با پایان یافتن تعطیلات نوروز و بازگشایی مدارس، وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد: «بر اساس قوانین و مقررات از ارائه خدمات آموزشی به معدود دانش‌آموزانی که قوانین و مقررات پوششی در مدارس را رعایت نکنند، معذور خواهد بود.»
اعلام جنگ آشکار وزارت آموزش و پرورش با دانش‌آموزان ایرانی در عین اینکه از لحاظ حقوقی دارای وجاهت قانونی نیست، نقض مصرح حقوق کودک بر اساس پیمان‌نامه‌ها و کنوانسیون‌های حقوق کودک از یک سو و برهم زننده آرامش روانی آن‌ها است.
«صبا آلاله»، روانشناس بالینی و روان تحلیلگر سیاسی و اجتماعی به «ایران‌وایر» می‌گوید به دلیل فشارهای اجتماعی بر کودکان در ایران طی ماه‌های گذشته گزارش‌های بسیاری منوط بر افزایش آشفتگی‌های روانی و اختلالات اضطرابی به دست روان‌درمانگران رسیده است. خانواده‌ها می‌گویند کودکان برای انجام کوچکترین کارهای خود هم اضطراب می‌گیرند و سطح اضطراب آن‌ها افزایش پیدا کرده است.»
صبا آلاله می‌گوید اختلالات اضطرابی در کودکان و نوجوانان زمانی افزایش پیدا می‌کند که هویت فردی و اجتماعی آن‌ها دچار آشفتگی شده، زیر سوال برود و احساس ارزشمندی و استقلال آن‌ها تحت تاثیر قرار بگیرد.
***
در روزهای گذشته، فشار بر زنان و دخترانی که حجاب اجباری را کنار گذاشته و به مبارزات مدنی خود با رقصیدن و انتخاب آزادانه پوشش ادامه می‌دهند، افزایش پیدا کرده و حکومت تهدیدهای فراوانی علیه آن‌ها به کار گرفته است. از جمله دانش‌آموزان توسط وزارت آموزش و پرورش، نهادی که باید زیر چتر حمایتی آن قرار بگیرند تهدید به ممانعت از تحصیل و حذف خدمات اجتماعی شده‌اند.
وزارت آموزش و پرورش نیز در تازه‌ترین بیانیه خود در اعتراض به دانش‌آموزان دختر که حجاب رعایت نمی‌کنند، با «معدود» شمردن تعداد آن‌ها گفته است «بر اساس قوانین و مقررات از ارائه خدمات آموزشی به معدود دانش‌آموزانی که قوانین و مقررات پوششی در مدارس را رعایت نکنند، معذور خواهد بود.»
«موسی برزین خلیفه‌لو»، حقوقدان و وکیل دادگستری می‌گوید: «محروم کردن از خدمات اجتماعی درست و قانونی نبوده و در قانون هم پیش‌بینی نشده است.»
در بیانیه‌ای که وزارت آموزش و پرورش در خصوص حجاب و عفاف صادر کرده است، ۱۶ برنامه این وزارتخانه در این حوزه مورد اشاره قرار گرفته‌اند و از آن‌ها به عنوان مأموریت‌های مشخص شده این وزارتخانه نام برده شده که اجرای آن را از وظایف کادر این وزارتخانه و خانواده‌ها عنوان کرده است.
از جمله این موارد «آموزش احکام شرعی عفاف و حجاب و برگزاری کلاس‌های دانش‌افزایی برای متقاضیان و داوطلبان از بین دانش‌آموزان و والدین از طریق انجمن اولیا و مربیان»، «آموزش، ساماندهی، توجه و به‌کارگیری مدیران، معلمان و همه پرسنل مدارس جهت ترویج فرهنگ عفاف و حجاب در بین دانش‌آموزان» و «تهیه و تدوین و نشر کتب، مقالات و جزوات تخصصی در راستای تبیین موضوعات اعتقادی و دینی و توسعه فرهنگ عفاف و حجاب برای دانش‌آموزان، معلمان و والدین دانش‌آموزان توسط انجمن اولیا و مربیان» عنوان شده است.
در بخشی از این بیانیه آمده است آموزش و پرورش همواره به دنبال ایجاد فضایی است تا دانش‌آموزان «در موقعیت‌های ویژه تربیتی قرار بگیرند» تا «انسا‌ن‌هایی تربیت یافته در مکتب متعالی اسلام» شوند.
این بیانیه اعتراض آشکاری به رد حجاب از سوی دانش‌آموزان دختر است و صبا آلاله، روانشناس بالینی می‌گوید کودکان و نوجوانان متوجه شده‌اند مفاهیمی که حکومت برای آن‌ها مشخص کرده است کاربرد رشدی و روانی ندارد و به هیچ عنوان نیازهای آن‌ها را در نظر نگرفته است و این مساله را متوجه شده‌اند که مساله حجاب بیشتر محافظت حکومت از خودش است و هیچ بعدی ندارد که عاملیت، فردیت و هویت فردی اشخاص در آن حفظ شود. همین مساله موجب می‌شود که کودکان و نوجوانان با درک این مساله به حجاب اجباری معترض شوند و با حضور در اعتراضات به این مفاهیم و حکومت اعتراض کنند.
بی‌حجابی جرم نیست؛ دانش‌آموزان به دیوان عدالت اداری شکایت کنند
موسی برزین می‌گوید چون تصمیم به حذف خدمات آموزشی و ممانعت از تحصیل دختران توسط وزارت آموزش و پرورش یک تصمیم اداری است باید به دیوان عدالت اداری اعتراض داده شود.
به گفته این حقوقدان، کودکان با نداشتن حجاب اسلامی جرم مرتکب نشده‌اند ولی این سوال مطرح است که آیا در صورت ارتکاب جرم می‌توان کودکان را اخراج کرده یا مانع از تحصیل آن‌ها شد یا خیر؟ در حالی که نداشتن حجاب شرعی در قانون مجازات اسلامی جرم‌انگاری شده است و مجازات آن هم جزای نقدی، یعنی جرم خفیفی است نمی‌توان جزای سنگین‌تری برای آن در نظر گرفت.»
به گفته موسی برزین، حجاب شرعی در قوانین تعریف نشده در شرع هم حد و مرز آن خیلی واضح نیست و یک مرجع صالح باید بتواند تایید کند که آیا نصف روسری یا موهای یک دانش‌آموز بیرون باشد حجاب تعریف می‌شود یا خیر؟ چون این موارد در قانون تعریف شده نیست.
این حقوقدان می‌گوید: «اگر یک دانش‌آموز در خلال دعوا کسی را کتک بزند، دزدی کند یا شیشه‌ای بشکند که همه از مصادیق جرم محسوب می‌شوند، منجر به اخراج دانش‌آموز یا ممانعت از خدمات اجتماعی برای دانش‌آموز نمی‌شود. به طور کلی تحصیل ربطی به ارتکاب جرم ندارد. مجازات ارتکاب جرم نمی‌تواند محرومیت از تحصیل یا خدمات اجتماعی باشد. در قانون مجازات اسلامی، مجازات بی‌حجابی گفته شده که در آن منع از تحصیل ذکر نشده است. بنابراین مبنای قانونی و حقوقی نداشته و ارتباطی هم با تحصیل افراد ندارد. اگر معتقد به مجازات به دلیل رعایت نکردن حجاب هستند باید شخص را دادگاه معرفی کنند تا بررسی شود و مجازاتی که در قانون ذکر شده برای او اعمال شود. به هیچ عنوان منع از تحصیل، تعلیق، محرومیت از خدمات اجتماعی به دلیل رعایت نکردن حجاب درست نیست و ممنوع است. ضمن اینکه آموزش و پرورش صلاحیت تعریف حجاب را ندارد و مدیر مدرسه نمی‌تواند دانش‌آموز را دستگیر یا مجازات کند. سازمان آموزش و پرورش با چه معیاری می‌خواهد حجاب و بی‌حجابی را تعریف کند؟!»
در عین حال، دست‌کم در ۱۳ ماده پیمان‌نامه حقوق کودک، اجباری بودن حجاب به عنوان سلب حق آزادی کودکان قابل تحلیل است. ایران از جمله کشورهایی است که به این پیمان‌نامه پیوسته و ملزم به اجرای آن است.
گزارش از افزایش اختلال اضطراب میان دانش‌آموزان در ایران
اختلال اضطراب، دائماً با احساس ترس و دلهره دست‌وپنجه نرم می‌کنید؛ شدت آن زیاد است و بعضا شما را از پا می‌اندازد. این نوع اضطراب ممکن است باعث شود کارهایی را که از انجامشان لذت می‌برید کنار بگذارید. در موارد شدیدتر حتی ممکن است باعث شود آسانسور سوار نشوید، از خیابان عبور نکنید یا حتی از منزل بیرون نروید.
«صبا آلاله»، روانشناس بالینی می‌گوید گزارش‌هایی از همکاران روان‌درمانگر خود در ایران دریافت کرده است که نشانگر افزایش اختلال اضطراب میان دانش‌آموزان در ماه‌های اخیر بوده است.
حجاب و عدالت اجتماعی یک تعریف با دو مفهوم حکومتی و خانوادگی
به گفته خانم آلاله، «همه ما یک سری مفاهیم در ذهن خود داریم که معمولا آن‌ها را از خانواده و جامعه کسب کرده‌ایم؛ از جمله مفاهیم آزادی، حجاب و عدالت که خانواده و جامعه به ما اعطا کرده است. در مقابل آن حکومت از ابتدا همین مفاهیم را با تعریف خود و نه آنچه تاکنون آموخته‌ایم ارائه کرده است. این مفاهیم برای زنان و مردان نیز با یکدیگر متفاوت است. معنای این مفاهیم بر اثر تکرار به صورت یک اصل پذیرفته شده برای ما درآمده است.»
به گفته او، فرد در سنین جوانی و نوجوانی به دلیل کشف و اکتشافات خود سعی می‌کند مفاهیمی که از بچگی در ذهن‌اش بوده است را به چالش بکشد. به این معنا که هرکدام از این مفاهیم که با منافع فردی یا جمعی خود همخوانی دارند یا نیازهای او را در نظرگرفته است، حفظ کرده و هرجا احساس کند یک مفهوم برخلاف نیاز روانی او است در برابر آن مقاومت می‌کند. یکی از این مفاهیم حجاب است.
خانم آلاله توضیح می‌دهد: «حکومت یک مفهوم حجاب به افراد جامعه اعطا کرده است. می‌گوید این مفهوم حجاب است و اگر تو در این چارچوب قرار بگیری محافظت می‌شوی، پاکدامن می‌مانی، عفت‌ات حفظ می‌شود و به عنوان یک زن نجیب در جامعه نام برده می‌شوی و ما از کودکی با این مفهوم زندگی کرده‌ایم، حتی به پسرها هم می‌گوید وظیفه داری هم حجاب یک زن را کنترل کنی و هم از آن محافظت کنی. وقتی در دوران نوجوانی قرار می گیریم چون به دلیل حجاب یک سری انتخاب‌ها از ما گرفته شده و محدودیت‌ها به ما داده شده و همین موجب تلاش ما برای تغییر برخی مفاهیم می‌شود.»
خانم آلاله می‌گوید «وقتی کودکان الگوهای مورد نیاز خود را که هم‌طراز نیازهای روانی آن‌ها است پیدا کرده‌اند، حکومت با الگوهای جدید می‌خواهد جایگاه خود را در روان کودک و نوجوان جا بیاندازد و جلوی الگوهای کودکان را می‌گیرد و در این مقطع ضربه روانی بدی به کودکان و نوجوانان می‌خورد.»
به گفته او این ضربه روانی تناقض بسیار شدیدی است که کودک دچار آن می‌شود. در پی آن احساس بی‌ارزشی و بی‌کفایتی به نوجوانان القا می‌شود. یعنی من به اندازه کافی خوب و شایسته نیستم و لیاقت و توانایی ندارم که کنترل این خواسته خودم را در دست بگیرم و بتوانم شرایط را مبنی بر نیازهای خودم پیش ببرم. احساس استقلال، ارزشمندی و کافی بودن از آن‌ها سلب می‌شود. به نوجوانان این گونه القا می‌شود که تو همیشه خوب نیستی و باید بر اساس معیارهایی که ما برای تو تعیین کردیم رفتار کنی تا خوب باشی و این مساله می‌تواند تمام ابعاد رشدی کودکان را دچار چالش کند.»
به گفته خانم آلاله حکومت به کودکان این احساس را می‌دهد که خود واقعی تو خود جالب و ارزشمندی نیست، بلکه ما به تو یک خود آرمانی می‌دهیم که باید بر اساس معیارهای اسلامی، دینی رفتار کنی تا به آن خودی که ما می‌خواهیم برسی. در این مقطع فاصله‌ای بین احساسات آرمانی و واقعی کودکان به وجود می‌آید که می‌تواند مستقیم هویت فردی کودکان را تحت تاثیر قرار دهد.
هویت فردی و اجتماعی کودکان و نوجوانان به این دلیل مهم است که چون به ثبات و پایداری نرسیده موجب آشفتگی‌های روانی و اختلالات اضطرابی می شود.
از: ایران وایر