زیتون – معاون تحقیقات وزیر بهداشت مسمومیت دانش آموزان مدارس قم را عمدی دانست و عاملان این سری حوادث را افرادی خواند که «دوست دارند تمامی مدارس، به خصوص مدارس دخترانه تعطیل شوند.»
یونس پناهی در مورد هویت این «افراد» توضیح بیشتری ارائه نداد.
وی روز یک‌شنبه، هفتم اسفند، همچنین اعلام کرد مسمومیت دانش آموزان «ناشی از ترکیبات شیمیایی در دسترس» بوده و «جنگی»، «عفونی و واگیردار» نیست.
محمدتقی فاضل میبدی، استاد دانشگاه و حوزه، نیز با تایید بر عمدی بودن این حوادث، گروه «هزاره‌گرا» را مسئول مسمومیت دختران دانش‌آموز در شهر قم دانست.
عضو مجمع مدرسین حوزه علمیه قم در گفت‌وگو با شرق این جریان را «شبیه طالبان» خواند و افزود:«این گروه و تفکر معتقد است که دختران نباید درس بخوانند یا نهایتا باید تا سوم دبستان درس بخوانند. این جریان یک جریان مذهبی و ضد مدرنیته است.»
فاضل میبدی روز بعد در توییتر انتساب این ادعا را به خود تکذیب کرد و نوشت که «این نظر یکی از دوستان جامعه‌شناس بود» و «قابل پخش نیست».
مطلبی از قول من در رسانه ها آمده که گروه هزاره گرا پشت جریان مسمومیتهای مدارس است. این نظر یک از دوستان جامعه شناس بود. گفتم نظری است و قابل پخش نسیت. خبرنگار عجله کرد و از قول من منتشر کرد. لهذا صحت آن را تکذیب می کنم.
— محمد تقی فاضل میبدی (@fazelmaybodi) February 27, 2023
علیرضا منادی، رییس کمیسیون مجلس، خبر «عمدی بودن» این زنجیره اتفاقات را «خبر مهم و بسیار بدی» دانست و گفت «اراده و فکر پلیدی» پشت ماجرا بوده که دختران را از آموزش باز‌دارند.»
در همین حال فاطمه مقصودی، نماینده مردم بروجرد در مجلس، از اعزام تیم تحقیق و تفحص ویژه وزارت آموزش و پرورش به این شهر خبر داد و امیرآبادی فراهانی، عضو هیات رییسه مجلس، از سفر کمیته‌ای متشکل از نمایندگان مجلس و دولت به قم برای «پیگیری و دستیابی به پاسخی شفاف» پرده برداشت.
هزاره‌گرایی چیست؟
فاضل میبدی در ادامه توضیحات خود درباره مسمویت دختران دانش‌آموز به پژوهش «یک جامعه‌شناس که نمی‌توانم نامش را بگویم» اشاره می‌کند. این جامعه‌شناس «در جلسه‌ای این موضوع را برای برخی شرح داده‌است. در این تحقیقاتی که انجام داده به این نتیجه رسیده‌است که هزاره‌گراها این اقدامات را انجام می‌دهند».
بنا به گفته این روحانی نواندیش «در مدارس دخترانه رعب و وحشت حاکم است. جامعه‌شناسی که پژوهشی در این خصوص انجام داده، معتقد است مرکز ثقل این جریان در قم و اصفهان است. من تا به حال نشنیده‌ام که روحانی یا چهره شاخصی از این جریان حمایت کند و نمی‌دانم آیا فرد شاخصی پشت این ماجرا هست یا خیر، اما مطمئنا این ماجرا تصادفی نیست»
پیش از او هم نفیسه مرادی، پژوهشگر مطالعات اسلامی و دانش‌پژوه دکترای علوم قرآن و حدیث، در یادداشتی که در رسانه‌‌های داخلی منتشر شد، نوشته بود: «تمرکز این وقایع بر مدارس دخترانه، ظن خرابکاری منبعث از دیدگاه‌های طالبانی را تقویت می‌کند».
هزاره‌گرایی نوعی از خرافه‌گرایی است که تقریبا در همه فرهنگ‌های دینی و اجتماعی جهان یافت می‌شود. برخی از مسلمانان نیز تصور کرده‌اند که قرآن مجید نیز در آیه‌ای از هزاره‌گرایی سخن گفته است:
«هزاره گرایی» به معنی اعتقاد به پایان قریب الوقوع نظام کنونی دنیا و پدیدار شدن حکومتی در غایت خوبی، هماهنگی و عدالت پیشگی در جهان، مهم‌ترین شاخصه‌های هزاره‌گرایان، اول، نارضایتی از وضع موجود و سپس اعتقاد به وقوع دوره‌ای از جهان است که عدالت، صلح و رفاه در آن فراگیر می شود. («هزاره‌گرایی رویکردها و گونه‌ها»، فصلنامه انتظار موعود، مهراب صادق‌نیا )
گسترش یافتن فعالیت هزاره‌گرایان و مسموم‌کردن دانش‌آموزان دختر در وضعیتی که در ماه‌های اخیر خیابان‌ها، مدارس و دانشگاه‌های ایران شاهد شعار پیشرو «زن، زندگی، آزادی» بوده، می‌تواند واکنشی غیر رسمی از سوی بنیادگرایان باشد؛ واکنشی که به‌نظر می‌رسد حکومت هم اراده‌ای جدی برای پیگیری آن ندارد.
هزاره‌گراها از کجا ظهور کردند؟
مسمومیت سریالی دانش‌آموزان که از نهم آذر ماه آغاز شد تنها منحصر به مدارس قم نیست و به شهرهای دیگر از جمله بروجرد و تهران هم گسترش یافته است.
تاکنون صدها دانش‌آموز در ده‌ها مدرسه که بیشتر مدارس متوسطه اول و دوم دختران بوده، دچار مسمومیت شده‌اند.
تنها ۵۰ دانش‌آموز دبیرستان دخترانه‌ای در بروجرد روز یک‌شنبه با علائم مسمومیت به مراکز درمانی منتقل شدند.
احمد امیرآبادی فراهانی، نماینده قم در مجلس شورای اسلامی، پیشتر دلیل این مسمومیت‌ها را «فوبیا» و «بزرگنمایی» دانسته بود.
یوسف نوری، وزیر آموزش و پرورش، نیز بخش اعظم مسمومیت دانش‌آموزان در قم را ناشی از «شایعاتی» دانسته بود.
ادامه مسمومیتهای سریالی و عدم پاسخگویی مقامات جمعی از خانواده‌های دانش آموزان استان قم را برآن داشت تا بیست و پنجم بهمن مقابل فرمانداری این استان تجمع کرده و خواستار استعفای مسئولان استانی شوند.
به گفته قوه قضاییه ۳۰ خانواده نیز شکایتی را علیه این مسئولان در دادسرای قم مطرح کرده‌اند.
اولین مسمومیت نهم آذر‌ماه در هنرستان نور یزدان شهر قم اتفاق افتاد که در نتیجه آن هجده دانش‌آموز به مراکز بهداشتی منتقل شدند. تنها چند روز بعد پنجاه و یک دانش‌آموز همان هنرستان به دلیل مسمومیت راهی درمانگاه شدند.
اتفاقات مشابه در هفته‌های بعد در تعداد دیگری از مدارس قم نیز اتفاق افتاد و در آخرین رویداد ۶۱ دانش‌آموز در مدرسه‌های «حضرت فاطمه الزهرا»، «شاهد رضوی» و «سید حسن برقعی» مسموم و به مراکز درمانی منتقل شدند.
بیست و پنجم بهمن، اما مسمومیت‌ها به تهران رسید و ۳۰ دانش‌آموز در یکی از مدرسه‌های منطقه ۱۱«دچار مشکل تنفسی شدند» که ترس و «استرس» دیگر دانش‌آموزان را در پی داشت.
به گزارش روابط عمومی آموزش و پرورش شهر تهران، این اتفاق ناشی از «کنجکاوی کودکانه» دو دانش‌آموز بوده که «اسپری حشره‌کش در فضای کلاس منتشر» کردند.
به گفته مجید محبی، سرپرست معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی قم، تنها در قم دست‌کم ۴۱۲ دانش‌آموز دچار مسمومیت شده‌اند.
امیرآبادی همچنین با تاکید بر مشخص نبودن علت این رویدادها گفت «در این باره بزرگنمایی شده است و مسئولان امنیتی و بهداشت و درمان پیگیر هستند.»
نماینده مردم قم پیشتر از تشکیل کمیته‌ای مشترک بین نیروی انتظامی و اطلاعات سپاه برای بررسی این موضوع خبر داده بود.
علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت، نیز از ارائه گزارش وزیر اطلاعات در جلسه هیات دولت خبر داد و گفت:«فرضیه‌هایی مطرح است که در حوزه‌های پزشکی در حال بررسی است. در قم ۱۵ تیم پزشکی در حال بررسی هستند.»
یوسف نوری، وزیر آموزش و پرورش، نیز بخش اعظم مسمومیت دانش‌آموزان در قم را ناشی از «شایعاتی» دانست که «مردم و دانش‌آموزان را دچار ترس کرده است.»
نوری گفت:«از مراجع ذی‌صلاح گزارش گرفتیم و گفتند مشکلی وجود ندارد.»
در همین حال، رییس دانشگاه علوم پزشکی قم در نامه‌‌ای به رییس ستاد بحران درخواست نمونه برداری از هوای مسموم مدرسه‌ها کرد. مهدی مصری خواست که معلم‌ها «با کیسه فریزر هوای ناحیه مسموم‌شده و دم و بازدم دانش‌آموزان را جهت نمونه‌برداری ذخیره کنند.»
بعضی از «انتشار بویی شبیه نارنگی» سخن گفته‌اند که سرگیجه و بدحالی را در پی دارد.
ادامه مسمومیتهای سریالی و عدم پاسخگویی مقامات جمعی از خانواده‌های دانش آموزان استان قم را برآن داشت تا بیست و پنجم بهمن مقابل فرمانداری این استان تجمع کرده و خواستار استعفای مسئولان استانی شوند.
به گفته قوه قضاییه ۳۰ خانواده نیز شکایتی را علیه این مسئولان در دادسرای قم مطرح کرده‌اند