روزنامه ایران از حمله زیرزمینی شهرداری شیراز به ۳۶۰ هکتار بافت تاریخی خبر داد
در شرایطی که پیش از این کارشناسان میراث فرهنگی و گردشگری در مورد تخریب بافت تاریخی شیراز در اثر اجرای طرح توسعه شاهچراغ با نام «حرم تا حرم» هشدار داده بودند، حالا نه تنها روی زمین، بلکه زیر زمین نیز فعالیتهایی برای تخریب این بافت تاریخی گسترده رقم خورده است.
روزنامه ایران روز سهشنبه ۲۳ اسفند در گزارشی خبر داد که شهرداری شیراز احداث «زیرگذر حضرتی» را در بافت تاریخی شیراز آغاز کرده است. به نوشته این روزنامه، شهرداری شیراز در حالی برخلاف قانون، کلنگ این طرح را به زمین زده است که هیچ مصوبهای از کمیسیون ماده پنج برای ساخت زیرگذر حضرتی ندارد.
نداشتن مجوز برای اجرای طرحهای جاهطلبانه شهرداری شیراز چندان تازگی ندارد. پیش از این هم، بدون تصویب کمیسیون ماده پنج استان و اخذ اجازه از میراث فرهنگی، در ارتباط با ارسال حکم تخلیه اجباری برای ۳۳ پلاک تاریخی اقدام شده بود.
روزنامه ایران در گزارش خود درباره طرح «زیرگذر حضرتی» در زیرِ زمین با محمدمهدی کلانتری، دبیر پویش نجات بافت تاریخی شیراز، گفتوگو کرده است. کلانتری در این گفتوگو تاکید کرد: «زیرگذر حضرتی با طول حدود ۱۶۰۰ متر از خیابان دستغیب آغاز میشود، از خیابان ۹ دی عبور میکند و وارد خیابان حضرتی شده و تا میدان شاهزاده قاسم امتداد پیدا میکند. این زیرگذر به صورت دو طبقه در نظر گرفته شده تا دسترسی به پارکینگ زیرزمینی مجتمع تجاری اداری بینالحرمین را تامین کند.»
به گفته دبیر پویش نجات بافت تاریخی شیراز، مدیریت شهری وقتی دیده که مجتمع تجاری رونق لازم را به دست نیاورده و با استقبال مردم مواجه نشده، به بهانه دسترسی نداشتن مناسب و حل معضل ترافیکی، به فکر احداث زیرگذر در پهنه ۳۶۰ هکتاری بافت تاریخی شیراز افتاده است «تا با هزینههای هنگفت مالی و از جیب مردم، باعث رونق مجتمع تجاری خود شود».
این کارشناس در ادامه هشدار داده که شهرداری در ساخت زیرگذر از دستگاه تیبیام (دستگاه تونل) که زمین را مثل مسیر مترو حفر کند، استفاده نمیکند. به گفته او، «نقشههای موجود میگویند این اتصال قرار است در عمق کم اتفاق بیفتد که بافت تاریخی را در سطح تخریب میکند. در زیر زمین نیز بهطور حتم آثاری از دورههای مختلف تاریخی وجود دارد که از بین میرود. احتمالا مسیرهای قناتهای تاریخی شهر شیراز نیز در طول مسیر این زیرگذر وجود دارد که با احداث آن تخریب خواهند شد».
تمام این اتفاقها در شرایطی رخ میدهد که کارشناسان، معماران، فعالان و رسانههای حوزه میراث فرهنگی و استانداری فارس پیشتر در نامهای خواستار ثبت ملی بافت تاریخی شیراز شده بودند. آنها همچنین از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خواسته بودند که برای جلوگیری از تخریب، بافت تاریخی شهر را براساس قانون و به صورت اضطراری ثبت ملی کند.
بافت تاریخی شیراز بیش از یک دهه است که به بهانه ایجاد مسیر بینالحرمین خانههای تاریخی و بافت جاری در آن را از دست میدهد؛ گاهی با طرح سه و نیم هکتاری، گاهی با هدف تخریب ۵۷ هکتاری و حالا تصمیم برای کل بافت که همان ۳۶۰ هکتار است.
دولت جمهوری اسلامی ایران قصد دارد در محدوده حرم شاهچراغ و دیگر امامزادههای مدفون در شیراز مسیرهای ارتباطی ایجاد کند. طراحان پروژه نام این طرح را «حرم تا حرم» گذاشتهاند و ادعا میکنند با اجرای آن، شیراز به «بزرگترین شهر زیارتی خاورمیانه» تبدیل میشود.
تخریب بافت تاریخی شیراز به بهانه توسعه حرم شاهچراغ بازتاب وسیعی در رسانهها داشته و بسیاری از کنشگران فرهنگی به آن اعتراض کردهاند. با وجود تمام انتقادها، در دو دهه گذشته با هدف اجرای این طرح، دهها خانه تاریخی در شیراز تخریب شدند و تخریبها همچنان ادامه دارد. با آنکه اعتراضهای دوستداران میراث فرهنگی و مغایرت با طرح «جامع شهر شیراز» در سال ۱۳۹۶ به توقف و تعلیق این طرح منجر شد، با روی کار آمدن دولت رئیسی، بار دیگر تخریب بافت تاریخی شیراز در دستور کار دولت قرار گرفت و آنچه مشاهده میشود این است که جمهوری اسلامی با تمام قوا عزمش را برای از بین بردن این هویت فرهنگی جزم کرده است.
پیشتر، محمدمهدی کلانتری، دبیر پویش ملی بافت تاریخی شیراز، در مصاحبهای گفته بود که یکی از مسئولان به او گفته است: «ما داریم برای ظهور زمینهسازی میکنیم. امام زمان که بیاید، حرمهای آن زمان باید گنجایش کافی داشته باشند.»
در واکنش به این گفتهها، کامران دیبا، استاد برجسته شهرسازی و معماری، در گفتوگو با ایندیپندنت فارسی گفت کارهایی که دولت جمهوری اسلامی ایران انجام میدهد، در «ضدیت با مذهب» است. او با اشاره به «منافع اقتصادی قابل ملاحظه» تخریب بافت تاریخی شیراز، آن را «جنایت تاریخی» خوانده و از مردم این شهر خواسته بود که با ایجاد حلقه انسانی اجازه ندهند بولدوزرها به جان حریم تاریخی شیراز بیفتند.