مه‌لقا ملاح بانوی محیطزیست
«ایران‌وایر»، اولین جلد از کتاب «زنان تاثیرگذار ایران» را منتشر کرد. این کتاب، روایت صد زنی است که بر پیرامون خود، جامعه، علم، هنر، سیاست، فرهنگ، ورزش، اقتصاد و تکنولوژی تاثیر گذاشته‌اند، از موانع نظام نابرابر جنسیتی نهراسیده‌اند و مسیری را برای رشد و دستیابی زنان ایران به حق برابر انسانی خویش هموار کرده‌اند. انتخاب‌کنندگان این فهرست، مخاطبانی هستند که باور دارند از این زنان تاثیر گرفته‌اند.
ما در جلدهای بعدی، به خدمات دیگر زنان ایرانی که در این مبارزه سهم داشته‌اند هم می‌پردازیم. شما هم می‌توانید در این انتخاب سهیم شوید، نظرات خود را برای ما بفرستید و اگر اطلاعات بیشتر و دقیق‌تری دارید، با ما در میان بگذارید. این نسخه دیجیتال است و تاثیر نظرات و پیشنهادات خود را می‌توانید در نسخه چاپی که در ماه آبان منتشر خواهد شد، ببینید.
به‌علاوه، جلد دوم کتاب با نام‌هایی بیشتر در دست تهیه است. اگر نام زنی که به‌نظر شما تاثیرگذار بوده است را در این فهرست نمی‌بینید، نام و دلیل آنکه او را تاثیرگذار می‌دانید را برای ما به ایمیل info@iranwire.com بفرستید.
فراموش نکنید که مجموعه کتاب‌های «زنان تاثیرگذار ایران»، برپایه انتخاب‌های شما گردآوری می‌شوند و منتخبان‌تان می‌توانند در هر عرصه‌ای، از فرهنگ، علم، آموزش، پژوهش و کنشگری گرفته تا هنر، ورزش، فعالیت‌های خیریه، سیاست، تکنولوژی، کارآفرینی، نوآوری، اقتصاد و ادبیات، گام‌های موثری برداشته باشند.
«کتاب زنان تاثیرگذار ایران را می‌توانید از این لینک دانلود کنید»
***
نوه «بی‌بی خانم استرآبادی» بودن هرچند افتخار بزرگی بود؛ اما برای «مه‌لقا ملاح» کافی نبود. او در جوانی با کمک تجربه مادربزرگ و مادرش «خدیجه افضل‌وزیری»، در تلاش برای تغییر وضعیت زنان و برابری جنسیتی در جامعه، به سراغ حفظ طبیعت رفت و نامش به‌عنوان نخستین فعال محیطزیست ثبت شد.
مه‌لقا ملاح زنی بود که بیش از نیم قرن زباله غیرقابل بازیافت تولید نکرده و فعالان محیطزیست او را «مادر طبیعت» می‌دانند. با کمی جست‌وجو در حوزه محیطزیست، به نام او و جمعیتی می‌رسیم که به‌همراه گروهی از زنان علاقه‌مند به محیطزیست، با عنوان «جمعیت زنان مبارز با آلودگی محیطزیست» راه‌اندازی کرد.
مه‌لقا ملاح در سال ۱۲۹۷ در راه تهران به مشهد به دنیا آمد. مادرش، خدیجه افضل‌وزیری، دختر بی‌بی‌خانم وزیری استرآبادی، بنیان‌گذار مدارس دخترانه مدرن در ایران و از زنان مشروطه‌خواه، و پدرش «آقابزرگ ملاح» بود.
آقابزرگ ملاح شغلی دولتی داشت و مجبور بود در شهرهای مختلف کار کند. مه‌لقا در یکی از همین سفرها به دنیا آمد و کودکی خود را در شهرهای مختلفی همچون قوچان، مشهد، اصفهان، دامغان، همدان و کرمانشاه گذارند.
در همین سنین هم بود که در کنار مادر و مادربزرگش با مفهوم تساوی حقوق زنان آشنا شد و همراه آن‌ها در راه کسب برابری زنان در این شهرها، به تحصیل در مدرسه پرداخت. او برای تحصیل در رشته «فلسفه علوم اجتماعی»، وارد دانشگاه علوم اجتماعی دانشگاه تهران شد. مه‌لقا ملاح بعد از دریافت لیسانس به فرانسه رفت و در دانشگاه «سوربن» تا مقطع دکترا، این رشته را ادامه داد. اما با آنکه رساله‌اش را درباره جنوب ایران نوشت، نتوانست دکترا خود را بگیرد.
در همین سال‌ها بود که با «حسین ابوالحسنی» ازدواج کرد که در زمینه آموزش‌و‌پرورش فعالیت می‌کرد. ملاح با توجه به اینکه همزمان با تحصیل در پاریس، در کتابخانه ملی فرانسه نیز دوره کتابداری را دیده بود، در بازگشت، در کتابخانه «موسسه روانشناسی» استخدام شد و طی چند سال، این کتابخانه را به یکی از کامل‌ترین کتابخانه‌های ایران تبدیل کرد.
اما زندگی او زمانی وارد مرحله تازه‌ای شد که به حوزه محیطزیست قدم گذاشت. در زمان کار کردن در کتابخانه، یک روز با کتابی آشنا شد که درباره خطرات آلودگی محیطزیست و حفاظت از آن بود. خانم ملاح در یکی از گفت‌وگوهای خود درباره این آشنایی گفته است: «کتاب‌های این کتابخانه همیشه باید از خارج کشور تهیه می‌شدند، برای اینکه کتاب‌هایی با موضوع جدید برای دانشکده تهیه کنم، کاتالوگ‌های انتشاراتی‌های کشورهای دیگر را بررسی کردم و از آن طریق، دو کتاب خریدم که موضوعاتشان جدید و این‌قدر برایم جذاب بودند که وقتی به دستم رسیدند، تمام وقت نشستم آن‌ها را مطالعه کردم. در یکی از آن‌ها، خطرات آلودگی محیطزیست و اقداماتی که انسان علیه خود انجام می‌دهد، به خوبی تشریح شده بود. مطالعه این کتاب شکی به من وارد کرد و از آن پس به این فکر افتادم که برای حفظ محیطزیست تلاش، و مردم را هم با خاطرات آلودگی‌های زیست‌محیطی آشنا کنم، این کار را هم از خودم و خانواده‌ام شروع کردم، بعد هم جمعیت زنان مبارز با آلودگی محیطزیست را تشکیل دادم.»
این آگاهی، با توجه به اینکه در خانواده‌ای بزرگ شده بود که به حفاظت از محیطزیست در کنار سایر فعالیت‌های اجتماعی خود اهمیت می‌داد، او را به فکر راهی برای حفاظت از محیطزیست انداخت. نخستین کسی که در این راه همراهش شد، همسرش بود که مانند او برای حفاظت از محیطزیست تلاش کرد.
مه‌لقا ملاح بعد از بازنشستگی در سال ۱۳۵۶، مطالعه در حوزه قوانین محیطزیست را گسترش داد و آموزش و آگاهی‌سازی مردم برای بازیافت زباله و پاکسازی محیطزیست را، در برنامه کاری خود قرار داد.
جمعیت «زنان مبارز با آلودگی محیطزیست»، ۱۰اردیبهشت۱۳۷۴ به‌صورت رسمی اعلام موجودیت کرد. مقالات متعددی درباره آلودگی محیطزیست و شیوه‌های مبارزه با آن در نشریات گوناگون از او منتشر شده است. مه‌لقا ملاح همچنین مدیرمسوول و سردبیر فصلنامه «فریاد زمین» و ماهنامه «زنان، زمین و محیطزیست» بود.
با راه‌اندازی جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیطزیست، فعالیت‌های او گستردگی بیشتری یافت و آموزش برای تفکیک زباله را با همراهی شهرداری تهران به‌صورت خانه‌به‌خانه آغاز کرد.
مه‌لقا ملاح در ۱۷آبان۱۴۰۰، پس از بیش از یک قرن زندگی، چشم از جهان فروبست.
از: ایران وایر