هیئت ایرانی میزان آب رودخانه هیرمند را سنجید

حسن کاظمی قمی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در کابل، گفت که طالبان برای نخستین‌بار، به هیئت فنی ایرانی اجازه داده‌اند که برای سنجش آب رودخانه هیرمند، از ایستگاه سنجش آب در شهرستان دهراوود بازدید کنند.  

او در مصاحبه با یک رسانه داخلی ایران گفت که اعضای هیئت فنی جمهوری اسلامی ایران اینک برای بررسی آب رودخانه هیرمند در کابل به سر می‌برند و گزارش خود را با مقام‌های ایرانی در میان خواهند گذاشت. 

او گفت: «امسال طالب مطرح کرد که آقا، آب نیست و آنی (آب) که از سد کجکی رها می‌شود، به مرزهای ما نمی‌رسد. در چارچوب معاهده [هیرمند]، طرف ایران می‌تواند بگوید که من با این اطلاعات قانع نشدم و باید بروم به ایستگاه سنجش دهراوود و از این ایستگاه بازدید کنم. این توافق ما با طالبان بوده و این اتفاق افتاده است.» 

او مشخص نکرده است که هیئت ایرانی چه زمانی نتایج بررسی و سنجش ایستگاه آب دهراوود را همگانی خواهد کرد.  

وزارت خارجه طالبان نیز یکشنبه، ۲۲ مرداد (۱۳ اوت) تایید کرد که هیئت جمهوری اسلامی ایران از دستگاه آب‌سنج دهراوود بازدید کرده است. 

در بیانیه این وزارت آمده است: «هیئت ایرانی بعد از مشاهده و اندازه‌گیری جریان آب در دستگاه آب‌شناسی دهراوود، [مقدار آب موجود را در] سال جاری آبی در اثر خشکسالی‌های مدهش ناشی از پدیده جهانی تغییرات اقلیمی، در ادامه سال‌های گذشته، به مراتب کمتر از سال عادی ارزیابی کردند.» 

در این بیانیه ذکر شده است که در روزی که هئیت ایرانی، آب را در ایستگاه دهراوود سنجش کرد، جریان آب کمتر از هفت متر مکعب در ثانیه بوده است. 

وزارت خارجه طالبان گفت که هیئت ایرانی مشاهده کرده است که رودخانه هیرمند دارای حداقل جریان آب بوده است. 

در بیانیه این وزارتخانه آمده است: «شاخه‌های رودخانه هیرمند، مانند ارغنداب، موسی‌قلعه، ارغستان و ترنک به شکل کامل خشکیده و فقط در وضعیت‌های سیلابی، آب در آن‌ها جریان می‌یابد.» 

با بررسی ایستگاه سنجش آب دهراوود ارزگان در بالادست سد کجکی هلمند، میزان وورد آب به رودخانه هیرمند مشخص می‌شود. 

پیش‌تر، طالبان اعلام کرده بودند که به‌هیچ‌وجه به هئیت ایرانی اجازه نخواهند داد که سدهای افغانستان، از جمله سد کجکی، را بازدید کند. 

بنا به معاهده ایران و افغانستان برای تقسیم آب رودخانه هیرمند که ۱۳۵۱ بین حکومت‌های وقت دو کشور امضا شد، حقابه ایران سالانه ۸۱۷ میلیون مترمکعب است. 

مطالبه حقابه هیرمند، از درخواست‌های مهم جمهوری اسلامی ایران در دیدارهای متعدد با مقام‌های طالبان بوده است، اما طالبان می‌گویند که آب کافی در سد‌های کجکی و کمال‌خان وجود ندارد و با گشودن دریچه‌های این سدها، آب در دشت‌های سوزان جذب زمین و تبخیر خواهد شد.  

استان سیستان و بلوچستان ایران به‌شدت به آب رودخانه هیرمند وابسته است. دو هفته پیش، شماری از ساکنان این استان به عملکرد طالبان در مورد تامین حقابه ایران از هیرمند، اعتراض کردند. این چهارمین تجمع اعتراضی ساکنان سیستان و بلوچستان ایران از زمان روی کار آمدن حکومت طالبان در افغانستان است. معترضان همچنین از سیاست خارجی دولت جمهوری اسلامی ایران در پیوند با همکاری با طالبان و سپردن سفارت و کنسولگری‌های افغانستان در ایران  به این گروه، انتقاد کردند. 

از زمان به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان در اوت ۲۰۲۱، تهران کوشیده است با طالبان نرم برخورد کند، اما در مقابل، طالبان چندین بار با مرزبانان ایرانی به درگیری پرداختند، حریم زمینی ایران را نقض کردند و با هدف ایجاد «هراس» در جمهوری اسلامی ایران، تسلیحات آمریکایی و نیروهای انتحاری‌ خود را در گذرگاه اسلام‌قلعه استان هرات به نمایش گذاشتند. 

طالبان با بحران مشروعیت ملی و جهانی مواجه‌اند و بسیاری از شهروندان افغانستان از سلطه یافتن طالبان بر کشور با توسل به گزینه نظامی، ناراضی‌اند. گمان می‌رود که طالبان با دامن زدن به تنش‌ها با همسایگان، به‌ویژه ایران، در صدد افزایش محبوبیت خود در افغانستان‌اند.