت تامین و تصفیه آبفای تهران با بیان اینکه از سال ۱۴۰۰ تاکنون، بارش‌ها در سطح حوضه‌های آبریز سدهای تهران «ناچیز» بوده‌اند، بالا بودن میزان مصرف را از دلایل کمبود آب ذکر کرد.
مجید مختاری، مدیر بهره‌برداری تاسیسات آبفای منطقه ۴ تهران، نیز به خبرگزاری تسنیم گفت که مصرف بالای شهروندان مانع از افزایش حجم مخازن آبی شده است. او افزود: «اختلاف فاحش بین نمودار‌های تولید و مصرف ناشی از تولید ۳۷ هزار لیتربرثانیه و مصرف ۳۹ هزار لیتربرثانیه اجازه نمی‌دهد حجم مخازن شهر تهران از ۸۸۰ مترمکعب بالاتر برود.»
مقام‌های وزارت نیروی جمهوری اسلامی همواره کمبود برق و آب را به مصرف بالای مشترکان نسبت می‌دهند اما درباره ریشه‌های اصلی این کمبودها اطلاع‌رسانی نمی‌کنند. در مقابل، کارشناسان می‌گویند یکی از مهم‌ترین دلایل بحران کمبود آب در ایران «ناکارآمدی» و «مدیریت غیراصولی» منابع آبی است. به عنوان نمونه، بارش‌های سیل‌آسای مرداد ۱۴۰۱ تنها خسارت به بار آورد و در افزایش میزان ذخایر آبی تاثیر چندانی نداشت.
فیروز قاسم‌زاده، مدیرکل اطلاعات و داده‌های آب، اوایل آبان، خبر داد که میزان ذخایر آب در سدهای استان تهران حدود ۱۸ درصد است. بر مبنای اعلام شرکت آب منطقه‌ای تهران، در حال حاضر ذخیره سدهای تهران به ۳۱۵ میلیون مترمکعب رسیده که از ظرفیت سدهای تهران در شرایط مطلوب ۵۰ درصد کمتر است؛ زیرا میزان ذخایر سدهای تهران در شرایط مطلوب برای فصل پاییز، ۷۰۰ میلیون مترمکعب است.
برای درک وضعیت موجود، کافی است ذخایر سدهای تهران در سال‌های گذشته را مرور کنیم. ابتدای پاییز ۱۴۰۰، میزان ذخیره سدهای تهران حدود ۵۰۰ میلیون مترمکعب بود. این رقم در سال ۱۳۹۹ با اندکی تفاوت، میزان ۵۵۳ میلیون مترمکعب را نشان می‌داد. این در حالی است که وزارت نیرو پاییز ۱۳۹۵ اعلام کرد حجم کل مخازن پشت سدهای تهران ۷۷۵ میلیون مترمکعب است؛ حدود یک دهه پیش، مدیرعامل وقت شرکت منطقه‌ای آب تهران میزان ذخایر سدها را حدود ۶۲۵ میلیون مترمکعب اعلام کرده بود. این ارقام آشکار می‌کند که میزان ذخیره سدهای تهران نسبت به ۱۰ سال پیش نزدیک به ۵۰ درصد کاهش یافته است.
پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که خشکسالی‌ها تا پنج سال آینده ادامه پیدا می‌کند و به همین دلیل متخصصان هشدار داده‌اند که دولت باید برای حفاظت از ذخایر آبی و مدیریت اصولی آن گام‌های جدی بردارد. به گفته آنان، این گام‌های جدی فراتر از دعوت مشترکان به مصرف کمتر است و حکومت باید برای آبخیزداری برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری کند.
هوشنگ جزی، مدیرکل دفتر آبخیزداری سازمان منابع طبیعی، در جریان سیلاب‌های مردادماه به خبرگزاری ایسنا گفت که علت اجرایی نشدن عملیات آبخیزداری در تمام حوزه‌های آبخیز، ناکافی بودن منابع مالی است. به گفته او، دولت‌ها برای عملیات عمرانی بزرگ مثل راهسازی و سدسازی هزینه می‌کنند چون «نمود عینی و منفعت مالی» دارند؛ اما برای اقدام‌هایی در راستای حفظ از محیط زیست، کاری انجام نمی‌دهند چون منفعت مالی ندارد.
هوشنگ جزی در پاسخ به این سوال که روی چند درصد از اراضی ایران عملیات آبخیزداری انجام شده است، گفت: «۱۲۵ میلیون هکتار اراضی فرسایش آبی داریم که از این میزان اکنون فقط روی هفت میلیون هکتار آن عملیات آبخیزداری در دست اجرا است.»
خشکسالی در ایران از سال ۱۳۷۶ به بعد آغاز شد و حالا با گذشت ۲۵ سال، به بحرانی‌ترین حالت رسیده است. رصدخانه مهاجرت ایران پیش‌تر در گزارشی اعلام کرده بود بیش از ۸۰ درصد جمعیت ایران آثار بیابان‌زایی را احساس می‌کنند و در سال‌های آینده، مهاجرت‌های اقلیمی با شتاب بیشتری ادامه خواهند یافت.
