نگارش از یورونیوز فارسی
حماس پیشنهاد داده است که گروگان‌هایی که در نوار غزه نگهداری می‌شوند با «همه اسرای فلسطینی در اسرائیل» مبادله شوند، از جمله با «مروان برغوثی» که در سال ۲۰۰۴ میلادی به اتهام حمله به شهروندان اسرائیل و قتل آنها به حبس ابد محکوم شد و از او تحت عنوان «مرد وحدت سیاسی فلسطین» یاد می‌شود.
ژان پل شانیولا، مدیر مؤسسه تحقیقات و مطالعات خاورمیانه مدیترانه (iReMMO) در فرانسه با اشاره به مروان برغوثی می‌گوید: «در هر بحران داخلی یا هر بحرانی با اسرائیل، نام او دوباره ظاهر می‌شود.»
مروان برغوثی ملقب به «نلسون ماندلای فلسطینی» مشهورترین زندانی فلسطینی است.
او که رهبر پیشین گروه «تنظیم» شاخه مسلح جنبش فتح است، در سال ۲۰۰۲ میلادی دستگیر و از سوی دادگاه‌های اسرائیل به اتهام حملات و عضویت در یک سازمان تروریستی به پنج حبس ابد محکوم شد.
ژان پل شانیولا به خبرگزاری فرانسه می‌گوید: «او بیش از ۲۰ سال پیش، درست در زمان انتفاضه دوم (۲۰۰۰ تا ۲۰۰۵ میلادی) دستگیر شد. او یکی از رهبران بسیار فعال فتح بود و ترور نشد. این مهم است زیرا در زمانی که قتل‌های هدفمند زیادی وجود داشت، چنین چیزی در مورد او اجرا نشد. او فقط دستگیر شد و فکر می‌کنم که این تنها یک تصادف نبود.»
«سند تفاهم ملی زندانیان»
مروان برغوثی حتی از زندان نیز به فعالیت‌های تاثیرگذارش ادامه داد. او در سال ۲۰۰۶ میلادی نقش مهمی در امضای «سند تفاهم ملی زندانیان» بین رهبران زندانی فتح، جهاد اسلامی، جبهه دموکراتیک برای آزادی فلسطین و حماس داشت، سندی برای تضمین وحدت سیاسی فلسطین.
این سند خواستار ایجاد یک کشور فلسطینی در محدوده مرزهای ۱۹۶۷ میلادی، محدود کردن فعالیت جنبش‌های مقاومت فلسطین تنها به اراضی اشغالی در سال ۱۹۶۷ همچنین احترام به آتش‌بس متقابل بود و از فلسطینیان می‌خواست تا «با رعایت مقررات بین‌المللی» در برابر اشغال مقاومت کنند.
هدف از امضای این سند، تشکیل یک دولت ائتلافی برای خروج از بن‌بستی بود که پس از پیروزی حماس در انتخابات پارلمانی در نوار غزه ایجاد شده بود.
از آنجا که حماس از سوی اتحادیه اروپا، ایالات متحده و اسرائیل در فهرست «گروه‌های تروریستی» طبقه‌بندی شده، پیروزی این گروه در نوار غزه هرگز به رسمیت شناخته نشد و پس از وقوع درگیری‌هایی خشونت‌آمیز میان فتح و حماس نیز همکاری میان این دو گروه فلسطینی پایان یافت.
در چنین اوضاعی، مروان برغوثی به مرور جایگاه خود را به عنوان تنها فردی که قادر به ایجاد «وحدت» میان سازمان‌های فلسطینی است، تثبیت کرده است.
به گفته ژان پل شانیولا «او از حماس نیز دور نبود و چندین بار در فعالیت‌هایشان آنها را همراهی کرده است، به ویژه زمانی که این سند را در زندان تهیه و امضا کردند. او موفق شد میان حماس و فتح توافقی ایجاد کند و شخصیتی است که دقیقاً توانایی ایجاد اتحاد را دارد و به همین دلیل است که شانس زیادی نیز برای پیروزی در انتخابات پارلمانی سال ۲۰۲۱ فلسطین داشت.»
البته این انتخابات هرگز برگزار نشد. از زمان مرگ یاسر عرفات در سال ۲۰۰۴ میلادی، فلسطینی‌ها فقط محمود عباس را به عنوان رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی می‌شناسند و اگرچه ماموریت او بطور رسمی در سال ۲۰۰۹ میلادی به پایان رسیده، اما عباس انتخابات برنامه‌ریزی شده برای سال ۲۰۲۱ میلادی را با این توجیه که «فلسطینی‌های بیت‌المقدس شرقی امکان شرکت در آن را ندارند» لغو کرد.
البته بسیاری از ناظران بر این باورند که هدف محمود عباس ۸۸ ساله از لغو آن، جلوگیری از شکست سخت خود در این انتخابات بود.
فردریک انسل، دارای دکترای ژئوپلیتیک و متخصص در امور خاورمیانه به خبرگزاری فرانسه می‌گوید: «بر اساس نظرسنجی‌های نسبتاً قابل اعتماد اسرائیلی و فلسطینی، مروان برغوثی و حزب او شانس بزرگی برای پیروزی در برابر رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین داشتند زیرا او اعتبار خاصی در میان مردم دارد.»
او می‌افزاید: «برغوثی سال‌های زیادی را در زندان اسرائیل گذراند که بدیهی است که در نزد فلسطینی‌ها، نشانه‌ای از شرافت، قهرمانی و میهن‌پرستی او است. او زمانی که از رهبران فتح بود نیز طرفدار اتحاد با حماس بود؛ چیزی که البته مورد توافق دیگر فعالان تشکیلات خودگردان فلسطین نبود.»
چندین سال است که نظرسنجی‌های انجام شده در میان فلسطینی‌ها، او را محبوب‌ترین شخصیت در میان جوانان معرفی می‌کنند و برای برغوثی رتبه‌ای بسیار بالاتر از محمود عباس و اسماعیل هنیه، رهبر حماس قائل می‌شوند.
همسر مروان برغوثی یعنی «فدوی برغوثی» نیز در اوت ۲۰۲۳ میلادی یک کمپین بین‌المللی برای آزادی او به راه انداخت و خواستار «آزادی ماندلای فلسطین» شد.
ژان پل شانیولا، مدیر مؤسسه تحقیقات و مطالعات خاورمیانه مدیترانه نیز به این موضوع اشاره می‌کند که «سال‌هاست کمپین‌هایی با همین شعار، برای آزادی او برگزار می‌شود. او نیز مانند ماندلا بیش از ۲۰ سال را در زندان گذرانده و همین موضوع او را به عنصری مهم و دارای ظرفیت انجام مذاکرات سیاسی تبدیل کرده است».
او می‌افزاید: «این کاملاً منطقی است زیرا اساساً او توانایی‌های یک رهبر متحد کننده و رهایی فلسطینی‌ها از یک موقعیت غیرممکن را دارد.»
ژان پل شانیولا همچنین به این نکته اشاره دارد که در حال حاضر در صحنه سیاسی فلسطین، افراد کمی می‌توانند موقعیت او را تحت‌الشعاع قرار دهند. بویژه آنکه رهبران بالقوه فلسطین هیچ کاریزمایی ندارند و عمدتا مورد نفرت مردم هستند.
«نمی‌توانیم حماس را ریشه‌کن کنیم»
اما آیا مروان برغوثی می‌تواند در اوضاع بحرانی کنونی، گره از ماجرای پیچیده فلسطین و اسرائیل بگشاید و زمانی که جنگ حماس و اسرائیل پایان یافت و مسئله حکومت بر نوار غزه مطرح شد، در صحنه حاضر شود؟
از نظر ژان پل شانیولا، این فرضیه بعید است. او می‌گوید: «در حال حاضر اسرائیل به درخواست حماس برای آزادی زندانیان فلسطینی در قبال آزادی گروگان‌ها پاسخی نداده است. چنین مبادله‌ای بسیار نادر است و می‌تواند در هر لحظه تغییر کند. همچنین در هرج و مرج کنونی اگر مروان برغوثی آزاد شود، نمی‌دانم چگونه می‌تواند نقشی ایفا کند؛ مگر اینکه از سوی سیستمی که اتفاقا او را نمی‌خواهد یعنی جنبش فتح و تشکیلات خودگردان فلسطین، انتخاب شود.»
ژان پل شانیولا می‌افزاید: «من باور ندارم که اسرائیل در ریشه‌کن کردن حماس از جمله شاخه نظامی آن موفق شود. و حتی اگر اسرائیلی‌ها موفق شوند، دیر یا زود شاخه نظامی دیگری پدید می‌آید. علاوه بر این، غزه نیز در حال ویرانی است و این یک فاجعه مطلق است که هیچ‌کس عواقب آن را نمی‌داند.»