سعید جعفری
پس از حملات فراوان حوثی‌های یمن به کشتی‌های تجاری در دریای سرخ و البته تهدیدهای آمریکا برای پاسخ به این اقدامات، بالاخره ایالات متحده با همراهی بریتانیا دست به اقدامی عملی زدند و از روز جمعه ۱۲ ژانویه مواضع این گروه یمنی را مورد حمله قرار دادند که نزدیک به ۳۰ نقطه در یمن مورد حمله قرار گرفت.
حملاتی که در آن انبارهای تسلیحاتی، مراکز لجستیکی و سیستم‌های دفاع هوایی حوثی‌ها مورد اصابت قرار گرفتند. پس از آن باز هم آمریکا حملاتی را علیه مواضع حوثی‌ها انجام داد اما دیگر از مشارکت بریتانیا خبری نبود.
گرانت شاپس، وزیر دفاع بریتانیا روز دوشنبه ۱۵ ژانویه در گفت‌وگویی تأکید کرد که این کشور بر ارسال یک پیام قاطع و مشخص به ایران و حوثی‌ها متمرکز بوده و قصد ندارد وارد جنگی در یمن شود. او البته در عین حال احتمال مشارکت دوباره این کشور در حملاتی علیه مواضع حوثی‌ها را رد نکرده است. این مقام بریتانیایی اختلال در کشتیرانی آزاد در آب‌های بین‌المللی را امری غیرقابل قبول توصیف کرده که باید در مقابلش ایستادگی کرد.
اظهارات گرانت شاپس در حالی مطرح شده که حتی پیش از حملات ائتلاف آمریکا و بریتانیا به حوثی‌ها، نگرانی‌هایی در خصوص احتمال نتیجه بخش بودن این عملیات برای بازداشتن حوثی‌ها از اقدامات خرابکارانه‌شان در دریای سرخ وجود داشت. این گروه مورد حمایت جمهوری اسلامی که نخستین حمله خود را روز ۱۹ نوامبر به کشتی اسرائیلی گلکسی انجام داد، از آن زمان تاکنون دست‌کم به ۲۷ کشتی باری در دریای سرخ تعرض کرده‌اند.
هزینه‌های اختلال در مسیر کشتیرانی دریای سرخ
حوثی‌ها می‌گویند به اقدامات‌شان تا زمانی که حملات اسرائیل در نوار غزه پایان نیابد، ادامه خواهند داد. در حالی که دست‌کم فعلاً هیچ چشم‌اندازی از اینکه چه زمانی این اتفاق می‌افتد وجود ندارد و ادامه حملات حوثی‌ها که هزینه‌های زیادی را برای حمل و نقل دریایی بین‌المللی به همراه داشته است.
نشریه فایننشال‌تایمز در گزارشی با اشاره به کاهش چشمگیر حرکت کشتی‌ها از مسیرهای دریایی نوشته است که بسیاری از شرکت‌های تجارت دریایی ترجیح داده‌اند به جای عبور از مسیر دریای سرخ، راه طولانی‌تر و عبور از دماغه امیدنیک در جنوبی‌ترین نقطه قاره آفریقا را انتخاب کنند.
از آنجایی که این میسر انحرافی می‌تواند مسافت کشتی‌ها را از هفت تا ۲۰ روز طولانی‌تر کند، باعث افزایش قابل توجه هزینه انتقال کالاها هم شده است. به عنوان مثال نرخ حمل و نقل یک کانتینر استاندارد که از چین به سمت اروپای شمالی حرکت می‌کند از حدود هزار و ۵۰۰ دلار در ماه نوامبر به بیش از چهار هزار دلار افزایش یافته است.
این در حالی است که دریای سرخ یک خط کشتیرانی تجاری حیاتی به شمار می‌رود که حدود ۱۵ درصد کل تجارت دریایی جهان از این مسیر عبور می‌کند. ۸ درصد غلات،۱۲ درصد نفت و ۸ درصد از گاز طبیعی مایع جهان از این مسیر به نقاط مختلف کره زمین منتقل می‌شود و ادامه اقدامات حوثی‌ها تمام این موارد را با چالش رو به رو کرده است.
با حوثی‌ها چه باید کرد؟
اقدامات حوثی‌ها که برخی آن‌را «سرکشی و قلدری دریایی» می‌خوانند باعث شد تا نیاز به برخورد با این گروه شبه‌نظامی بیش از همیشه احساس شود، اما در عین حال برخی از ناظران تردید دارند که در نهایت چنین عملیاتی به تغییر رویه این گروه یمنی منجر شود.
عبدالمالک حوثی، رهبر این گروه هشدار داده بود که حملات آمریکا بدون پاسخ و مجازات باقی نخواهد ماند. در نخستین واکنش حوثی‌ها شنبه ۱۴ ژانویه نیروهای این گروه تلاش کردند با موشک کروز به یک ناوشکن آمریکایی حمله کنند که این اقدام از سوی جنگنده آمریکایی ناکام ماند.
حوثی‌های یمن که هفت سال زیر بمباران مداوم عربستان سعودی بودند در نهایت توانستند دشمن قدرتمندتر خود را به پذیرش جایگاه این گروه متقاعد کنند. پیش از آن هم علی عبدالله صالحی که در سال ۲۰۰۴ رهبر وقت حوثی‌ها یعنی حسین بدرالدین حوثی را کشته بود، نتوانست از قدرت‌گیری این گروه در یمن جلوگیری کند و در نهایت این صالح بود که همزمان با تحولات موسوم به بهار عربی در سال ۲۰۱۱ از قدرت کنار رفت و حوثی‌ها به تدریج بر قدرت خود در یمن افزودند.
از سوی دیگر عربستان سعودی مدتیست که به صلح سردی با یمن دست یافته و از دامن زدن تنش‌ها با حوثی‌ها استقبال نمی‌کند. خبرگزاری رویترز در اوایل دسامبر در گزارشی اختصاصی خبر داده بود که مقام‌های ریاض از آمریکا خواسته‌اند در مقابل اقدامات حوثی‌ها در دریای سرخ خویشتن‌داری به خرج دهند. این موضع به صورت رسمی بلافاصله پس از حملات آمریکا و بریتانیا به مواضع حوثی‌ها هم از سوی ریاض تکرار شد. اتفاقی که نشان دهنده عدم همراهی عربستان در این اقدامات علیه حوثی‌هاست.
بعد دیگر مسئله به توانایی حوثی‌ها در ایجاد مشکل برای خطوط کشتیرانی تجاری مربوط می‌شود. در طی سال‌های اخیر یمنی‌ها با کمک نیروی قدس سپاه پاسداران توانسته به پیشرفت‌های قابل توجهی در صنایع موشکی و پهپادی خود دست یابد. حتی اگر فرض بر این باشد که این تأسیسات با حملات آمریکا مورد آسیب قرار گیرد، در نهایت این گروه خواهد توانست با قایق‌های تندرو خود که هزینه ساخت آن هم چندان زیاد نیست همچنان به دردسرسازی‌های خود در دریای سرخ ادامه دهد.
از سوی دیگر، حوثی‌ها با اقدامات‌شان در هفته‌های اخیر به شکل قابل توجهی ارزش استراتژیک خود را برای جمهوری اسلامی افزایش داده و درگیر شدن مستقیم آمریکا با این گروه، باز هم این جایگاه این گروه یمنی را در جمع نیروهای نیابتی ایران موسوم به «محور مقاومت» ارتقا خواهد داد.
هرچند آمریکا و بریتانیا تأکید دارند که به دنبال راه‌اندازی یک جنگ تمام عیار در یمن نیستند و تنها می‌خواهند پیام قاطعی به حوثی‌ها و ایران ارسال کنند اما برخی از تحلیلگران بر این باورند که حوثی‌ها از حضور در نبرد با ایالات متحده اعتبار می‌گیرند و انجام حملات آمریکا و بریتانیا آنها خود را به مرکز توجهات رسانده و حوثی‌ها در منظر غیرنظامیان فلسطینی به گروهی شجاع که حاضر است برای حمایت از آنها، با قدرت‌های جهانی درگیر شود، تعبیر خواهد شد.
این مسئله به ویژه از آن جهت حائز اهمیت است که در تقابل با چنین گروه‌هایی که تنها راه مقابله با آنها جنگ‌های نامتقارن است، حوثی‌ها می‌توانند همچنان با انجام عملیات‌هایی که هزینه چندانی هم ندارد، همچنان به کسب اعتبار و جلب توجه در جهان طرفدارانشان ادامه دهند.
تمامی این اتفاقات در حالی رخ می‌دهد که پس از حمله بریتانیا و آمریکا، دست‌کم چهار کشتی حامل گاز مایع قطر، تصمیم گرفتند فرآیند انتقال محموله‌های خود را به دلیل آنچه نگرانی‌های امنیتی عنوان شده، به تعویق بیندازند. اتفاقی که همزمان باعث افزایش یک درصدی قیمت نفت در بازارهای جهانی نیز شده است.
در نتیجه به نظر می‌رسد دولت جو بایدن در یک انتخاب دشوار قرار گرفته، از یک سو اختلاف نظرها میان واشینگتن و اورشلیم بر سر نحوه ادامه جنگ در نوار غزه افزایش یافته و آنطور که پایگاه خبری اکسیوس گزارش داده، آخرین تماس تلفنی رهبران دو کشور نیمه تمام مانده و جو بایدن تلفن را به روی نتانیاهو قطع کرده است.
از سوی دیگر استمرار اقدامات حوثی‌ها در دریای سرخ هزینه‌های قابل توجهی را پیش روی تجارت جهانی و حمل و نقل دریایی می‌گذارد و انجام اقدامی برای پایان دادن به این اقدامات حوثی‌ها ضروری به نظر می‌رسد. ضمن اینکه عدم مقابله با حوثی‌ها، می‌تواند سایر گروه‌های شبه‌نظامی را به انجام اقداماتی مشابه ترغیب کند.
اما از سوی دیگر تضمینی وجود ندارد که انجام عملیات‌های نظامی بتواند حوثی‌ها را از آنچه در ماه‌های اخیر پی گرفته‌اند، به عقب براند. ضمن اینکه این اقدام آمریکا، هم خطر مداخله بیشتر و مستقیم این کشور در مناقشات خاورمیانه‌ای را افزایش می‌دهد که در سال‌های اخیر تلاش شده، حضور مستقیم واشینگتن در آنجا کاهش یابد و هم در بدترین سناریو، احتمال گسترش تنش‌ها به یک درگیری تمام عیار در منطقه را افزایش می‌دهد.
در نهایت به نظر می‌رسد هیچ سناریو مطلوب و ایده‌آلی برای سیاست‌گذاری از سوی آمریکا وجود ندارد و دشواری و پیچدگی شرایط باعث می‌شود، اتخاذ هر یک از این راهبردها، تبعات و عواقب خاصی را که می‌توانند ابعاد گسترده‌ای هم داشته باشند، به همراه دارد.
از: رادیو فردا