فرجی دانا با احتساب تغییراتی که توفیقی در مدت سرپرستی وزارت علوم انجام داده، در ۱۰۰ روز اول تنها ۲۳ مدیر آموزش عالی را تغییر داده است اما در ازای همین تعداد نفرات هم یک اخطار از مجلس گرفته است.
قانون – وزیرعلوم هفته گذشته اعلام کرد: در ۱۰۰ روزاول این دولت در آموزش عالی ۲۳ حکم انتصاب صادر شده است، اما در ۱۰۰ روز اول دولت نهم ۴۹ حکم انتصاب در آموزش عالی صادرشده بود. دولت تمام اصولگرای نهم، دولت را از دولت اصلاح‌طلب هشتم تحویل گرفت و تغییرات در آن آنقدر بدیهی بود که هیچ‌کس، هرگز ایرادی به آن دولت نمی‌گرفت اما حالا که فضای دولت عوض شده و مردم در انتخابات ریاست‌جمهوری یازدهم یک “نه” بزرگ به روش و منش دولت‌های نهم و دهم دادند، تغییرات نیز مهم شده است. تغییراتی که در همان ۱۰۰ روز اول، یک اخطار مجلس را برای وزیر علوم به همراه داشته است. این دولت کمتر از دولت نهم در ابتدای مسیر خود تغییر در مسئولان وزارت علوم ایجاد کرده است اما مخالفان از همین هم ناراضی هستند. مخالفانی که اجازه وزارت به میلی‌منفرد ندادند و آنقدر فشار آوردند تا سرپرستی ۷۱ روزه جعفر توفیقی نیز به نتیجه‌ای نرسد و در نهایت فرجی‌دانا وزیر علوم شود.
حالا فرجی دانا می‌گوید که در ۱۰۰ روز اول تنها ۲۳ انتصاب داشته است در حالی که بر اساس آمارهای موجود، محمد مهدی زاهدی که در دولت نهم وزیر علوم بود و اکنون رئیس کمیسیون آموزش مجلس نهم است، تنها در همان ۱۰۰ روز اول ۴۹ حکم انتصاب صادر کرده و حتی با وجود امتداد دولت نهم، در دولت دهم نیز با روی کار آمدن کامران دانشجو در کسوت وزیر علوم، به برخی منصوبان دولت نهم نیز رحم نشد و تغییرات زیادی در آن زمان اتفاق افتاد .
تغییر فضای دانشگاه‌ها؛ وعده رئیس‌جمهور
هم محمدرضا عارف و هم حسن روحانی که از کاندیدای جبهه اصلاحات و اعتدال در انتخابات رئیس‌جمهوری یازدهم بودند، هر دو بر تغییر فضای دانشگاه‌ها تاکید داشتند. هر دو معتقد بودند باید فضای نقد و آزاداندیشی در دانشگاه‌ها باز شود و هر دو می‌گفتند که اگر رئیس‌جمهور شوند، اصلاحات را از دانشگاه شروع می‌کنند.عارف به نفع روحانی کناره‌گیری کرد و در میان بهت اصولگرایان، روحانی رئیس‌جمهور شد. روحانی در همان اولین نشست خبری نیز بر ضرورت تغییر در فضای دانشگاه‌ها تاکید داشت و این وعده را با معرفی میلی‌منفرد به عنوان وزیر پیشنهادی علوم به مجلس عملی کرد اما مجلسیان نهم، شروع به سنگ اندازی و بدگویی کردند و در نهایت تنها ۱۰۷ موافق به برنامه‌های میلی‌منفرد رای مثبت دادند و این‌گونه بود که میلی‌منفرد نتوانست وزیر شود. روحانی اما این‌بار گزینه رادیکال‌تر و البته کاربلدتری را سرپرست وزارت علوم کرد. جعفر توفیقی که در دولت اصلاحات وزیر علوم بود و خیلی‌ها از دوران وزارت او دل خوش داشتند، با استقبال زیاد دانشگاهیان در وزارت علوم مستقر شد. شاید اولین و مهم‌ترین کار توفیقی، رسیدگی به تظلم‌خواهی دانشجویانی بود که با عنوان ستاره‌دار از تحصیل بازداشته شده بودند.
دومین کار توفیقی، رسیدگی به وضعیت روسای دانشگاه‌هایی بود که به‌قول دانشجویان‌شان «خون به دل دانشجو و استاد کرده بودند» و حالا وقتش بود که تغییر کنند.
صدرالدین شریعتی، رئیس دانشگاه علامه طباطبایی به همراه رئیس دانشگاه صنعتی اصفهان از اولین گزینه‌هایی بودند که با حمایت قاطع دانشجویان و اعضای هیات علمی این دانشگاه‌ها تغییر کردند.حضور توفیقی در وزارت علوم، نویدی عینی بود بر وعده تغییر فضای دانشگاه‌ها که توسط روحانی سر داده شده بود اما مخالفان توفیقی باز هم دست به بداخلاقی زدند و هر کاری کردند تا توفیقی را از این وزارتخانه بازدارند. از تذکر به رئیس‌جمهور گرفته تا پخش فیلم سخنرانی توفیقی و اقدامات دیگر. در نهایت روحانی نیز به توصیه باهنر نائب رئیس مجلس، توفیقی را به عنوان وزیر علوم به مجلس معرفی نکرد تا با معرفی فرجی دانا، در نهایت او، وزیر علوم دولت یازدهم شود.
فرجی دانا و راه سخت اصلاحات دانشگاهی
دانشجویان با روی کار آمدن دولت یازدهم خواسته‌های بنیادی داشتند و امیدوار بودند تا با آمدن فرجی دانا که زمانی گزینه پیشنهادی دولت اصلاحات در سال ۸۲ برای تصدی وزارت علوم بود؛ تغییرات مهمی در شرایط آموزش عالی کشور رخ دهد. یکی از این تغییرات مهم و بنیادین، بازگشت «نشاط سیاسی به دانشگاه‌ها» بود. اگرچه خواجه‌سروی، معاون فرهنگی وزارت علوم در دولت دهم معتقد بود که دانشگاه همواره نشاط داشته و تنها از دعوا‌ها و سیاسی‌بازی‌ها در دانشگاه جلوگیری شده اما دانشجویان نظر دیگری داشتند. محدود شدن فعالیت تشکل‌های دانشجویی اصلاح‌طلب، اخراج و تعلیق دانشجویان سیاسی و جلوگیری از برگزاری مراسم‌های دانشجویی در سال‌های گذشته بخشی از آن چیزی بود که دانشجویان از آن به عنوان خفقان سیاسی یاد می‌کردند.
حالا فرجی دانا، که پس از وزارت، جعفر توفیقی را به عنوان مشاور ارشد خود برگزیده بود، باید آغازگر تغییراتی می‌شد که در فضای پس از انتخابات خواست حداقلی دانشجویان بود و این تغییرات میسر نمی‌شد جز با تغییر نفرات. اما اصولگرایان به‌خصوص طیف افراطی آنها دانشگاه را سنگر مهمی برای خود می‌دانند. کما اینکه با کمک دولت دهم توانسته بودند دانشگاه را به یک سویه به طیف خاصی از اندیشه‌های دانشجویی بسپارند و هرگاه نیاز به کمک داشتند، با فراخوانی، این دانشجویان را گرد خود جمع کنند. یکشنبه سیاه مجلس و اعتراض دانشجویان خاص به رای مجلس برای وقف دانشگاه آزاد و بعد از آن هم برکناری جاسبی نمونه‌هایی از استفاده طیف تندرو از احساسات دانشجویان بود.
دانشجویان خواسته‌های بنیادی از وزیر علوم دولت یازدهم دارند. رسیدگی به وضعیت دانشجویان ستاره‌دار و حذف ستاره از سیستم آموزش عالی کشور، تغییر در شیوه‌های پذیرش دانشجو، ایجاد فضای باز سیاسی در دانشگاه‌ها، کمک به تشکیل و تداوم فعالیت تشکل‌های دانشجویی، بازنگری در تغییرات افراطی برخی محتواهای آموزشی، بازگشت اساتید بازنشست شده، تغییر در شیوه جذب اعضای هیات علمی و هویت بخشی به دانشجویان تنها بخشی از خواسته‌هایی است که رای دهندگان به روحانی از وزیر علوم او در دوره جدید انتظار دارند.
انجام این تغییرات تنها در سایه تغییر تفکرات و تغییر مدیران حاکم بر سیستم امکان‌پذیر است اما هر تغییری هزینه بردار است. در حالی‌که از میان دانشگاه‌های بزرگ و مادر کشور، تنها رئیس دانشگاه علامه طباطبایی تغییر کرده است، اما هنوز خبری از تغییر روسای دانشگاه‌هایی مانند تهران، صنعتی شریف، صنعتی امیرکبیر و علم و صنعت نیست. در حالی که این دانشگاه‌ها در سال‌های گذشته تنها به مامن فعالیت دانشجویان هوادار تفکر اصولگرایی تبدیل شده بود، حالا همگان منتظر فضایی برای ایجاد مامن برای فعالیت دانشجویان هوادار تفکر اصلاح‌طلبی و اعتدالگرایی هستند، فضایی که به نظر می‌رسد تا تفکرات حاکم بر این دانشگاه‌ها تغییر نکند و در فضای آنها نیز تغییر ایجاد نشود.
مجلسیانی که پیام انتخابات را درک نکردند
فرجی دانا با احتساب تغییراتی که توفیقی در مدت سرپرستی وزارت علوم انجام داده، در ۱۰۰ روز اول تنها ۲۳ مدیر آموزش عالی را تغییر داده است اما در ازای همین تعداد نفرات هم یک اخطار از مجلس گرفته است. برخی مجلسیان که به بهانه فتنه ۸۸ و حضور برخی چهره‌های شاخص در حوادث پس از آن انتخابات با رای منفی و فشار خود مانع وزارت میلی‌منفرد و توفیقی شده بودند، این بار نیز فکر می‌کردند می‌توانند در برابر انتصابات وزارت علوم بایستند و مانع تغییر در فضای دانشگاه شوند اما آنچه دانشجویان و اعضای هیات علمی از مجلسی‌ها انتظار دارند یک چیز است؛ «درک پیام انتخابات ۲۴ خرداد.»
اصولگرایان تندرو به‌شدت از بازگشت فضای سیاسی به دانشگاه‌ها هراس دارند، آنها تصور می‌کنند آزادی سیاسی در دانشگاه یعنی تکرار حوادث تلخ گذشته و با اخطار و تهدید می‌خواهند هر طور شده جلوی تغییرات در وزارت علوم ایستادگی کنند.برخی نزدیکان به محمدمهدی زاهدی، وزیر علوم دولت نهم و رئیس اصولگرای کمیسیون آموزش مجلس نهم، می‌گویند که وی تلاش بسیاری کرد تا وزیر علوم دولت یازدهم باشد اما وقتی وزیر نشد، تصمیم گرفت جلوی اقدامات وزیر علوم بایستد؛ حالا این وزیر علوم فرقی ندارد که توفیقی باشد یا فرجی دانا! نه دولت و نه زاهدی، هیچ‌کدام این حرف‌ها را تایید نکردند اما موضع‌گیری‌های زاهدی و فراخواندن‌های پیاپی وزیر علوم به کمیسیون آموزش مجلس، حکایت از ایستادگی جدی در مقابل برنامه‌های فرجی دانا دارد. فرجی‌دانا هم از سوی مجلس تحت فشار است و هم از سوی دانشجویان. دانشجویان آزادی سیاسی می‌خواهند و مجلسی‌ها حفظ وضع موجود را. دو فضایی که هرگز با یکدیگر قابل جمع نیست و فرجی دانا در نهایت باید یک راه را انتخاب کند.