مریم دهکردی
رسانه‌های رسمی در ایران پر شده است از اخبار و تصاویر بارش «زیبای» برف تبریز. عکس جوانان در حال پایکوبی زیر بارش برف، زوج‌های خندان و درختان پوشیده در برف و آدم‌های خندان، در همه رسانه‌ها بازنشر شد؛ اما کام شیرین مردم تبریز به چند ساعت نکشیده، تلخ شد. زندگی شهری در نتیجه ضعف و ناکارآمدی مدیران شهرداری این کلان شهر وضعیتی بحرانی یافت و مردم چندین ساعت در خیابان‌های قفل شده در سرمای شدید، در ماشین‌های خود زندانی شدند و مسیرهای چند دقیقه‌ای را در چندین ساعت طی کردند.
در همان ساعت‌ها، سخنگو اورژانس استان آذربایجان شرقی از جان‌باختن یک کودک هشت ساله دراثر حمله گرگ در بخش باسمنج تبریز خبر داد. «وحید شادی‌نیا» گفته بود که گرگ گرسنه از ناحیه گلو به کودک حمله کرد و گلوی او را درید.
این گزارش در گفت‌وگو با شهروندان تبریز، به مشکلاتی می‌پردازد که بارش برف در سایه ناکارآمدی مدیران شهری برای آن‌ها ایجاد کرده است.
***
در کنار ویدیوی‌های رقص و شادمانی مردم تبریز از بارش برف، ویدیوهایی از گیر کردن ماشین‌ها در خیابان‌های پوشیده از برف هم منتشر شد. مردم تبریز سال‌ها پس از «قهر برف» با آسمان این شهر، بعد از بارش برفی که بر زمین نشست به خیابان آمدند، اما اغلب آن‌ها در رسیدن به مقصد با مشکلاتی مواجه شدند.
یکی از شهروندان ساکن تبریز در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» درباره آنچه در خیابان‌های این شهر رخ داد می‌گوید: «شهرداری شهر تبریز از پارسال با نصب بنرهای بزرگ شهری خبر داده بود که از امسال خیابان‌های شهر را در فصل سرما نمک‌‌پاشی نخواهد کرد. علتش هم این بود که آسفالت خیابان‌ها بعد از آب شدن سریع برف‌ها به دلیل آسیب وارد شده سوراخ سوراخ می‌شد و از بین می‌رفت. این اقدام مورد نقد فعالان محیط‌زیست هم بود.»
ریختن مخلوط شن و نمک در معابر و خیابان‌ها در فصل زمستان اقدامی است که سال‌‌هاست به وقت بارش برف انجام می‌شود، اما با پیشرفت تکنولوژی و ساخت ماشین‌های برف‌روب کوچک، بسیاری از مناطق دیگر از این روش برای جلوگیری از یخ‌زدگی معابر استفاده نمی‌کنند.
این شهروند اهل تبریز می‌گوید: « برخی از اخبار شهر را دنبال می‌کردم، گویا شهرداری یک محلولی را جایگزین خاک و نمک کرده که خود این محلول هم متاسفانه یخ بسته و باعث این ماجراها شده است.»
به گفته شهروندی که از تبریز با ایران‌وایر گفت‌وگو کرده است، سال گذشته به‌دلیل کمبود بارش برف، به‌رغم اینکه این کار انجام نشد، اما مشکلی هم پیش نیامد: «سال گذشته بارندگی خیلی کم بود و برفی که آمد، ننشست. امسال هم سال بسیار کم بارشی داشتیم و به‌جز چند بار باران خبری نبود و حتی مردم نگران بودند، اما بعد از موج تازه بارش برف در دو-سه روز گذشته، قشنگ معلوم بود که مدیریت شهری اصلا وجود ندارد، نه اینکه بگوییم شلخته و ناکارآمد است.»
به گفته این منبع، هیچ اقدامی از سوی شهرداری و نهادهای وابسته که باید در مواقع بحران به داد مردم برسند، انجام نشده است: « حداقل در جاهایی که من دیدم این‌طوری بود. به‌جز چند افسر وظیفه راهنمایی رانندگی که بیچاره‌ها سعی می‌کردند چند تا بیل بریزند توی خیابان که بعضی ماشین‌هایی که کمتر گیر افتاده بودند بتوانند حرکت کنند، کس دیگری نبود که به داد مردم گرفتار برسد.»
این شهروند که خودش هم در مسیری سه چهار کیلومتری گرفتار شده است می‌گوید: «مردم خودشان به داد هم می‌رسیدند. ماشین‌ها را هل می‌دادند. یکی زنجیر چرخ برای دیگری می‌بست. وضعیت جوری بود که من برای طی کردن مسیر دو کیلومتری، ۵ ساعت زمان گذاشتم. بعضی‌ها بنزین تمام کردند. خیلی‌ها ماشین‌ها را ول کردند و رفتند و روز بعد آمدند برای بردن ماشین‌ها.»
منبعی که با ایران‌وایر گفت‌وگو کرده است، می‌گوید از سال ۱۳۸۳ تاکنون تجربه رانندگی در شهر را دارد، اما به یاد نمی‌آورد که هیچ‌وقت وضعیت شهر در زمان بارش برف را به شکلی که در روزهای ۵ و ۶بهمن درآمد دیده باشد: «شاید ده سال قبل یکبار این اتفاق افتاد که بعضی مسیرها قفل شد، اما این‌طور که همه جای شهر زندگی به هم بریزد، آن هم با چند ساعت بارش سنگین، هرگز به یادم نمی‌آید.»
یکی دیگر از شهروندان ساکن تبریز که همه روزگار کودکی تا امروز را در این شهر ساکن بوده است، به ایران‌وایر می‌گوید: «اتوبان پاسداران تبریز وضعیت غیرقابل توصیفی داشت. مردمی که از سرکار و خرید برمی‌گشتند، همه گیر افتادند. برف انقدر زیاد بود که حتی تا امروز هم که دو روز از بارش گذشته، هنوز خیابان‌ها تمیز نشده، مگر بعضی جاها که براثر تردد شهروندان و ماشین‌ها برف آب شده است.»
این شهروند با مقایسه وضعیت بارش و شهر بعد از برف در دوران کودکی خود با بزرگسالی می‌گوید: «سال‌های قبل اصلا این‌گونه نبود. با اینکه تبریز بیشتر برف می‌بارید و دمای هوا سردتر بود، ما هرگز شاهد این نبودیم که کل شهر این‌طور به هم بریزد و هیچ‌کس هم جوابگو نباشد.»
حمله حیوانات وحشی در روزهای برفی
سخنگو اورژانس استان آذربایجان شرقی، از جان‌باختن یک کودک هشت ساله دراثر حمله گرگ در بخش باسمنج تبریز خبر داد.
وحید شادی نیا گفت که «گرگ گرسنه» از ناحیه گلو به کودک حمله کرد و گلوی او را درید.
معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان شرقی البته مدتی بعد گرگ را به «سگ‌های ولگرد» اصلاح کرد و در عین حال نسبت به احتمال ورود حیوانات وحشی به مناطق مسکونی باتوجه به تغییرات جوی و تشدید برودت هوا، هشدار داد.
«داود غنی پور» از مردم خواست هرگونه مشاهده جانوران وحشی را در جوار یا داخل مناطق مسکونی و هر نقطه‌ای غیر از زیستگاه‌های طبیعی، به‌همراه تصادفات جاده‌ای گونه‌های جانوری، به نزدیک‌ترین اداره یا پاسگاه حفاظت محیط‌زیست اطلاع دهند.
شهروندی که با ایران‌وایر گفت‌وگو کرده است اما می‌گوید این هشدارها دیر به مردم داده شد: «اول گفتند گرگ، بعد گفتند سگ‌های گرسنه ولگرد بچه را کشته‌اند. هرچند که سگ‌های ولگرد در تبریز خیلی تعدادشان زیاد شده و در مواردی هم اعتراضات مردم را به شهرداری به‌دنبال داشته، اما شهرداری و ارگان‌های مربوطه هیچ اقدام موثری برای کنترل جمعیت این سگ‌ها نمی‌کنند. راه حل شهرداری از میان بردن آن‌ها به روش‌های وحشیانه و غیرانسانی است که تابه‌حال بارها فعالان حقوق حیوانات به آن اعتراض کرده‌‌اند. در هر حال من شخصا فکر می‌کنم همان گرگ بوده، چون معضل حضور حیوانات وحشی در تبریز وجود دارد. گرگ‌ها به هوای شکار سگ‌های ولگرد به حواشی شهر می‌آیند.»
حقوق شهروندان
خبرگزاری «ایرنا»، روز جمعه به نقل از معاون امور عمرانی استاندار آذربایجان شرقی نوشت: «مقصران و کسانی که در وضعیت نابسامان تبریز به‌دلیل بارش برف دخیل بودند، شناسایی و به شهروندان معرفی می‌شوند.
«جبارعلی ذاکری»، «از طرف تمام دستگاه‌هایی که نتوانستند به وظایف خود عمل کنند، از شهروندان تبریزی به‌دلیل شرایط نامناسب معابر و خیابان‌های شهر» عذرخواهی کرد و علت وقوع مشکلات متعدد در شهر را، «نپاشیدن محلول‌های ضد یخ و یخ زدگی زیرگذرها» عنوان کرد.
شهردار تبریز اما مردم را مقصر وضع موجود دانست و گفت «ترددهای غیرضروری در سطح شهر» موجب وقوع ترافیک در شهر شده و مردم برای «کمک به برف‌روبی و بازگشایی معابر اصلی» از وسایل نقلیه عمومی برای تردد در شهر استفاده کنند.
«موسی برزین»، حقوق‌دان و مشاور ایران‌وایر در امور حقوقی، با اشاره به اینکه مسوولیت مستقیم مدیریت بحران‌هایی شبیه به آنچه در تبریز رخ داد، شهرداری است، می‌گوید: «گاهی شرایط بسیار غیرمترقبه است و بارش آنقدر زیاد که همه متوجه هستند ممکن است هرچقدر هم آمادگی وجود داشته باشد، مشکلاتی پیش بیاید، اما در شرایطی که در تبریز رخ داد، مساله ناکافی بودن امکانات شهرداری نیست. اگر شهرداری از سال قبل تصمیم گرفته مخلوط شن و نمک نپاشد، باید مواد جایگزین برای این روش را از پیش امتحان می‌کرده و به قدر کافی برای استفاده تهیه می‌کرد و وقتی از کارآمدی محلول جایگزین ضدیخ مطمئن می‌شد، آن را مورد استفاده قرار می‌داد.»
شورای شهر تبریز در تاریخ ۵بهمن۱۴۰۲ برای بررسی مشکلات پیش‌آمده در پی بارش برف با حضور ۶ عضو از ۱۳ عضو شورا، جلسه فوق‌العاده‌ای تشکیل داد، اما درست در زمانی که نایب‌رییس شورای شهر در حال انتقاد از مدیریت شهری و بازگویی گلایه‌های مردم بود، شهردار تبریز به او گفت: «مرثیه نخوانید!» و جلسه را ترک کرد.
موسی برزین می‌گوید شهروندانی که در جریان راه‌بندان احتمالا خساراتی به خودروهایشان وارد شده، این حق را دارند که از نهاد شهرداری و دیگر مسوولان شهری که به‌عنوان مقصر شناخته می‌شوند، شکایت و مطالبه خسارت کنند: «اگر محلول مورد استفاده شهرداری در برخی مناطق موجب تشدید بحران یخ‌زدگی خیابان شده باشد، دادگاه این موضوع را مورد استناد برای صدور رای قرار خواهد داد و مسوولیت مدنی را بر عهده شهرداری خواهد گذاشت و میزان قصور شهرداری در این وضعیت، توسط دادگاه بررسی خواهد شد.»
از: ایران وایر