ظهر پنجشنبه همزبان با آغاز سال نو در ایران، جان کری وزیر امور خارجه آمریکا در یک گفتگوی اختصاصی با سیامک دهقانپور از بخش فارسی صدای آمریکا شرکت کرد و به سوالات وی پاسخ گفت.
آقای کری در این گفتگو برای نخستین بار به داماد ایرانی تبار خویش – آقای بهروز والاناهید – اشاره کرد، و نیز به این که خواهرش قبل از انقلاب در مدرسه ای در ایران خدمت می کرده است.
وزیر امور خارجه آمریکا در بخش دیگری از سخنانش، و در پاسخ به سوالی درباره فتوای آیت الله خامنه ای در منع تولید و استفاده از سلاح اتمی گفت: هنر این است که این فتوا را به عمل تبدیل کنیم.
متن کامل مصاحبه اختصاصی بخش فارسی صدای آمریکا با جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا:
سیامک دهقانپور: آقای وزیر نوروز مبارک!
جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا: نوروز به شما هم مبارک.
سؤال: ممنونیم از این که وقت گذاشتید تا در آغاز سال نو با ما صحبت کنید.
پاسخ: من از این فرصت بسیار خوشحالم. همین دقایقی پیش بر سر سفره هفت سین بودم. دیدن این که هر عنصری در سفره نمادی است و معنایی دارد بسیار جالب است.
سؤال: شما پیشتر سفره هفت سین را در منزل دختر و دامادتان دیده بودید؟
پاسخ: بله. موقعی که ازدواج می کردند میزی مشابه برای مراسم عروسی چیده بودند.
سؤال: پیام نوروزی شما را دیدیم. مایل هستید نکته ای را برای مخاطبان ما اضافه کنید؟
پاسخ: ما سال نو را به همه مردم ایران و ایرانی تبارها شادباش می گوییم، فرا رسیدن فصل بهار و سال نو زمان بسیار مسرت بخشی است. زمان نو شدن است و ما امیدوارم به نمادی از نو شدن روابطی رو به تغییر بدل شود؛ و شاید این زمان، نه تنها سال نو بلکه لحظه ای در تاریخ باشد. از این رو ما همچنان امیدواریم که می توانیم اختلافات میان ایران با آمریکا و جامعه جهانی را مشخصا در مورد برنامه هسته ای و همچنین دیگر مسائل حل و فصل کنیم.
سؤال: شما چندین دیدار دوجانبه با وزیر امور خارجه ایران داشتید. مذاکره با ایرانی ها تا چه حد دشوار است؟
پاسخ: آقای ظریف آدمی صریح و بسیار رک است. موضع خود و حکومت را به خوبی توضیح می دهد. من این را درک می کنم. ما باید راهی به سوی اشتراک مواضع مان بیابیم. ما با موفقیت و به شکلی موثر در مرحله اول مذاکرات مربوط به برنامه هسته ای مذاکره کردیم و او به خوبی دیدگاههایش را منعکس کرد. در پایان ما به توافقنامه ای معقول و متعادل و قابل تامل دست یافتیم که ما را به سوی تصمیم های نهایی سوق می دهد که طی سه ماه و نیم پیش رو باید گرفته شود. زمان می گذرد. ما دوره ای شش ماهه داشتیم که دو ماه و نیم آن گذشته است و انجام تصمیم های بزرگی را پیش رو داریم.
سؤال: آیا در لحن شما پس از آخرین دیدار دوجانبه تان تغییری پیدا شده است؟ وزیر خارجه ایران اخیراً گفته بود آمریکا بهتر است خیال پردازی نکند.
پاسخ: نمی دانم منظور او چیست؟ من در تلویزیون مذاکره نمی کنم. ایران می داند که دست آخر نباید و نمی تواند به سلاح هسته ای دست یابد. اگر برنامه هسته ای برای مقاصد صلح آمیز است ثابت کردن آن به دیگران باید بسیار آسان باشد. اگر جدیت داشته باشید کار سختی نیست. ما برای رسیدن به این مهم فرمولهای مختلفی را در نظر داریم؛ اما من نمی خواهم این جا راه مشخصی را تعیین کنم، فقط باید بگویم که ما خواهان پرهیز از رو در رویی هستیم. ما نمی خواهیم این وضعیت ما را از مسیری که به خواسته مان می رساند دور کند. مسیری که ماهیت حقیقتا صلح آمیزِ برنامه هسته ای ایران را تائید می کند و اجازه نمی دهد این برنامه به سرعت به برنامه تولید جنگ افزار هسته ای تبدیل شود.
سؤال: به پیام نوروزی شما برگردیم. داشتن داماد ایرانی- دکتر بهروز والاناهید – چقدر به شما در شناخت ذهنیت ایرانیان در مذاکرات هسته ای کمک کرده است؟
پاسخ: من ایرانی ها را پیش از این می شناختم .دامادم انسان فوق العاده ای است او را بسیار دوست دارم. اما، هیچ کشوری را با این گونه نسبت ها پیوند نمی زنم. من سال هاست که با ایران آشنا هستم. خواهرم هم در ایران کار می کرد. در مدرسه بین المللی درس می داد و در تهران زندگی می کرد. متاسفانه خیلی سریع در زمان انقلاب ناچار شد ایران را ترک کند. او مسافر آخرین پروازهای پیش از انقلاب بود. خواهرم فارسی یاد گرفته بود .همیشه به من می گفت که دوستان ایرانی اش را دوست داشت و از زندگی در آنجا لذت می برد .ایرانیان مردمی بسیار پیچیده، قابل و پرغرور با تاریخی شگفت انگیزند. منتها مسائلی هست که راه مراوده را بسته است .چالش رهبران یافتن راهی به پیش است. پرزیدنت اوباما به دیپلماسی و دیالوگ با ایران به عنوان گام نخست با ایران متعهد است. حالا برعهده رژیم، رهبر، سایر مقامها و رئیس جمهور روحانی است که تصمیم بگیرند برای پاسخ دادن به پرسش های جامعه جهانی چه خواهند کرد. این مساله تنها به آمریکا مربوط نیست، به همه جامعه جهانی مربوط است. سازمان ملل متحد چندین قطعنامه صادرکرده و پرسش هایی دارد که ایران باید جواب بدهد. این آن چیزی ست که ما می خواهیم. و تصور نمی کنم پاسخ دادن به این پرسش ها دشوار باشد.
سؤال: شما اخیراً در جلسه ای در سنا گفتید ایران برای عمل به معیارهای جامعه جهانی در راستای ایجاد اطمینان به صلح آمیز بودن برنامه هسته ای اش باید تصمیم های بسیار دشواری بگیرد. آن تصمیم ها چه هستند؟
پاسخ: دوباره بگویم که بحث در باره آن تصمیم ها بر سر میز مذاکره انجام می گیرد، و من در اینجا به آنها نخواهم پرداخت. اما روشن است که شما باید این پرسش را مطرح کنید که آنها به چه منظور به تاسیسات مخفی در زیر کوه…
سؤال: فردو…
پاسخ: … بله فردو- برای فعالیت هایشان نیاز دارند. تاسیساتی مخفی و پنهان در زیر کوه. همه اینها این پرسش را به وجود می آورد که یک برنامه صلح آمیز چه نیازی به آن دارد؟ چندتا سانتریفیوژ لازم است؟ چقدر اورانیوم غنی شده برای تحقیقات پزشکی تان می خواهید؟ اینها همه پرسش های قابل تاملی هستند. بنابراین پاسخ به این پرسشها تلاش ایرانی ها را می طلبد که بگویند برنامه شان چطور با دیگر برنامه های جهانی، که از حد و حدود و دامنه کاربردی قابل درک برخوردارند، مطابقت دارد. این چیزی است که توافق موقت ما برپایه آن بنا شده است. توافق موقت به وضوح بر محدودیت و چگونگی کاربرد برنامه هسته ای تاکید می کند.
این ها بخش هایی از مذاکرات اند که من نمی توانم وارد جزئیات آن بشوم، به غیر از این که بگویم به اعتقاد ما، این مهم دست یافتنی است. به نظر ما داشتن یک برنامه اتمی صلح آمیز حق ایران است. ما نمی گوییم که این حق را ندارد اما چنین برنامه ای باید برطبق معیارهای بین المللی باشد و محدودیت ها و شفافیتی هائی را داشته باشد که در دیگر برنامه های هسته ای جهان رایج است.
سؤال: رهبر جمهوری اسلامی که فتوایش در حرام بودن تولید جنگ افزار هسته ای، و در پیام نوروزی رئیس جمهوری آمریکا نیز به آن اشاره شده است، می گوید آمریکایی ها قابل اعتماد نیستند. فتوای او برای شما چقدر اهمیت دارد؟
پاسخ: من احترام زیادی برای یک فتوا قائل هستم. فتوا پیام مذهبی بسیار مهمی است. وقتی فتوایی داده می شود مردم آن را جدی می گیرند. هم چنان که ما هم آن را جدی می گیریم اگر چه این در جامعه ما فتوا مرسوم نیست. هنر اصلی تبدیل کردن پیام فتوا به یک درک حقوقی الزام آور و یک تعهد جهانی قابل قبول بین المللی است. بنابر این امیدوارم این عملی شود. من فکر می کنم این یک نقطه آغاز خوب است و من و پرزیدنت اوباما هر دو از این که رهبر ایران چنین فتوایی صادر کرد، قویا استقبال می کنیم. این یک بیانیه مهم است. اما حالا نیاز داریم که این فتوا را در قالب یک ساختار قابل درک حقوقی ببینیم که فراتر از یک باور مذهبی و یک فرآیند مذهبی باشد. در قالب فرایندی بیشتر غیر مذهبی و سکولار، که همه بتوانند معنای آن را بهتر درک کنند.
سؤال: آیا تنش فزاینده میان آمریکا و روسیه بر سر اوکراین در مذاکرات هسته ای با ایران تاثیری می گذارد؟
پاسخ: من واقعا امیدوارم اینطور نشود، صمیمانه امیدوارم اینطور نشود. فکر می کنم گفتگوها برای دنیا، برای آینده ایرانی ها و برای آینده مناسبات ما بیش از اینها اهمیت دارد. من فکر می کنم روسیه هم منافع عمیقی در حل مسأله و رسیدگی به پرسش های برنامه هسته ای ایران دارد. برای همین است که روسیه بخشی از گروه ۵+۱ است. جایی که همه در آن اتفاق نظر دارند و هم عقیده اند که ایران هم مثل دیگر کشورها باید نشان دهد ماهیت برنامه هسته ای اش چیست و روسیه هم به این هدف متعهد است.
سؤال: ولی سرگئی ریابکوف دیپلمات روس گفته است ممکن است اثر بگذارد؟
پاسخ: خوب، این حرفها را می زنند. فکر می کنم باید منتظر شویم و ببینیم در چند روز آینده چه پیش می آید. فکر نمی کنم چنین کاری به نفع کسی باشد. این به سود هیچ کس نیست که اولا بخواهد بحران اوکراین با انتقال نیروهای روسیه و عملیات تحریک آمیز وخیم تر شود. ثانیا تشدید بحران به جای تخفیف آن به نفع هیچ کس نیست. ثالثا به نفع کسی نیست که مسائل جدی دیگر قربانی این مساله شود؛ مسائلی نظیر سوریه، ایران و یا افغانستان، جاهایی که توانسته ایم با هم همکاری داشته باشیم. مایلیم که بتوانیم در این زمینه ها به همکاری مان ادامه دهیم. ما چنین وضعیتی را بوجود نیاوردیم. اما اجازه نمی دهیم قانون بی محابا زیر پا گذاشته شود. ما اجازه نمی دهیم نظم جهانی پس از جنگ جهانی دوم و ساختار جهانی با اقدامات یکجانبه یک کشور نابود شود. این واقعا به ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، و روسها بستگی دارد که در مورد سیاست شان در این زمینه چه تصمیمی بگیرند. ما آماده ایم اگر روسها به عملیات تحریک آمیز و یکجانبه و غیر قانونی- مثل عبور از مرزهای بین المللی و احترام نگذاشتن به تمامیت ارضی کشورها- ادامه دهند، با جدیت بسیار و با تحریم های بیشتر پاسخ دهیم.
سیامک دهقانپور: از شما بسیار ممنونم.
جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا: متشکرم.
پیش از این گفتگو، آقای کری طی بیانیه ای که به مناسبت نوروز صادر کرده بود، آرزو کرد روابط میان دو کشور تقویت شود.
در بخشی از این پیام آمده است: «همه آنانی که نوروز را جشن می گیرند می دانند که این صرفا سنتی باستانی، که سابقه آن به بیش از ۳۰۰۰ سال بر می گردد نیست، بلکه فرصتی است برای تولدی نو و امید. در این فصل ما در انسانیت مشترکی که همه ما را به هم پیوند می دهد، تعمق می کنیم. خانواده خود من امروز به خاطر حضور و مهر ایرانی-آمریکاییان قویتر است و من به ارتباطات خانوادگی ای که ما آمریکاییان با ایران و مردمانش داریم افتخار می کنم. ما اینجا در آمریکا به نقش چشمگیری که ایرانی-آمریکاییان و دانشجویان ایرانی همواره ایفا می کنند، بها می دهیم، چه در علوم، پزشکی، مهندسی، تجارت، هنر و یا راههای متعدد دیگر.»
«در این نوروز ما بر اعتقادمان مبنی بر اینکه تقویت روابط فرهنگی و دانشگاهی بین دو کشور ما به نفع هر دو ملت است، مجددا تاکید می کنیم. امروز، خرسندم به صدور جوازی کلی توسط وزارت خزانه داری اشاره کنم، که روابط آموزشی بین ایران و ایالات متحده را از طریق تبادلات و ایجاد فرصتهای جدید برای ایرانیان برای تحصیل در کشورمان، تقویت می کند.»
از: صدای آمریکا