جشن سده، هنر تذهیب و افطاری به ثبت جهانی رسید

رادیو فردا

یونسکو، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد، از ثبت جشن سده، هنر تذهیب و افطاری به عنوان میراث فرهنگی ناملموس خبر داد.

این نهاد وابسته به سازمان ملل که مقر آن در پاریس است روز چهارشنبه ۱۵ آذر گزارش داد که جشن سده را که هر سال در دهم بهمن (سی‌ام ژانویه) برگزار می‌شود، به درخواست ایران و تاجیکستان به ثبت جهانی رسانده است.

همچنین هنر تذهیب که زراندود یا طلاکاری نیز نامیده می‌شود، به درخواست ایران، جمهوری آذربایجان، تاجیکستان، ترکیه و ازبکستان به ثبت جهانی رسیده است.

افطاری یا وعده غذای مسلمانان که هنگام غروب آفتاب در ماه رمضان صرف می‌شود، به درخواست جمهوری آذربایجان، ایران، ترکیه و ازبکستان در فهرست میراث فرهنگی ناملموس جهان به ثبت رسیده است.

کمیته حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو از روز سه‌شنبه در شهر کاسان بوتسوانا در آفریقا تشکیل جلسه داده و قرار است تا روز جمعه در مورد ثبت ۵۵ مورد جدید در فهرست این میراث تصمیم‌گیری کند.

تاکنون چندین سنت و عنصر فرهنگی به درخواست ایران و دیگر کشورهایی که دارای میراث مشترک فرهنگی هستند، در یونسکو به ثبت جهانی رسیده است.

قالی‌بافی، تعزیه، نقالی، نوروز و چوگان از جمله این سنت‌ها و فرهنگ‌هاست.

آذرماه پارسال، شب «یلدا»، بلندترین شب سال که در ایران گرامی داشته می‌شود، به‌ عنوان میراث ناملموس در سازمان یونسکو ثبت شد.

چندی پیش تغییر نام شب یلدا از سوی مقام‌های جمهوری اسلامی جنجال بسیاری به پا کرد.

جشن سده چیست؟

بر اساس تعریفی که وبسایت یونسکو درباره جشن سده منتشر کرده، این جشن هر سال در دهم بهمن برگزار می‌شود و در سنت مردمان منطقه، روزی است که زمین‌های کشاورزی برای کشت بهاری خود آماده می‌شوند.

در این جشن مردم، به ویژه با برپا کردن آتش، پایان سردترین روزهای زمستانی را جشن می‌گیرند و چون پنجاه روز و پنجاه شب تا بهار باقی مانده، به آن جشن سده است.

 

آتشی که در جشن افروخته می‌شود، نشانه گرم شدن زمین و آماده شدن برای ورود به فصل بهار است.

پیشتر جشن سده در سال ۱۳۹۸ در فهرست ملی ایران ثبت شده است.

تذهیب چیست؟

تذهیب یک هنر چندین صدساله است که به ویژه در نسخ خطی و مینیاتورها قابل مشاهده است.

این هنر را زراندود یا طلاکاری هم می‌نامند و دلیل این نام‌گذاری استفاده از ورق‌های طلا یا طلایی‌رنگ برای طراحی نقوش تذهیب است که به دانش و تکنیک‌های خاصی نیاز دارد.

در فرهنگ‌های لغت تذهیب را به معنی «آراستن» نیز دانسته‌اند، زیرا هدف اصلی این هنر، آراستن صفحات کتاب، قطعات خوشنویسی و حاشیه نقاشی‌ها است.

 

کاربرد تذهیب در صفحات قرآن، کتاب مقدس مسلمانان نیز قابل مشاهده است. امروزه تذهیب را در کارگاه‌هایی و حتی در دانشگاه‌ها هم تدریس می‌کنند.

هنر تذهیب پیشتر در سال ۱۳۸۷ در فهرست میراث ملی ایران ثبت شده است.

افطاری چیست؟

افطار یا افطاری یکی از سنت‌های مسلمانان در ماه رمضان است که همچون یک جشن در نظر گرفته می‌شود.

یونسکو در این زمینه توضیح داده که «افطار توسط مسلمانان در غروب آفتاب در ماه رمضان، پس از اتمام همه مراسم مذهبی و تشریفاتی برگزار می‌شود» و «اغلب به شکل گردهمایی یا صرف غذا، تقویت پیوندهای خانوادگی و اجتماعی و ترویج کمک‌های متقابل، همبستگی و تبادلات اجتماعی صورت می‌گیرد».

این سازمان بین‌المللی اضافه کرده که در سنت افطاری، «مشارکت در خانواده‌ها منتقل می‌شود» و «تهیه اجزای غذاهای سنتی اغلب به کودکان و جوانان سپرده می‌شود».

یونسکو همچنین تأکید کرده که افطاری معمولا از سوی نهادهای غیردولتی و خیریه‌ها نیز حمایت می‌شود.

در بسیاری از کشورهای مسلمان، افطاری با خوردن خرما، یا زیتون همراه با آب یا چای مرسوم است.

افطاری همچنین دستورالعمل‌های غذا و شیرینی خاصی دارد و بسته به منطقه بسیار متفاوت است.