امروز و فردا: در حالی که احداث سد شفارود در گیلان صدها هکتار جنگل را به زیر آب خواهد برد چرا برخی مدیران موافق احداث آن هستند.
این سوالی بود که از یک کارشناس محلی محیط زیست پرسیدیم. او که نخواست نامش فاش شود گفت:« مهمترین حامی احداث این سد علاوه بر وزارت نیرو، مدیریت شرکت شفارود است».
شرکت شفارود یک شرکت بهره‌بردار از جنگل است که طبق وظایف خود باید برای احیاء جنگل هم برنامه‌ای اجرا کند.
اما در صورت احداث سد شفارود بیش از ۱۰۰ هکتار جنگل به زیر آب خواهد رفت. این درختان جنگلی به دلیل اینکه در معرض غرق شدن قرار خواهند گرفت، مجوز بهره‌برداری برای آنها صادر خواهد شد و در این رابطه شرکت شفارود خود را بهترین و محق‌ترین کسی می‌داند که می‌تواند از این درختان بهره‌برداری کند. با توجه به اینکه همکنون در مرز ورشکستگی قرار گرفته است.
در این جنگل‌ها درختانی از جمله ممرز، راش، توسکا و… وجود دارند. قیمت هر مترمربع چوب ممرز حداقل ۶۰۰ هزار تومان و قیمت هر متر مربع چوب راش حداقل ۸۰۰ هزار تومان است.
اگر در هر ۱۰ مترمربع تنها سه درخت وجود داشته باشد آنوقت در این ۱۰۰ هکتار حداقل ۳۰۰ هزار اصله درخت کامل و کهنسال وجود دارد.
از این رو شرکت شفارود در تلاش است که هرچه زودتر طعم شیرین ساخت سد شفارود را که کام گیلانیان را تلخ خواهد کرد، بچشد.
اما نکته جالب توجه این است که تاکنون سازمان جنگل‌ها، مراتع و منابع طبیعی هیچ مجوزی برای این سد صادر نکرده است.
از این رو یکی از کارشناسان امور جنگل ضمن بیان خطرات ساخت این سد، از مسئولین امر درخواست کرده است درباره احداث این سد تجدید نظر کنند.
سد شفارود بلند‌ترین سد ایران به ارتفاع ۱۳۷ متر است. این را سیف الله آقابیگی مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای گیلان در مرداد ۱۳۹۱ گفته بود.
به گفته آقابیگی این سد قرار است آب ۱۱ هزار هکتار اراضی منطقه را با ۱۲ میلیون متر مکعب تامین کند.
وی سد شفارود را از نوع بتنی غلطکی خواند و ابراز کرد: سد شفارود سالانه می‌تواند ۱۵۵ میلیون متر مکعب آب کیفی و بسیار مناسب را برای اهالی منطقه تامین کند.
وی ادامه داد: منابع مالی احداث سد شفارود از طریق ۱۵ درصد سهم دولت جمهوری اسلامی ایران به عنوان کارفرما و ۸۵ درصد بقیه به صورت فاینانس خارجی که حدود ۲۹۹ میلیارد تومان است، تامین می‌شود.
این در حالی است که به گزارش ایرنا، عملیات احداث تونل انحراف آب آن به طول ۴۵۰ متر، قطر ۵/۵ متر و ظرفیت عبور ۲۵۰ متر مکعب آب در سال ۱۳۸۳ به پایان رسیده و ۹ میلیارد و ۹۰۰ میلیون ریال برای آن هزینه شد.
عملیات اجرایی سازه تونل انتقال آب این سد نیز با ۸۰ درصد پیشرفت و مبلغ اولیه قرارداد ۱۹ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال در حال انجام است. این تونل هزار و ۲۲ متر طول دارد و قطرش چهار متر و ظرفیت عبور آب از آن ۲۵ مترمکعب است.
تاکنون برای شبکه‌های آبیاری سد شفارود ۱۱۷ میلیارد ریال هزینه صرف شده و مصالح آن نیز از ۹ نوع بتون غلطکی (RCC) است.
طول تاج سد شفارود ۳۷۲ متر، عرض تاج شش متر و حجم مخزن آن ۹۸ میلیون مترمکعب آب بوده و حجم حفاری آبرفت و سنگی آن یک میلیون و ۵۰۰ هزار مترمکعب برآورد شده است.
پیشرفت اجرایی کل این سد تاکنون ۱۰ درصد شامل مطالعات خدمات فنی و مهندسی، عملیات اجرایی تونل انحرافی و تونل انتقال آب است.
اهداف احداث سد شفارود نیز شامل تأمین آب شرب شهرستانهای رضوانشهر و پره سر به میزان ۷/۵ میلیون مترمکعب در سال، تأمین آب کشاورزی ۱۰ هزار و ۸۳۰ هکتار از زمینهای منطقه به میزان ۹۸ میلیون مترمکعب در سال، تأمین آب سالانه مورد نیاز صنعت به میزان ۱۲ میلیون مترمکعب و همچنین تولید انرژی برق آبی به میزان ۷۰ گیگاوات در سال است.
اما کارگاه این سد یکبار نیز در سال‌های قبل پلمب شد. دادگستری استان گیلان که اقدام به این کار کرده بود علت را در عدم توجه پیمانکار به استحکام سازه بیان کرد. پیمانکار برای کاهش هزینه‌ها به جای پر کردن اطراف تونل سیمانی آب رسانی با بتون، این فضا را با بشکه‌های ۲۲۰ لیتری پر کرده بود تا در هزینه‌ها صرفه‌جویی کند.
سد شفارود در شش کیلومتری جنوب غربی رضوانشهر و ۶۵ کیلومتری رشت بر روی رودخانه شفارود در محدوده شهرستان ماسال ساخته می‌شود.
این سد با هزینه‌ای در حدود هفت هزار میلیارد ریال با فاینانس کشور چین احداث خواهد شد.
اما انتقادهای بسیاری به ساخت آن وارد شده است. از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
– محور سد شفارود در محدوده ی بین گسل آستارا و شالم قرار دارد
– از بین بردن پوشش جنگلی بسیار بکر و غیر قابل تجدید حداقل ۱۰۰ هکتار
– کاهش سطح مزارع شهرستان های منطقه تالش ( رضوانشهر ، ماسال و تالش ) و صومعه سرا و عدم نیاز به آب یاری بیشتر به وسیله سد.
– نیاز منطقه برای رفع مشکل آبیاری، به چند سد کوچک خاکی در نقاط مختلف
– وجود چنا ن سدی مستلزم از بین بردن صدها هکتار از جنگل‌ها و مراتع فوق‌العاده ارزشمند و کم نظیری ست که در بستر سد قرار می‌گیرد و از بین می‌رود.
– به لحاظ این که دیواره های دوجانب سد دارای شیب یبسیار تند است (۷۰ تا ۹۰ درجه )، با قطع درختان آن عرصه ، ریزش شدیدی رخ خواهد داد که حجم آن به میلیونها تن خواهد رسید و ناگزیر باید آن را تخلیه کرد و معلوم نیست آیا اصلا چنان کاری امکان پذیر هست یا نه . در صورتی که امکان پذیر هم باشد آن حجم عظیم گل و لای و سنگ را باید به کجا انتقال داد .
– مسافتی حدود ۱۵ کیلو متر از جاده آسفالت فومن میانه که اکنون از کناره رود خانه شفارود عبور می‌کند و گذرگاه عموم اهالی به روستا‌ها و مناطق ییلاقی ست و همچنین چند روستای شعاع رودخانه مذکور که اکنون با ایجاد مهمان پذیرهای متعدد، آن محل را تبدیل به یک منطقه تفریحی و گردشگری مهم تبدیل کرده‌اند ، به زیر آب خواهد رفت.
– به سبب اینکه شاخه‌های رودخانه شفارود در تمام مسیر خود از سرچشمه‌ها تا محل احداث سد، از میان جنگل می‌گذرد و هر چندگاه سیلاب‌ها‌ی شدید مقادیر بسیار انبوهی چوب و خاک و سنگ به پایین‌دست سرازیر می‌کند، سد شفارود ازهمان آغاز آبگیری نیازمند یک سیستم پیشرفته لایروبی است تا مانع از غرق شدن فوری سد گردد.
– و…
نگاره زیر: چشم انداز منطقه ای که در صورت احداث سد به زیر آب خواهد رفت.
نگاره زیر: سردر ورودی شرکت شفارود
نگاره زیر: مدیرعامل شرکت شفارود از درختان صدها ساله ای که تازه قطع شده اند بازدید می کند (به تنومندی درختان با توجه به مردی که در کنار آنها ایستاده توجه کنید)
