شادیار عمرانی
«ایران‌وایر»، اولین جلد از کتاب «زنان تاثیرگذار ایران» را منتشر کرد. این کتاب، روایت صد زنی است که بر پیرامون خود، جامعه، علم، هنر، سیاست، فرهنگ، ورزش، اقتصاد و تکنولوژی تاثیر گذاشته‌اند، از موانع نظام نابرابر جنسیتی نهراسیده‌اند و مسیری را برای رشد و دستیابی زنان ایران به حق برابر انسانی خویش هموار کرده‌اند. انتخاب‌کنندگان این فهرست، مخاطبانی هستند که باور دارند از این زنان تاثیر گرفته‌اند.
ما در جلدهای بعدی، به خدمات دیگر زنان ایرانی که در این مبارزه سهم داشته‌اند هم می‌پردازیم. شما هم می‌توانید در این انتخاب سهیم شوید، نظرات خود را برای ما بفرستید و اگر اطلاعات بیشتر و دقیق‌تری دارید، با ما در میان بگذارید. این نسخه دیجیتال است و تاثیر نظرات و پیشنهادات خود را می‌توانید در نسخه چاپی که در ماه آبان منتشر خواهد شد، ببینید.
به‌علاوه، جلد دوم کتاب با نام‌هایی بیشتر در دست تهیه است. اگر نام زنی که به‌نظر شما تاثیرگذار بوده است را در این فهرست نمی‌بینید، نام و دلیل آنکه او را تاثیرگذار می‌دانید را برای ما به ایمیل info@iranwire.com بفرستید.
فراموش نکنید که مجموعه کتاب‌های «زنان تاثیرگذار ایران»، برپایه انتخاب‌های شما گردآوری می‌شوند و منتخبان‌تان می‌توانند در هر عرصه‌ای، از فرهنگ، علم، آموزش، پژوهش و کنشگری گرفته تا هنر، ورزش، فعالیت‌های خیریه، سیاست، تکنولوژی، کارآفرینی، نوآوری، اقتصاد و ادبیات، گام‌های موثری برداشته باشند.
«کتاب زنان تاثیرگذار ایران را می‌توانید از این لینک دانلود کنید»
***
«سوسن تسلیمی»، بازیگر و کارگردان ایرانی است که در سوئد زندگی می‌کند. بسیاری او را بهترین بازیگر زن تاریخ سینمای ایران نامیده‌اند. او که اولین فرد غیراروپایی است که با نقش اول روی صحنه تئاتر سوئد رفته، در سال ۲۰۰۲ از سوی حزب بوروژواهای این کشور به عنوان نامزد پست وزارت فرهنگ معرفی شد. سینماگران ایرانی تسلیمی را اولین زن صاحب‌سبک بازیگری در ایران می‌دانند.
تسلیمی در سال ۱۳۲۸ در خانواده‌ای فرهنگی در شهر رشت متولد شد. پدرش «خسرو»، مدیر تولید و تهیه‌کننده و مادرش «منیره آخوندنیا» از بزرگ‌ترین بازیگران سینما و تئاتر زمان خود بود. او که در ۲۹ سالگی جان باخت، برای بازی در فیلم «مهتاب خونین»، به عنوان بهترین بازیگر سال انتخاب شد. اما هنگامی که می‌خواستند این جایزه را به وی اهدا کنند، او دیگر در قید حیات نبود و سوسن پنج‌‌ونیم ساله برای دریافت آن روی سن رفت.
سوسن پس از اتمام دوران دبیرستان، در کنکور در چندین رشته، از جمله اقتصاد و تئاتر شرکت کرد و در سال ۱۳۴۸ وارد دانشکده هنرهای زیبا در رشته تئاتر شد. او از سال ۱۳۵۱ فعالیت حرفه‌ای خود را در کارگاه نمایش «آربی آوانسیان»، از کارگردانان سینما و تئاتر و نمایشنامه‌نویس آغاز کرد. کارگاهی که تسلیمی آن را محلی برای پیدا کردن زبانی جدید در حرفه نمایش توصیف کرده که تأثیر بسیاری بر شکل‌گیری وی داشته است.
یک‌سال پس از ورود سوسن به کارگاه تئاتر، «داریوش فرهنگ»، بازیگر و کارگران پا به زندگی او گذاشت و از آن پس به همراه وی و دیگر کارگردانان و بازیگرانی چون «بهرام بیضایی»، «بیژن مفید» و «هرمز هدایت» فعالیت کرد. زندگی او با داریوش فرهنگ در جایی ختم شد و انقلاب ۱۳۵۷ آغازی بود بر تغییر مسیر زندگی سوسن تسلیمی.
سال ۱۳۵۸ که هنوز حجاب در ایران به شکل رسمی اجباری نشده بود، سوسن تسلیمی با تئاتر «دایره گچی قفقازی» روی صحنه رفت. اما عده‌ای او را پیش از شروع تئاتر تهدید کردند: «اگر این اجرا انجام شود، از صحنه شلیک می‌کنیم که فکر نکنید هر کاری دلتان خواست می‌توانید انجام دهید.»
تهدیدها، توقیف‌ها و فشارها بر جامعه فرهنگی از همان زمان آغاز شده بود؛ تا آنکه یک سال بعد، زمانی‌که تسلیمی در کتابخانه تئاتر شهر مشغول به کار بود، به دلیل نوشتن یک نامه در اعتراض به قطع شدن حقوق خود اخراج شد. دستمزد وی به خاطر یک ماه عدم اجرای نمایش پرداخت نشده بود؛ اما جوابیه و توضیح سوسن تسلیمی در این خصوص «توهین» تلقی شد و در نهایت حکم اخراج او روی تابلوی اعلانات قرار گرفت. این اخراج روی فعالیت تئاتر او هم تأثیر گذاشت و از آن پس نتوانست روی صحنه حاضر شود.
تسلیمی که در کنار تئاتر، به سینما هم روی آورده بود، تا سال ۱۳۶۰ دو فیلم توقیف شده داشت؛ «چریکه تارا» که اولین فیلم وی با همراهی بهرام بیضایی بود، هیچ‌وقت اکران نشد. او اما برای بازی در این فیلم از سوی «جشنواره سن‌سباستین» مورد تقدیر قرار گرفت. «مرگ یزدگرد» نیز در حالی‌که تئاتر آن اجرا شده بود، توقیف شد. یکی از دلایل توقیف فیلم‌های او، اجباری شدن حجاب در ایران و بی‌حجابی بازیگران فیلم‌هایش بود.
کار مشترک دیگری از تسلیمی و بیضایی در سال ۱۳۶۴، فیلمی ماندگار در تاریخ سینمای ایران به جای گذاشت؛ «باشو، غریبه‌ای کوچک». تسلیمی این فیلم را «ضد جنگ و خشونت و وحشی‌گری» و «فیلمی انسانی برای صلح و دوستی و ستایش عشق» توصیف کرده است.
نقش‌های متفاوت و خاصی که تسلیمی در سینمای ایران ایفا کرد، از زنی مردپوش تا نقش فردی با چند شخصیت، او را یکی از ماندگارترین بازیگران زن تاریخ سینمای ایران کرده است. این بازیگر معتقد است که اگرچه در آن زمان زنان بسیاری در نقش‌های اول بازی می‌کردند؛ اما تصویری که آن‌ها از جنسیت خود ارائه می‌دادند، آن چیزی نبود که تسلیمی در تئاتر و سینما به دنبال آن بود.
او در نهایت در سال ۱۳۶۶ در حالی‌که چند فیلم سانسور یا توقیف شده داشت، درست بعد از فیلم «شاید وقتی دیگر» ایران را به قصد سوئد ترک کرد. تسلیمی پس از مهاجرت به کشور سوئد، به فعالیت خود در زمینه تئاتر ادامه داد. او تصمیم داشت تا سبک تئاتر ایران را به بقیه دنیا نشان دهد. برای همین، نه فرهنگ و نه زبانِ متفاوت نتوانست سد راه او شود.
او در سال ۱۳۷۰ اولین تئاتر خود را در سوئد به اجرا درآورد؛ «مِدِآ» از آثار کلاسیک یونان اقتباس شده و داستان زنی مهاجر بود. تسلیمی نوشتن متن و بازی آن را در چندین نقش، خود بر عهده گرفت و در حالی‌که هنوز به زبان سوئدی مسلط نشده بود، ۹ ماه روی آن کار کرد. او بعدتر اجرای «مدآ ۲» را پیشنهاد داد و برای نقشی که در آن بازی کرد، از سوی جایزه آکادمی سوئد به عنوان بهترین بازیگر سال انتخاب شد.
سوسن تسلیمی در سال ۲۰۰۰ تصمیم گرفت که به کارگردانی فیلم روی آورد و اولین فیلم خود را با عنوان «خانه در جهنم» کارگردانی کرد. ایده این فیلم از فیلمنامه‌ای برگرفته شده که این بازیگر سال‌ها پیش در ایران نوشته بود. این فیلم در «جشنواره فیلم گوتنبرگ» به عنوان فیلم افتتاحیه به نمایش درآمد.
رشد و پیشرفت سوسن تسلیمی در تئاتر سوئد باعث شد که او از سال ۱۹۹۹ تا سال ۲۰۰۲ عضو هیأت مدیره انستیتو فیلم این کشور باشد و در وزارت فرهنگ نیز به عنوان عضو هیأت مشاوران تئاتر فعالیت کند. او خود را «شیفته» تئاتر می‌داند و بزرگ‌ترین کارش را «شب دوازدهم» شکسپیر معرفی می‌کند که در سال ۲۰۱۰ اجرا شد.
سوسن تسلیمی که سال‌ها است ایران را ترک کرده است، نامش همچنان در سینمای این کشور ماندگار است. او باور دارد: «امکان ندارد که کسی سوار هواپیما شود و هفت ساعت بعد ریشه‌هایش را قطع کند. ایران در تو هست؛ جایی که تو متولد شدی و وجود داری. با مهاجرت تو، وطنت را در خودت حمل می‌کنی.»
از: ایران وایر