انجمن پسته ایران: رتبه ایران در بازار جهانی پسته دوم یا سوم است
عکس تزیینی‌ــ تصویر یک انبار پسته را نشان می‌دهد‌ــ تجارت‌نیوز
در حالی که سهم ایران از بازار جهانی پسته به میزان بی‌سابقه‌ای کاهش یافته و به زیر ۱۸ درصد رسیده، مصرف داخلی آن نیز در پی افزایش سرسام‌آور قیمت‌ها کاهش یافته، تا آنجا که گزارش‌ها نشان می‌دهد میانگین مصرف سالانه پسته برای هر ایرانی زیر یک کیلو است.
بر مبنای گزارش سایت اقتصادی تجارت‌نیوز، در حال حاضر یک کیلو پسته شور بسته‌بندی دست‌کم یک میلیون و ۷۸۴ هزار تومان قیمت دارد؛ این به معنای این است که بهای هر دانه پسته تقریبا به هزار و ۷۰۰ تومان می‌رسد.
گشت‌وگذاری در فروشگاه‌های اینترنتی نیز قیمت نجومی انواع پسته شور و خام را اثبات می‌کند؛ به طوری که قیمت یک کیلو پسته دست‌چین زعفرانی با بسته‌بندی‌های خاص به حدود سه میلیون تومان می‌رسد. این در حالی است که قیمت انواع پسته در سال ۱۴۰۲ در محدوده قیمتی ۷۰۰ تا ۹۰۰ هزار تومان بود و سال ۱۴۰۰ نیز هر کیلو پسته به‌طور متوسط حدود ۴۰۰ هزار تومان قیمت داشت.
بهای هر کیلو پسته یک دهه پیش حدود ۲۵ هزار تومان بود، در حالی که سال ۱۳۸۷ قیمت هر کیلوی آن حدود شش هزار و ۸۰۰ تومان تمام می‌شد. کمی قبل‌تر از آن نیز قیمت هر کیلو پسته کمتر از چهار هزار تومان بود.
مقایسه این قیمت‌ها با رقم‌های نجومی سال‌های اخیر نشان می‌دهد بهای محصولی که در ایران تولید می‌شود، تحت‌تاثیر تورم و نوسان نرخ دلار، تصاعدی افزایش یافته است. فعالان بازار پسته نیز بارها گفته‌اند که قیمت این محصول با نرخ دلار تغییر می‌کند.
قیمت‌های میلیونی انواع پسته این محصول مغذی را از سبد خرید بسیاری از ایرانیان حذف یا آن را محدود کرده است؛ با این حال، گزارش‌ها نشان می‌دهد که بازار خارجی آن نیز اوضاع خوبی ندارد؛ به طوری که انحصار بازار پسته حالا دیگر از دست ایران خارج شده و صادرات آن به‌شدت کاهش یافته است.
پسته در کنار زعفران و فرش، مهم‌ترین کالاهای صادراتی غیرنفتی ایران‌اند که صادراتشان افزایش درآمدهای غیرنفتی را به دنبال دارد. با این حال در نتیجه مدیریت ناکارآمد دولت‌های مختلف جمهوری اسلامی، هر سه محصول طی سال‌های اخیر موقعیتشان را در بازارهای جهانی از دست داده‌اند و تولید داخلی آن‌ها نیز با چالش‌هایی مواجه شده است.
ایران تا سال ۲۰۰۰، حدود ۸۰ درصد بازار پسته جهان را در دست داشت اما به‌تدریج این جایگاه را از دست داد؛ به طوری که در سال ۲۰۱۷، ایران و آمریکا تقریبا سهم مشترکی از بازار پسته جهان داشتند. با این حال کفه ترازو به سمت آمریکا سنگینی می‌کرد. زیرا در این سال، ایران حدود ۲۲۵ هزار تن و آمریکا حدود ۲۷۵ هزار تن پسته صادر کردند. در سال ۲۰۲۲، سهم ایران به نصف این مقدار رسید و آمریکا صادراتش را تا دو برابر افزایش داد.
اینک در حالی که آمریکا ۵۶ درصد تولید پسته جهان را در اختیار دارد، گزارش‌های آماری گمرک و اتاق بازرگانی ایران نیز نشان می‌دهد که سهم ایران از بازار پسته جهان به کمتر از ۱۸ درصد کاهش یافته است.
بررسی آمار صادرات پسته ایران در شش ماه نخست ۱۴۰۲ و مقایسه آن با سال‌های گذشته وضعیت وخیم صادرات این محصول غیرنفتی را آشکار می‌کند. بر مبنای گزارش گمرک، درآمد ایران از محل صادرات پسته در شش ماه نخست سال جاری ۱۳۷ میلیون دلار بود. این مبلغ ۱۱ درصد ارزش کل صادرات محصولات کشاورزی و ۰.۵۷ درصد ارزش کل صادرات غیرنفتی را شامل می‌شود. میزان وزن پسته صادراتی نیز ۲۰ هزار تن اعلام شد.
پنج کشور روسیه، آلمان، امارات متحده عربی، هند و قرقیزستان به ترتیب مهم‌ترین خریداران پسته ایران در بازار جهانی بودند و بیشترین پسته ایران نیز از گمرک مشهد، رفسنجان، سیرجان، غرب تهران، کرمان، شهید رجایی و جلفا به کشورهای دیگر صادر شده است.
محمد صالحی، رئیس هیئت‌مدیره انجمن پسته ایران، به‌تازگی با اذعان بر اینکه وضعیت صادرات پسته ایران مساعد نیست، به اقتصادآنلاین گفت: «ایران دیگر رتبه اول صادرات پسته در دنیا را ندارد و در حال حاضر آمریکا اول است. به غیر از آمریکا که رقیب اصلی ما است، کشورهای اسپانیا و ترکیه هم در این زمینه فعال‌اند و نمی‌توانیم بگوییم ایران دقیقا جایگاه دوم یا سوم دنیا دارد.»
به گفته این فعال اقتصادی، معمولا ۱۵ تا ۲۵ درصد پسته تولیدی به مصرف داخلی می‌رسد و باقی آن صادر می‌شود اما اکنون وضعیت صادرکنندگان به‌قدری وخیم است که برخی از آن‌ها از صادرات محصولشان منصرف شده‌اند. این وضعیت در حالی است که فعالان می‌گویند چنانچه شرایط صادرات مهیا باشد، پسته می‌تواند سالانه تا ۱.۵ میلیارد دلار برای ایران ارزآوری کند.
صالحی پیش‌تر گفته بود که رسیدن صادرات پسته ایرانی به مرز صفر به دلیل اجرای «سیاست‌های صادراتی غلط» است.
از: ایندیپندنت
