زلزله خاموش زیر پای نیمی از جمعیت ایران

خبرها در مورد فرونشست زمین طی سال‌های اخیر بیش‌ازپیش شنیده می‌شود. از استان‌های کویری گرفته تا استان‌های مرطوب و شمالی در ایران درگیر فرونشست زمین شده‌اند. استفاده بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی باعث شده است تا فرونشست زمین در این مناطق افزایش یابد. فرونشست زمین در ایران تبدیل به زلزله‌ای خاموش شده است که بدون نیاز به وقوع زلزله خرابی‌های به‌مراتب ویرانگرانه‌تری را برجای می‌گذارد.

محمدرضا ابراهیمی، مدیرکل آموزش و پرورش استان اصفهان، روز شنبه به فرونشست مدارس اشاره کرده و گفت که در اثر فرونشست زمین ۴۰ مدرسه از مدار خارج شده‌اند. او با اشاره به اینکه مسئله فرونشست کل استان اصفهان را تحت تاثیر قرار داده، گفت که شهرستان‌های بورخوار، شاهین‌شهر و نواحی ۴ و ۵ کلان‌شهر اصفهان بیشترین تاثیر را از فرونشست پذیرفتند.

با وجود حذف ۴۰ مدرسه در استان اصفهان، کماکان اعتبارهای مربوط به جایگزینی این مدارس عملیاتی نشده و آموزش و پرورش در این مورد نیز به فکر استفاده از خیرین مدرسه‌ساز افتاده است.

پیش از این نیز عنوان شده بود که مدارس پنج استان در معرض خطر فرونشست زمین قرار دارند و در استان اصفهان نیز به تنهایی ۲۸۵ مدرسه تحت‌تاثیر فرونشست زمین قرار گرفته‌اند. مصرف بی‌رویه آب‌های زیرزمینی، از دلایل اصلی فرونشست زمین به‌شمار می‌رود.

استان گیلان تنها استان سفید کشور در رابطه با فرونشست زمین است. در این استان تا این تاریخ فرونشست زمین شناسایی نشده است. از سوی دیگر، استان‌های کرمان، البرز، تهران، گلستان، قم و همدان بیشترین تهدید فرونشست زمین را زیر پاهایشان حس می‌کنند. در این استان‌ها نرخ فرونشست زمین در یک یا چند پهنه بالای ۲۰ سانتی‌متر در سال است. بر این اساس، این روزها نزدیک به ۴۹ درصد جمعیت کل ایران، در معرض فرونشست زمین‌اند.

علی بیت‌اللهی، عضو هیئت عملی مرکز تحقیقات راه و شهرسازی، می‌گوید: «آمار جهانی نشان می‌دهد که حدود ۳ تا ۵درصد از کل پهنه‌های فرونشستی زمین نرخ بالای ۱۰ سانتی‌متر در سال هستند. این در حالی است که در چندین استان کشور ما و در چندین پهنه از گستره استان‌ها، نرخ فرونشست زمین بالای ۱۰ سانتی‌متر درسال است.»

بر اساس بررسی‌های این کارشناس، در استان‌های کرمان، البرز، تهران، گلستان، قم و همدان نرخ فرونشست زمین در یک یا چند پهنه بالای ۲۰ سانتی‌متر در سال است. در استان‌های آذربایجان شرقی، فارس، قزوین، سمنان، خراسان رضوی و اصفهان نیز نرخ فرونشست زمین در یک یا چند پهنه بین ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر در سال است.

استان‌های آذربایجان غربی، یزد، کردستان، لرستان، زنجان، کرمانشاه و مازندران، نیز نرخ ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متری فرونشست زمین را به ثبت رسانده‌اند.

روز شنبه ۲۱ بهمن ماه، محمدرضا علیمی، مدیرکل مدیریت بحران استان قزوین، نیز میزان فرونشست دشت قزوین را سالانه ۱۷ سانتی‌متر عنوان و اعلام کرد که قزوین به غیر از مناطق کوهستانی خود با پدیده فرونشست روبه‌رو است.

او با اشاره به استفاده بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی برای مصارف کشاورزی گفت: «متاسفانه ۹۲ درصد آبی که در دشت قزوین مصرف می‌شود، مربوط به حوزه کشاورزی و کشت محصولات آب‌بر مانند هندوانه، خربزه و پسته است که بیشترین ضرر و آسیب را به دشت رسانده است.»