خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت دچار صدماتی شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت بیست و هشت واقعه محیط زیستی ایران است که در هفته اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده است.
به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، در هفته ای که گذشت دستکم یازده شکارچی غیرمجاز و قاچاقچی چوب بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند. از سوی دیگر شاخص کیفی هوا در دوازده شهر ناسالم و خطرناک اعلام شد. از دیگر اخبار مرتبط با محیط زیست میتوان به تداوم خشکسالی، بحران پسماند و فرونشست در مناطق مختلف اشاره کرد؛ در گزارش پیش رو به برخی از آنها پرداخته شده است.
آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از طرفی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.
حیات وحش
حیات وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین میکند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شیراز از تلف شدن یک قلاده پلنگ در نزدیکی چشمه خارنگون در کنار جاده اصلی منطقه حفاظت شده مله گاله خبر دادو گفت: مامورین یگان حفاظت محیط زیست شهرستان شیراز ، لاشه این پلنگ را به کلینیک دامپزشکی معتمد اداره کل حفاظت محیط زیست منتقل کردند.
به گفته وی، در معاینات مشخص شد پلنگ بر اثر برخورد خودرو از ناحیه سر و شکستگی جمجمه تلف شده بود.
بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیستی
یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها، حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.
طی یک هفته اخیر با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم سی و سه تن چوب قاچاق در شهرهای بجنورد، سقز و باشت ضبط و در این راستا ۹ متهم بازداشت و به پرداخت جزای نقدی محکوم شد. همچنین طی این مدت دستکم دو شکارچی غیرمجاز در شهرهای رودبار جنوب و سقز بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.
به گزارش رکنا، سرپرست اداره حفاظت محیط زیست رودبار جنوب گفت: یک شکارچی که اقدام به شکار یک راس آهو در این شهرستان کرده بود دستگیر شد. به گفته وی این شکارچی که بره این آهو را بی مادر کرده بود به منظور سیر مراحل قانونی به مرجع قضایی تحویل داده شد.
از سوی دیگر، فرمانده یگان حفاظت سازمان محیط زیست از دستگیری بیش از ۱۷۰۰ شکارچی غیرمجاز پستانداران در سال جاری خبر داد و گفت: این آمار نسبت به سال گذشته افزایش بیست درصدی داشته است. همچنین امسال ۴۷ هزار و۵۴ مورد ادوات و وسایل شکار مانند دوربین کشف کرده‌ایم و نسبت به آمار سال گذشته که ۴۵ هزار و۹۰۰ مورد بود، ۱۲ درصد افزایش یافته است.
مبنی بر خبر دیگر، سرپرست اداره حفاظت محیط زیست سقز گفت: ۳ متخلف که اقدام به قطع ۲۵ اصله درخت بید وحشی کرده بودند در داخل منطقه حفاظت شده عبدالرزاق شناسایی و دستگیر شدند.
وی با اشاره به اینکه از این متخلفان ۳ دستگاه اره برقی کشف شد، اظهار کرد: این افراد جهت سیر مراحل قانونی به مراجع قضایی معرفی شدند.
در خبری دیگر، رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری باشت گفت: پنج محموله قاچاق چوب و زغال از سوی ماموران یگان حفاظت این شهرستان حین بازرسی توقیف شده است. عبدی با بیان اینکه بیش از هشت تن محموله چوب از قاچاقچیان کشف شد در ادامه افزود: در این زمینه پنج متخلف شناسایی، پنج دستگاه خودرو توقیف و سه دستگاه اره برقی کشف شد. همچنین پرونده متخلفان به منظور پیگیری به مراجع قضایی ارسال شد.
افزون بر این، سرپرست اداره حفاظت محیط زیست سقز گفت: ۱۲ قطعه کبک وحشی در منزل یک شکارچی توسط محیط بانان این شهرستان کشف و ضبط شد.
از سوی دیگر، کامران ملکی مدیرکل تعزیرات حکومتی خراسان شمالی گفت: شعبه سوم بدوی تعزیرات حکومتی بجنورد به پرونده قاچاق ۱۰ هزار و ۷۰ کیلوگرم چوب‌های جنگلی به ارزش ۲ میلیارد و ۵۱۷ میلیون ریال رسیدگی کرد. به گفته وی، نهایتا متهم به پرداخت ۲ میلیارد و ۵۱۷ میلیون ریال جزای نقدی معادل ارزش کالا محکوم شد.
در خبری دیگر، معاون حفاظت و امور اراضی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان از کشف حدود ۱۰۶ تن چوب و زغال قاچاق در این استان در سالجاری خبر داد.
به گفته وی، در این رابطه ۴۲ پرونده قضایی برای متخلفان تشکیل شده و در مراجع قضایی در حال رسیدگی است.
حق تنفس و هوای پاک
براساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پرشماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.
طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای بهبهان ۱۵۲، مسجد سلیمان ۱۰۵، اصفهان۱۶۶، تهران ۱۵۲، نهبندان ۱۵۶، بیرجند ۱۸۵ اندیمشک ۱۰۸، سوسنگرد ۱۰۹، ماهشهر ۱۲۲، شادگان ۱۴۳، اهواز ۱۴۲ و مشهد ۱۱۰ برای گروه های حساس، ناسالم برای تمام گروه ها، بسیار ناسالم و یا خطرناک اعلام شد.
به گزارش میزان، تهران از ابتدای سال ۱۰ روز هوای پاک، ۲۳۱ روز هوای قابل قبول، ۱۰۵ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس جامعه و ۱۲ روز هوای ناسالم برای همه افراد داشته است.
شاخص کیفی هوا از صفر تا ۵۰ هوای پاک، ۵۱ تا ۱۰۰ هوای سالم، ۱۰۱ تا ۱۵۰ ناسالم برای گروه‌های حساس، ۱۵۱ تا ۲۰۰ ناسالم برای عموم، ۲۰۱ تا ۳۰۰ بسیار ناسالم و ۳۰۱ تا ۵۰۰ خطرناک است.
شاخص کیفی هوا ( Air Quality Index ) معیاری است که غلظت ترکیبات مختلف آلاینده موجود در هوا نظیر مونوکسید کربن، دی اکسید گوگرد، ترکیبات نیتروژن دار، اوزون و ذرات معلق ( ذرات کوچک‌تر از ۱۰ میکرومتر و ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرومتر) را که دارای حدود مجاز متفاوت با واحدهای مختلف است به یک عدد بدون واحد تبدیل میکند و وضعیت آلودگی هوا را نمایش می‌دهد.
فقدان مدیریت بارش های حداقلی؛ خشکسالی و از بین رفتن منابع آبی
خشکسالی می‌تواند باعث عدم توازن در میزان آب و در نتیجه آن کمبود آب، نابودی گیاهان، کاهش عمق آب‌های سطحی و خاک مرطوب شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تبخیر سطحی و تبخیر آب از گیاهان از حد معمول در مدت معین بیشتر شود. عدم مدیریت صحیح منابع آبی در کشور، اثرات جبران ناپذیر این مهم را عمیقتر میکند.
از سوی دیگر، مدیرکل هواشناسی استان اصفهان گفت: وضعیت بارشی استان در سال آبی جاری نسبت به سال گذشته و دوره بلندمدت مشابه کمتر از نرمال بوده است. همچنین میانگین وزنی بارش استان از ابتدای سال آبی (یکم مهر ماه) تا ۲۲ اسفندماه ۱۰۷ میلیمتر بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۷ درصد و دوره بلند مدت ۳۶ درصد کاهش یافته است.
افزون بر این، حسینعلی حاجی دلیگانی نماینده مردم شاهین شهر با اشاره به بحران فرونشست در استان اصفهان اظهار کرد: این بحران در دشت برخوار شدت بیشتری دارد.
به گفته وی، بیش از ۴۰ مدرسه به علت فرونشست در اصفهان تخلیه شدند و باید توجه داشت که بحرانی ترین اثر فرونشست می‌تواند نابودی آثار تاریخی باشد که واکنش‌های جهانی را در آینده نزدیک به همراه داشته باشد. وی میزان فرونشست فعلی در استان اصفهان را ۱۶.۵ سانتی متر اعلام کرد و گفت: روند سرعت فرونشست نگران کننده است.
افزون بر این، مدیرعامل شرکت آبفا استان کرمانشاه از تنش آبی ۱۶ شهر این استان خبر داد. همچنین وی با اشارع به فرسودگی ۴۰ درصد از شبکه آب کرمانشاه در ادامه اظهار کرد: ۱۷۰۰ کیلومتر شبکه آب در شهر کرمانشاه وجود دارد که حدود هزار کیلومتر آن نیازمند اصلاح و بهسازی است. از این میزان حدود ۳۵۰ کیلومتر آن دارای فرسودگی جدی است و برای اصلاح آن نیازمند ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار هستیم.
بحران پسماند و آلاینده های محیط زیستی
استاندار چهارمحال و بختیاری با اشاره به معضل پسماند در این استان گفت: در حالی که سال هاست در خصوص معدوم‌سازی پسماند در استان با چالش‌های جدی روبرو هستیم و مصوباتی در این خصوص وجود دارد، اما تاکنون با اینکه این موضوع با سلامت مردم در ارتباط است کماکان اقدام موثری صورت نگرفته است.
از سوی دیگر، سرپرست اداره حفاظت محیط زیست شهرستان شهریار از بارگیری و امحاء سه تن پسماند دارویی شرکت وانا داروگستر و انتقال آن به مرکز مجاز امحاء خبر داد.
در خبری دیگر، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری قم گفت: حفر چاه های پایش در کنار لندفیل پسماند به منظور دسترسی به جریان آب های زیرزمینی و نمونه برداری از آب سفره‌های زیرسطحی محدوده سایت انجام می‌شود. به گفته وی، این یکی از اهداف این طرح پایش ورود آلاینده‌های احتمالی ناشی از نشت شیرابه پسماندها و جلوگیری از انتشار آلودگی در سایت البرز است.