خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت دچار صدماتی شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت سی و سه واقعه محیط زیستی ایران است که در هفته اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده است.
به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، در هفته ای که گذشت دستکم سیزده شکارچی غیرمجاز و قاچاقچی چوب بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند. از سوی دیگر شاخص کیفی هوا در دوازده شهر ناسالم و خطرناک اعلام شد. از دیگر اخبار مرتبط با محیط زیست میتوان به تداوم خشکسالی، بحران پسماند و فرونشست در مناطق مختلف اشاره کرد؛ در گزارش پیش رو به برخی از آنها پرداخته شده است.
آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از طرفی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.
حیات وحش
حیات وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین میکند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.
معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی از تلف شدن یک قلاده ببر یازده ساله در باغ وحش مشهد خبر داد و گفت: طبق گزارش اداره کل دامپزشکی استان، این ببر بر اثر گیر کردن غذا در گلویش تلف شده است.
محمد عرفانی در ادامه افزود: در صورتی که باغ وحش مشهد قصوری در خصوص تلف شدن این گونه کرده باشد، مورد پیگیری قرار خواهد گرفت.
پیشتر نیز تصویری از وضعیت بغرنج یک شیر در باغ وحش مشهد منتشر شده بود.
بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیستی
یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها، حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.
طی یک هفته اخیر با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم پانزده تن چوب قاچاق در شهر بوکان ضبط و در این راستا سه متهم بازداشت شدند. همچنین طی این مدت دستکم ده شکارچی غیرمجاز در شهرهای بیله‌سوار، زنجان، پاسارگاد، دورود، رشت، اردستان، فریدونکنار و دماوند بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.
در این راستا فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: ماموران یگان حفاظت محیط زیست استان خراسان رضوی از ابتدای سال تاکنون هزار و ۳۰۰ متخلف شکار و سید را دستگیر کردند.
همچنین مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان گفت: ۹۱۳ متخلف زیست محیطی امسال در این استان دستگیر شده اند و ۸۹۸ فقره پرونده تخلفاتی تشکیل شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان‌غربی با اشاره به اینکه یکی از معضلات استان و کشور قاچاق چوب است، اظهار کرد: در سال جاری در این حوزه ۲۰۹ فقره پرونده به میزان ۵۳۳ تن چوب تشکیل شد.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران از برخورد با سه گروه سازمان یافته قاچاق چوب طی سال جاری در این استان خبر داد و افزود: ۵۰ نفر تاکنون در خصوص این پرونده دستگیر و تحویل مقامات قضایی شدند. حدود ۳۰۰ تن چوب آلات مختلف اعم از هیزم و چوب آلات جنگلی از آنان کشف و ضبط شد.
از سوی دیگر مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان گفت: امسال هزار و ۱۰۶ پرونده قاچاق چوب و تجاوز به عرصه‌های منابع طبیعی در این استان تشکیل شد و در مراجع قضایی مشغول بررسی است. حمید سلامتی قاچاق چوب را یکی از تخلف قاچاقچیان در عرصه‌های منابع طبیعی استان برشمرد و گفت: در این راستا امسال ۴۵۸ پرونده تشکیل شد.
حق تنفس و هوای پاک
براساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پرشماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.
طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای اصفهان ۱۶۸، تهران ۱۴۸، شادگان ۱۴۳، ماهشهر ۱۳۸، اهواز ۱۴۲، اراک ۱۷۲، هندیجان ۱۵۷، تبریز ۱۲۳، خرمشهر ۱۳۳، آبادان ۱۲۶، شادگان ۱۱۹ و مشهد ۱۲۳ برای گروه های حساس، ناسالم برای تمام گروه ها، بسیار ناسالم و یا خطرناک اعلام شد.
منصور شیشه‌فروش، مدیرکل بحران استانداری اصفهان اعلام کرد که “وزارت نیرو و نفت تصمیم گرفت نیروگاه شهید منتظری اصفهان مازوت بسوزاند.” امری که موجب تشدید آلودگی هوای اصفهان شده است.
همچنین براساس اطلاعات منتشر شده، تهران از ابتدای سال ۱۰ روز هوای پاک، ۲۲۶ روز هوای قابل قبول، ۱۰۱ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس جامعه و ۱۲ روز هوای ناسالم برای همه افراد داشته است.
فقدان مدیریت بارش های حداقلی و بحران پسماند و آلاینده های محیط زیستی
خشکسالی می‌تواند باعث عدم توازن در میزان آب و در نتیجه آن کمبود آب، نابودی گیاهان، کاهش عمق آب‌های سطحی و خاک مرطوب شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تبخیر سطحی و تبخیر آب از گیاهان از حد معمول در مدت معین بیشتر شود. عدم مدیریت صحیح منابع آبی در کشور، اثرات جبران ناپذیر این مهم را عمیقتر میکند.
در این راستا، رئیس بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، گفت: بزرگترین نرخ فرونشست کشور با سالانه ۳۵ سانتیمتر مربوط به کرمان و منطقه بهرمان است.
از دیگر اخبار مرتبط با محیط زیست میتوان به پلمپ یک واحد صنعتی در شهرستان بندر ماهشهر به دلیل ایجاد آلودگی اشاره کرد.
همچنین مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان گفت: از ابتدای سال جاری تاکنون ۱۵ شهرداری را در استان به دلیل مدیریت نکردن اصولی و صحیح پسماندها و ایجاد آلودگی محیط زیست به مراجع قضایی معرفی کرده است.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری مرکزی نیز گفت: ۲۸ واحد تولیدی و صنعتی آلاینده در این استان شناسایی شده است.