«ایرانوایر»، اولین جلد از کتاب «زنان تاثیرگذار ایران» را منتشر کرد. این کتاب، روایت صد زنی است که بر پیرامون خود، جامعه، علم، هنر، سیاست، فرهنگ، ورزش، اقتصاد و تکنولوژی تاثیر گذاشتهاند، از موانع نظام نابرابر جنسیتی نهراسیدهاند و مسیری را برای رشد و دستیابی زنان ایران به حق برابر انسانی خویش هموار کردهاند. انتخابکنندگان این فهرست، مخاطبانی هستند که باور دارند از این زنان تاثیر گرفتهاند.
ما در جلدهای بعدی، به خدمات دیگر زنان ایرانی که در این مبارزه سهم داشتهاند هم میپردازیم. شما هم میتوانید در این انتخاب سهیم شوید، نظرات خود را برای ما بفرستید و اگر اطلاعات بیشتر و دقیقتری دارید، با ما در میان بگذارید. این نسخه دیجیتال است و تاثیر نظرات و پیشنهادات خود را میتوانید در نسخه چاپی که در ماه آبان منتشر خواهد شد، ببینید.
بهعلاوه، جلد دوم کتاب با نامهایی بیشتر در دست تهیه است. اگر نام زنی که بهنظر شما تاثیرگذار بوده است را در این فهرست نمیبینید، نام و دلیل آنکه او را تاثیرگذار میدانید را برای ما به ایمیل info@iranwire.com بفرستید.
فراموش نکنید که مجموعه کتابهای «زنان تاثیرگذار ایران»، برپایه انتخابهای شما گردآوری میشوند و منتخبانتان میتوانند در هر عرصهای، از فرهنگ، علم، آموزش، پژوهش و کنشگری گرفته تا هنر، ورزش، فعالیتهای خیریه، سیاست، تکنولوژی، کارآفرینی، نوآوری، اقتصاد و ادبیات، گامهای موثری برداشته باشند.
«کتاب زنان تاثیرگذار ایران را میتوانید از این لینک دانلود کنید»
***
«نرگس محمدی»، نایب رییس و سخنگو کانون مدافعان حقوقبشر و موسس و عضو چندین کمیته حقوقبشری در ایران است. زنی که به انتخاب سازمان عفو بینالملل در سال ۱۳۹۱، یکی از ۱۲ چهره مهم حقوقبشر سال شناخته شد و در سال ۲۰۲۲، در فهرست «صد زن» بیبیسی فارسی نیز قرار گرفت. او این روزها در زندان اوین به سر میبرد.
نرگس محمدی در سال ۱۳۵۱ در زنجان در خانوادهای سیاسی به دنیا آمد. تعدادی از اعضای خانوادهاش بهدلیل گرایشهای سیاسی اعدام شدند؛ اما در میان آنها، دایی نرگس، بیشترین تاثیر را بر شخصیت و هویت حقوق بشری وی گذاشت.
این فعال حقوقبشر در دانشگاه رشته فیزیک کاربردی خواند، در حین تحصیل به فعالیتهای دانشجویی روی آورد و «تشکل دانشجویی روشنگران» را تاسیس کرد. در همان سالها که مصادف با خرداد ۱۳۷۶ شده بود، نرگس در ستاد «محمد خاتمی» در قزوین فعال شد. فعالیتهای دانشجویی نرگس اما به دو بار بازداشت منجر شد. او در دوران دانشجویی با تاثیرپذیری از «حسن زرافشان»، ورزشکار و شخصیت ملی-مذهبی، به تیم کوهنوردی پیوست؛ اما فعالیتهای سیاسی و دانشجویی او باعث شد که از ادامه همراهی وی با تیم کوهنوردی ممانعت به عمل آید.
فعالیتهای دانشجویی نرگس در قزوین او را با «تقی رحمانی» آشنا کرد، فعال ملی-مذهبی که نزدیک به ۱۴ سال از عمر خود را در زندان سپری کرده است. آشنایی آنها و شرکت نرگس در جلسات خصوصی تقی رحمانی درباره تاریخ معاصر در ایران، به ازدواج آنها در سال ۱۳۷۸ منجر شد. اما نرگس پیش از ازدواج حضور مطبوعاتی خود را آغاز کرده بود. او در سال ۱۳۷۷ اولین مقالههای خود را در نشریه «پیام هاجر»، تحت مدیریت «اعظم طالقانی»، فعال ملی-مذهبی، منتشر کرد.
بازداشت تقی رحمانی و برخی دیگر از اعضای ملی مذهبیها در سال ۱۳۷۹ باعث شد که فعالیتهای نرگس محمدی شکل دیگری به خود بگیرد. او از همان سالها در کنار خانوادههای زندانیان سیاسی-عقیدتی بود و آنها را همراهی میکرد. این فعالیتها اما زمینهساز آشنایی وی با «شیرین عبادی» شد تا در سال ۱۳۸۰ برنده جایزه صلح نوبل را در راهاندازی کانون مدافعان حقوقبشر همیاری کند.
نرگس تنها عضو غیروکیل این کانون بود که توانست چندین کمیته و شورای دیگر را زیر مجموعه کانون مدافعان حقوقبشر تاسیس کند؛ «شورای ملی صلح»، «کمیته دفاع از زندانیان سیاسی» و «کمیته دفاع از انتخابات آزاد، سالم و منصفانه» که وضعیت انتخابات را در ایران رصد میکرد، ازجمله آنهاست.
کانون مدافعان حقوقبشر اما در روز جهانی حقوقبشر سال ۱۳۸۷ و هنگام برنامهای که قرار بود از تقی رحمانی قدردانی شود، به دستور مقامات قضایی تعطیل شد.
نرگس محمدی اولین بار پس از فعالیتهای دانشجویی خود، در سال ۱۳۸۰ برای مدت چند روز در بازداشتگاه عشرتآباد زندانی و با دریافت حکم حبس تعلیقی آزاد شد. او در سال ۱۳۸۱ در شرکت بازرسی و مهندسی ایران استخدام شد که البته پس از انتخابات سال ۱۳۸۸، بهدلیل فعالیتهایش از کار اخراج و در همان سال، ممنوع از خروج شد. اما هیچکدام از این اتفاقها باعث دوری او از فعالیتهای حقوقبشری نشد و همواره به کار خود ادامه میداد.
اما ۲۰خرداد۱۳۸۹ و بازداشت دوباره نرگس محمدی، باعث شد که تحت فشارهای بازجویی و تحمل زندان انفرادی به بیماری فلج عضلانی مبتلا شود. شدت این بیماری در بازداشت بعدی وی در اردیبهشت سال ۱۳۹۱ نگرانیهای بسیاری را برانگیخت.
نرگس محمدی تیر۱۳۹۰ در شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب اسلامی محاکمه و به ۱۱ سال حبس تعزیری محکوم شد. اتهامهای او اجتماع و تبانی علیه امنیت کشور، عضویت در کانون مدافعان حقوقبشر و فعالیت تبلیغی علیه نظام عنوان شده بود. حکم او در شعبه ۵۴ دادگاه تجدیدنظر به ۶ سال حبس کاهش پیدا کرد و از اردیبهشت۱۳۹۱ اجرایی شد.
هجوم ماموران امنیتی به منزل این فعال حقوقبشر و مجبور به ترک خانه مقابل چشمان دو فرزند او اما فشارهای روحی بسیاری برای نرگس محمدی بههمراه داشت. «کیانا» و «علی»، بارها شاهد حضور نیروهای امنیتی در خانه خود بودند و بارها تنها بدرقهکنندگان پدر و مادرشان به سوی زندان.
نرگس در سال ۱۳۹۱ به بند زنان زندان زنجان منتقل شد. این وضعیت باعث شدت پیدا کردن بیماری فلج عضلانی در او شد. در نهایت پزشکان تشخیص دادند که او نمیتواند زندان را تحمل کند و نرگس آزاد شد.
پس از آزادی، دیدار او با «کاترین اشتون»، مسوول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا، سخنرانیهای او بر مزار کشتهشدگان انتخابات ازجمله «ستار بهشتی»، حمایت از اقلیتهای مذهبی بهویژه بهاییان، از مجموعه فعالیتهایی بود که سبب شد بار دیگر در اردیبهشت۱۳۹۳ توسط وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی بازداشت شود.
در این دور، اتهام عجیب همکاری با داعش به پرونده نرگس محمدی اضافه شد. به او بهدلیل راهاندازی کمپینی با نام «لگام» که مخفف «لغو گامبهگام اعدام» بود، اتهامات تازهای زنند، ازجمله اینکه نرگس بهدلیل همراهی با این کمپین که با اعدام چند زندانی اهل سنت مخالفت کرده، «با داعش همکاری داشته» است. شعبه ۳۶ دادگاه تجدید نظر در مهر۱۳۹۵، حکم دادگاه بدوی را تایید و برای نرگس حکم ۱۶ سال زندان را تعیین کرد. نرگس در دادگاههای دیگری به ریاست قاضی «صلواتی»، به اتهاماتی مختلف محکوم به تحمل چند سال زندان شد، ازجمله این اتهامات، «تشکیل و اداره گروهک غیرقانونی لگام» بود که صدور حکم ۱۰ سال زندان را برایش بهدنبال داشت.
نرگس را در آغاز زمستان ۱۳۹۸ از زندان اوین به زندان زنجان منتقل کردند تا آزارواذیت او بهدلیل دوری راه برای خانوادهاش، از آنها پنهان بماند. دو ماه بعد، برای نرگسی که دوران محکومیتش را در زندان میگذراند، دو پرونده جدید باز شد. اولی اتهام «انتشار بیانیههای سیاسی، تشکیل کلاسهای آموزشی و تحصن اعتراضی در بند زنان اوین» و دیگری با استناد به شکایت رییس زندان اوین، پروندهای با طرح اتهام «افترای شکنجه و ضربوشتم شدنش». نرگس اما در دادگاهی که برای این دو پرونده ترتیب داده شده بود، شرکت نکرد و آنها را «نمایشی و فرمایشی» خواند.
عاقبت نرگس محمدی در ۱۷مهر۱۳۹۹ پس از گذراندن پنج سال و نیم از محکومیت خود به زندان، آزاد شد. اما این دوران آزادی چندان به طول نینجامید و یک سال بعد دوباره بازداشت و پس از گذراندن روزهای متمادی حبس در سلول انفرادی، به زندان منتقل شد. نیروهای امنیتی این بار او را پس از شرکت در مراسم یادبود جان باختن «ابراهیم کتابدار»، از جانباختگان قیام آبان ۱۳۹۸ در کرج دستگیر کرده بودند. شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران، نرگس را به تحمل ۸ سال حبس تعزیری، ۷۴ ضربه شلاق و دو سال تبعید محکوم کرد.
باوجود سالهای متمادی حبس و زندان، نرگس محمدی در زندان نیز بارها خبرساز شد. ازجمله فعالیتهای او در زندان که بحثهای گسترده موافقان و مخالفان او را نیز بههمراه داشت، رای دادن او بههمراه چندی دیگر از زنان زندانی سیاسی در انتخابات ریاستجمهوری سال ۱۳۹۶ بود. او و برخی از زندانیان بند نسوان زندان اوین در آن زمان با حمایت از «لیست امید» اصلاحطلبان و میانهروها، به «حسن روحانی» رای دادند تا برای دومین بار به ریاستجمهوری برسد. این گروه از زندانیان بهدلیل تناقض در برخورد با حکومتی که با آن و سیاستهای ضد حقوقبشری آن مبارزه میکردند و به زندان افتاده بودند، مورد انتقاداتی گسترده از سوی مخالفان جمهوری اسلامی قرار گرفتند.
نرگس محمدی، اما، پس از سرکوب خونین اعتراضات آبان ۱۳۹۸ اعلام کرد که انتخابات مجلس شورای اسلامی را که در اسفند آن سال برگزار میشد، تحریم میکند و به خانواده بزرگ تحریمکنندگان انتخابات جمهوری اسلامی میپیوندند. بعدتر، هنگامی که نرگس در برنامهای که «پوریا زراعتی» اجرای آن را در شبکه «منوتو» در آن روزها بر عهده داشت، شرکت کرد در پاسخ به پرسش زراعتی درباره این تغییر نظرش در قبال شرکت در انتخابات توضیح داد؛ اما تصمیمی را که سال ۱۳۹۶ در زندان گرفته بود، اشتباه ندانست.
در کنار این تصمیمات جنجالی سیاسی، نرگس اما در زندان در برابر شکنجه، تعرض جنسی و آزارواذیت همبندان خود سکوت نکرده است. او با حمایت از اعتراضات جنبش «زن، زندگی، آزادی» طی نامهای که به بیرون زندان فرستاد، شهادت داد که زنان بازداشت شده در موارد متعدد مورد آزار جنسی و حتی تجاوز قرار گرفته و میگیرند.
نرگس محمدی آن چهرهای از زنان مبارز است که طی سالهای فعالیت خود ثابت کرده است، فارغ از اینکه جهتگیری سیاسی او چه باشد، از گفتن حقیقت و دادن بها در راه آن، لحظهای عقب نمینشیند، حتی اگر بخشی از فشارهایی را که تحمل میکند، برای برآوردن انتظارات جامعهای باشد که او برای زندگی بهتر در میان آنان، جان و آزادی و رفاه و خانواده خود را هزینه میکند.
او این روزها با حکم ۸ سال حبس و شلاق و وجود سه پرونده باز در اوین زندانی است. نرگس محمدی از سال ۱۳۹۸ در هیچ دادگاهی شرکت نکرده و خواستار گذار از نظام جمهوری اسلامی با اصل آزادی و برابری مدنی و دمکراسی است. او تلاش کرده است تا در زندان نیز علیه نظامی که دست به سرکوب مردم میزند موضعگیری کند و مطالب زیادی را در مورد تعرض به زنان و نقض حقوقبشر منتشر کرده است؛ موضعگیریها و فعالیتهایی که برای او چندین جایزه بینالمللی و تحسین گسترده مردم و فعالان حقوقبشر و زنان را به ارمغان آورده است.
نرگس محمدی از جمله فعالان زنان ایران است که جوایز متعدد جهانی را کسب کرده است. او در سال ۲۰۰۹ برنده «جایزه بینالمللی بنیاد الکساندر لانگر» و در سال ۲۰۱۱ برنده «جایزه دولت و بنیاد تاریخ زنده سوئد» شد. نرگس با گنجینهای از جوایز در سال ۱۳۹۹ نامزد دریافت جایزه صلح نوبل شد و در سال ۲۰۲۲ در فهرست «صد زن تاثیرگذار جهان» بیبیسی قرار گرفت. او به تازگی از سوی «گزارشگران بدون مرز» جایزه شجاعت دریافت کرده است، گرچه همچنان در زندان به سر میبرد و همسرش در قارهای دیگر در تبعید است.
از: ایران وایر