براساس اطلاع «ایران‌وایر»، «اکبر رُز»، شهروند تهرانی که پیشتر به اتهام «سب‌النبی» در خطر صدور حکم اعدام قرار داشت، در دادگاه بدوی از این اتهام تبرئه شده، ولی دادستان انقلاب تهران به رای دادگاه بدوی اعتراض کرده و او همچنان در خطر صدور این حکم قرار دارد.
هم‌زمان، «مریم عباسی‌نیکو»، مادر «بیتا شفیعی»، دانش‌آموز معترض که پیشتر به‌اتهام «سب‌النبی» و «توهین به مقدسات» در خطر حکم سنگین اعدام قرار داشت، از این دو ردیف اتهامی تبرئه شده و بابت دو اتهام دیگر، به پرداخت ۲۴ میلیون تومان جریمه محکوم شده است.
سب‌النبی چیست و چرا تعداد افرادی که با این اتهام سنگین روبهرو می‌شوند، افزایش یافته است؟
***
از پرونده مریم عباسی نیکو چه می‌دانیم؟
وکیل مریم عباسی‌نیکو، روز یک‌شنبه ۲۰اسفند۱۴۰۲ به روزنامه «شرق»، چاپ تهران، گفت که این مادر معترض از اتهام سنگین و قابل مجازات با اعدام «سب‌النبی»، تبرئه شده است.
او گفته که خانم عباسی‌نیکو با ۶ ردیف اتهامی روبهرو بوده، ولی از دو اتهام سب‌النبی و توهین به مقدسات تبرئه شده و در شعبه ۵ دادگاه کیفری یک استان اصفهان، در دو اتهام دیگر، به ۶ ماه حبس تعزیری محکوم شده که نهایتا به ۲۴ میلیون تومان جریمه نقدی تبدیل شده است.
خانم عباسی‌نیکو، مادر بیتا شفیعی، دانش‌آموز معترض به مسمومیت دختران دانش‌آموز است که تصاویری از شکستن انگشت او توسط نیروهای حکومتی در جریان سرکوب اعتراضات دانش‌آموزان به مسمومیت‌های سریالی مدارس، منتشر شده بود.
ماموران ۵تیر۱۴۰۲ برای بازداشت بیتا به منزل‌شان هجوم بردند، ولی چون بیتا خانه نبود، «پدرش را کتک زده و مادرش مریم عباسی‌نیکو را به‌جای دخترش بازداشت کردند.»
براساس گزارشی که «دادبان»، روز ۲۶مرداد۱۴۰۲، یعنی یک ماه و ۲۰ روز بعد از بازداشت خانم عباسی نیکو منتشر کرده، ماموران گفته بودند این مادر را «برای یک سوال و جواب ساده» می‌برند. آن‌ها در جریان تفتیش خانه، تلفن همراه او را نیز توقیف کرده بودند. پس از آن بود که شعبه سوم بازپرسی شاهین‌شهر اصفهان، این زن ۴۲ ساله را که مادر دو فرزند ۱۷ و ۷ ساله است، به‌خاطر فعالیت‌هایش در شبکه‌های اجتماعی، به سب‌النبی و توهین به مقدسات متهم کرد.
طرح این اتهام، نگرانی‌های گسترده‌ای را در میان فعالان مدنی و حقوق‌بشر ایجاد کرد. در پی اطلاع‌رسانی درباره این اتهام مطرح شده، سرانجام مریم عباسی‌نیکو روز ۱۳مهر۱۴۰۲، پس از ۱۰۰ روز بازداشت، از زندان آزاد شد.
پرونده اکبر رُز؛ سب‌النبی به‌خاطر فعالیت در اینستاگرام
در سال‌های اخیر، گزارش‌های بسیاری از طرح اتهام سب‌النبی علیه شهروندان، به‌دلیل محتوایی در نقد سیاست‌های حکومت دینی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است. اطلاعات رسیده به ایران‌وایر نشان می‌دهد که اکبر رُز، پدر دو فرزند و متولد سال ۱۳۶۳، یکی از این شهروندان است که به‌خاطر فعالیت‌هایش در اینستاگرام، با اتهام سب‌النبی روبهرو شده است.
یک منبع آگاه که به‌دلایل امنیتی نام او نزد ایران‌وایر محفوظ می‌ماند، به ما درباره آقای رُز می‌گوید: «اوضاع اکبر رُز خیلی نگران‌کننده است. در دادگاه بدوی تبرئه شده، ولی دادستان اعتراض کرده و اصرار دارد که او را اعدام کند. به‌خاطر اعتراض دادستان، پرونده رفته به تجدیدنظر و نگرانی بابت صدور حکم اعدام برای او وجود دارد.»
او توضیح می‌دهد: «اکبر پدر دو بچه است. همسرش به‌جز اینکه اکبر از خرداد تا حالا در زندان است، در این مدت پدر خودش را از هم دست داده و دست‌تنها باید بار زندگی را به دوش بکشد.»
این شخص آگاه ادامه می‌دهد: «با دو تا بچه باید هر هفته از اطراف اصفهان تا تهران و کرج برای رفتن به دادسرا و زندان بیاید.»
این فرد نزدیک به خانواده آقای رُز می‌افزاید: «اکبر جز انتقاد در فضای مجازی، کار دیگری نکرده و آن‌قدر این اتهام بی‌پایه و اساس بوده که دادگاه او را تبرئه کرده، ولی خب دادستان ول کن نیست.»
اسنادی که به‌دست ایران‌وایر رسیده نشان می‌دهد که بازپرس این پرونده، فردی به نام «مجتبی جابریان» در تاریخ ۳مرداد۱۴۰۲، قرار «جلب به دادرسی» و تداوم بازداشت موقت آقای رُز را بابت اتهام سب‌النبی و «تبلیغ علیه نظام» صادر کرده است.
به این شکل، او که در ابتدا با ۵ ردیف اتهامی، «تبلیغ علیه نظام»، «اهانت به رهبری»، «اهانت به مقدسات اسلام و اهل بیت (ساب‌النبی)»، «اجتماع و تبانی برای ارتکاب جرم بر ضد امنیت داخلی و خارجی» و «محاربه و افساد فی‌الارض» متهم بوده، با دو اتهام سب‌النبی و تبلیغ علیه نظام به دادگاه فرستاده شده و همچنان با وجود تاکید بازپرس بر خاتمه تحقیقات و تبرئه از اتهام سنگین سب‌النبی، همچنان با فشار نیروهای امنیتی و دادستان تهران، در بازداشت موقت به‌سر می‌برد.
اطلاعات رسیده به ایران‌وایر همچنین نشان می‌دهد که او که تا ماه‌ها در زندان اوین نگهداری می‌شده، به‌تازگی به زندان قزل‌حصار در کرج تبعید شده و مسوولان این زندان بدون توجه به اصل تفکیک جرایم، او را در بند جرایم خطرناک و قتل، محبوس کرده‌اند.
سب‌النبی چیست و چرا قوه‌قضاییه به‌وفور این اتهام سنگین را مطرح می‌کند؟
براساس ماده ۲۶۲ و ۲۶۳ قانون مجازات اسلامی، هرگونه توهین به «ائمه معصومین» و «حضرت زهرا»، همچنین پیامبر مسلمانان، سب‌النبی محسوب می‌شود. در ماده ۲۶۲ قانون مجازات اسلامی آمده که محکومیت براساس این اتهام، مجازات اعدام در پی دارد.
باوجود مجازات سنگین این اتهام، فعالان حقوق‌بشر می‌گویند که در ماه‌های اخیر، طرح این اتهام برای فعالان در شبکه‌های اجتماعی، خصوصا فعالان گمنام، افزایش یافته است.
ایران‌وایر پیشتر در گزارشی، از طرح اتهام سب‌النبی برای دست‌کم دو تن از بازداشتی‌های مراسم روز کوروش در پاسارگاد خبر داده بود: «صابر بالانده» و «ایمان محمدیان.»
آقای بالانده، شهروند اهل روستای رحیم‌آباد شهرستان رودسر استان گیلان، ۷آبان۱۴۰۲، در جریان برگزاری مراسم روز کوروش در پاسارگاد بازداشت شده و با وضعیت وخیم جسمی، در زندان عادل‌آباد شیراز محبوس است. پیشتر منابع ایران‌وایر تایید کرده بودند که او به‌شدت مورد شکنجه قرار گرفته تا علیه خود اعتراف کند.
همچنین در پی اطلاع‌رسانی ایران‌وایر درباره صابر بالانده، گزارشی از وضعیت مشابه «ایمان محمدیان»، پدر دو فرزند که به‌همراه همسر و فرزندانش به پاسارگاد رفته بود نیز، به دست ایران‌وایر رسید. آقای محمدیان و همسرش بدون توجه به تنهایی دو فرزند خردسال‌شان بازداشت و به زندان عادل آباد منتقل شدند. همسر این زندانی سیاسی ۶ روز بعد آزاد شد، اما او همچنان با اتهام سنگین سب‌النبی در زندان است.
ایران‌وایر پیشتر نیز درباره بازداشت و پرونده‌سازی و طرح اتهام سنگین سب‌النبی برای یک کارگر اهل گالیکش به نام «حسن خلخال زرد»، اطلاع‌رسانی کرده بود.
علاوه‌بر این، در مرداد۱۴۰۲، سازمان حقوق‌بشری «هه‌نگاو» نیز در گزارشی اعلام کرد که «شجاع حسین‌زاده»، مدیر کانال «شبانه نیوز»، با اتهام سب‌النبی در زندان است.
یک فعال مدنی و حقوق‌بشر در ایران که به‌دلایل امنیتی از بردن نام او معذوریم، به ایران‌وایر می‌گوید که علاوه‌بر اطلاع‌رسانی بیشتر در خصوص پرونده‌هایی که قربانیان پرونده سازی نهادهای امنیتی اغلب گمنام هستند، طرح اتهام سب‌النبی نیز در قوه‌قضاییه بیشتر شده است.
او توضیح می‌دهد: «ده سال یا حتی ۵ سال پیش به این سادگی چنین اتهامات سنگینی را مطرح نمی‌کردند، ولی الان با وجود بیش از ۸۰۰ اعدام در ۱۰ ماه، به‌نظر می‌رسد که دست نیروهای امنیتی هم در پرونده سازی‌های این چنینی بازتر گذاشته شده است.»
این فعال حقوق‌بشر با تاکید بر اینکه قبح طرح چنین اتهاماتی که با اعدام قابل مجازات هستند، شکسته است می‌گوید: «حکومت هر کسی را که انتقادی علیه سیستم بکند، با این بهانه که به مقدسات و پیامبر مسلمانان و ائمه توهین کرده، با اتهام سب‌النبی روبهرو می‌کند تا ارعاب ایجاد کند.»
او تاکید می‌کند: «اعدام نه فقط جنایتی علیه فرد است، بلکه برابر با آسیب‌های جبران ناپذیر به خانواده فرد، به‌ویژه همسر و فرزندان او است که البته این آسیب‌ها، به تمام جامعه سرایت خواهد کرد.»
او درباره تاثیراتی که طرح چنین اتهاماتی بر روان و زندگی پیش روی فرد زندانی می‌گذارد، می‌گوید: «زندگی فردی که با اتهام قابل مجازات با اعدام روبه‌روست، هرگز مثل یک فرد عادی نخواهد شد. آسیب‌هایی که بر روان و سلامت جسم آن فرد وارد می‌شود، غیرقابل ترمیم است، ولی نیروهای امنیتی فقط برای ارعاب مردم و برای جلوگیری از طرح انتقاد توسط مردم عادی و کسانی که گمنام هستند، در جامعه ایجاد وحشت می‌کنند.»
حقوق شما
«موسی برزین»، حقوق‌دان و مشاور حقوقی ایران‌وایر، با تاکید بر اینکه این اتهام از مجازات‌های حدی است، نه تعزیری، می‌گوید: «در ماده ۲۶۲ و ۲۶۳ قانون مجازات اسلامی گفته شده که هرکس به پیامبر اسلام و یا هریک از پیامبران عظام الهی دشنام دهد یا قذف کند، یا هرکس از ائمه شیعیان یا حضرت فاطمه دشنام دهد، سب‌النبی محسوب شده و به اعدام محکوم می‌شود. سب یعنی دشنام دادن، فحش دادن و قذف یعنی یک رابطه جنسی را به این اشخاص منتسب کردن.»
این وکیل حقوق‌بشری توضیح می‌دهد: «روی هم رفته به معنای دشنام و فحش است، اما در همین هم گفته شده که اگر به‌صورت مستقیم و با عمد و آگاهی این کار انجام شده باشد، سب‌النبی محسوب می‌شود.»
آقای برزین با اشاره به اتهام توهین به مقدسات اسلام که از جرایم تعزیری و مجازات آن زندان است، می‌گوید: «معمولا در دادگاه‌ها فرق و حد‌ومرز بین این دو مشخص نیست. ممکن است فرد متهم به توهین به مقدسات باشد، ولی او را بیاورند و بگویند سب‌النبی کرده‌ای.»
این حقوق‌دان با تاکید بر اینکه قانون دست قضات را باز گذاشته، می‌گوید: «درباره اینکه دشنام چگونه باید باشد و اینکه آیا انتقاد و کاریکاتور هم جزو سب‌النبی محسوب می‌شود یا خیر، واضح نیست. این‌ها همه مساله است.»
به گفته آقای برزین، «مساله سب‌النبی در سال‌های اخیر به ابزاری برای اینکه قوه‌قضاییه عده‌ای را سرکوب کند، تبدیل شده است.»
او در توضیح این موضوع می‌گوید: «یعنی مساله امنیتی و سیاسی شده. ممکن است شخص در مورد حجاب انتقادی کند. در مواردی نسبت به سیاست‌های مذهبی حکومت انتقاد کند و فحش بدهد، بعد او را به سب‌النبی متهم می‌کنند. احکام سب‌النبی هم در کشور، به همین واسطه زیاد شده است.»