تحریم جشنواره فیلم فجر و ابهام در رسیدن فیلمهای حکومتی به جشنواره
سختترین سال جشنواره فیلم فجر در تاریخ جمهوری اسلامی در پیش است. بسیاری از هنرمندان با ممنوعالخروجی، بازداشت، احضار و فشارهای امنیتی روبرو شدهاند. حمایت از خیزش سراسری مردم ایران، به خط قرمزی برای حاکمیت تبدیل شده است و تاکنون دستکم ۴۰ سینماگر بازداشت شدهاند. کمیته پیگیری وضعیت هنرمندان بازداشت شده پیش از این اعلام کرده بود که فهرستی از اسامی بازداشتشدگان در دسترس نیست، اما دستکم برای ۱۵۰ نفر از فعالان سینمایی، حکم ممنوعالخروجی صادر شده است.
با توجه به شرایط ایران و مخالفت بسیاری از هنرمندان با سیاستهای جمهوری اسلامی، حضور فیلمهای تولیدی بسیاری از آنها در جشنواره فیلم فجر امسال در هالهای از ابهام قرار دارد. بسیاری معتقدند که جشنواره فیلم فجر ۱۴۰۱ با تحریم گسترده سینماگران همراه خواهد بود. رسانههای نزدیک به حاکمیت نیز برای مقابله با تحریم جشنواره با وجود اینکه دیر شده است، اما دست به کار شدند.
خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران، در گزارشی با اشاره به بودجههای میلیاردی نهادهای سینمایی حکومتی برخلاف رویه ضدهنری معمول میان حامیان حکومت، از ساخت کارهایهای سینمایی اندک حامیان حکومت انتقاد کرد. خبرگزاری تسنیم اعلام کرده است که دو نهاد سازمان هنری رسانهای اوج و حوزه هنری، با بودجههای ۲۰۰ میلیاردی و ۲۷۶ میلیاردی، به ترتیب هرکدام تنها یک اثر در جشنواره فجر امسال دارند. این خبرگزاری به بنیاد فارابی نیز اشاره میکند که با یکسوم بودجه این نهادها، هشت اثر در جشنواره فیلم فجر امسال خواهد داشت. بر اساس خبرها، فارابی احتمالا با فیلمهای پالایشگاه، جنگ پرتغال، متروپل، شماره ۱۰، کت چرمی و دومین روز پاییز، به جشنواره فجر چهلویکم خواهد رفت. اما با وجود این ۱۰ فیلمی که با بودجه دولت ساخته شدهاند، هنوز از حضور فیلمها و کارگردانان مستقل در این جشنواره خبری نیست.
از سوی دیگر، برخی کانالهای خبری به هزینه ۷۰ میلیارد تومان از بودجه سینمای امسال برای ساخت دو فیلم انتقاد کردهاند. فیلم سینمایی «پالایشگاه» به تهیهکنندگی سعید سعدی و کارگردانی مهرداد خوشبخت که با بودجه ۳۰ میلیاردی بنیاد سینمایی فارابی تولید شده است. این رسانهها با بیان اینکه تنها چهره معروف این فیلم حمید فرخنژاد است، به این اقدام فارابی واکنش نشان دادند. حمید فرخنژاد پس از مهاجرت از ایران و حمایتش از خیزش سراسری و همچنین تاختن به علی خامنهای، مورد خشم حامیان حکومت قرار گرفته است. هرچند این رسانهها به موضعگیریهای کارگردان این فیلم در حمایت از خیزش سراسری مردم ایران در صفحه شخصی اینستاگرامش نیز واکنش نشان دادهاند.
فیلم دوم نیز «نهر خین» نام دارد که با بودجه ۴۰ میلیارد تومانی ساخته شده و ۵۰ درصد هزینه آن را بنیاد فارابی تقبل کرده است. البته کارگردان این فیلم جواد افشار، کارگردان سریال حکومتی گاندو است، اما با این وجود حتی مشخص نیست که این فیلم به جشنواره فجر امسال خواهد رسید یا خیر.
تنها کارگردانی که این روزها نامش بهعنوان کارگردان مستقل برای حضور در جشنواره فیلم فجر وجود دارد، کیانوش عیاری است. این کارگردان پس از دو تجربه ناموفق و توقیف شده «خانه پدری» و «کاناپه» در جشنواره فیلم فجر حضور پیدا کرد و احتمالا با فیلم «ویلای ساحلی»، تنها کارگردان مستقل حاضر در جشنواره فیلم فجر است.
خبرگزاری تسنیم با انتقاد از موسسه اوج بهعنوان نهادی سینمایی که حکومتیترین نگاه را به سینما دارد، نوشت: «در شرایطی که برخی از جریانها درصدد تعطیلی سینماها و تحریم جشنواره بینالمللی فجر هستند، به نظر میرسد بخشی از تعهد این نهادهای انقلابی برای رونق بخشیدن به رکود صنعت سینما هم بخشی از وظیفهای است که بر عهده دارند که به آن توجهی نمیکنند و عملکرد آنان گواهی بر ادعاهای آنان نیست.»
این خبرگزاری حکومتی، جشنواره فیلم فجر امسال را عرصه رقابت سیاسی در شرایط امروز ایران میداند و معتقد است باید سینما را از «گزند توطئهها و منفعتطلبیهای عدهای که دغدغه فرهنگ ندارند»، عبور داد. تسنیم در پایان به نظر میرسد تفاوت این جشنواره و شکست حاکمیت در حداکثری برگزار کردن آن را پذیرفته است و دراینباره نوشت: «ای کاش این ارگانها پاسخگویی را از خود شروع میکردند، یا اگر تمایلی در این حوزه وجود ندارد، دستگاهی این مطالبه مردمی را از این نهادها به عمل میآورد که با بودجه خود در یک سال اخیر چه کردهاند و این خرجانگاری کماثر به پایان میرسید، آن هم در این شرایط اقتصادی که پول نفتی وجود ندارد که سر سفره مردم توزیع شود.»
اما محمدمهدی اسماعیلی، وزیر ارشاد دولت ابراهیم رئیسی، تحریمها را قبول ندارد و معتقد است که این حرفها برای چند رسانه مزدور و خارج نشین است. او با رد شایعات مربوط به تحریم جشنواره گفت: «هنرمندان ما با شور و شوق در صحنهاند. صورت واقعی جشنواره پاسخی به این تبلیغات و دروغپردازیهای رسانهای خواهد بود.»
وزیر ارشاد در حالی این صحبتها را مطرح میکند که با وجود اینکه کمتر از ۲۰ روز به زمان برگزاری چهلویکمین جشنواره فیلم فجر باقی مانده است، هنوز فهرست فیلمهای راه یافته به این جشنواره اعلام نشده است و این موضوع شایعه تحریم جشنواره فیلم فجر را بیش از پیش تایید میکند.