خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت دچار صدماتی شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت بیست و شش واقعه محیط زیستی ایران است که در هفته اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده است.
به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، در هفته ای که گذشت دستکم چهارده شکارچی غیرمجاز و قاچاقچی چوب بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند. از سوی دیگر شاخص کیفی هوا در ده شهر ناسالم اعلام شد. همچنین لاشه دو راس پلنگ توسط محیط بانان کشف شد. از دیگر اخبار مرتبط با محیط زیست میتوان به تداوم خشکسالی، فرونشست و بحران پسماند در مناطق مختلف اشاره کرد؛ در گزارش پیش رو به برخی از آنها پرداخته شده است.
آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از طرفی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.
حیات وحش
حیات وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین میکند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.
در هفته ای که گذشت، رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست فریمان از پیدا شدن لاشه پلنگ در منطقه شکار ممنوع کلیلاق این شهرستان خبر داد.
جواد ستوده در ادامه افزود: علت مرگ پلنگ هنوز مشخص نیست و برای بیان دقیق علت مرگ و کالبد شکافی، لاشه به اداره حفاظت محیط‌زیست منتقل و ضمن نمونه‌برداری با همکاری دامپزشکی علت مرگ مشخص و اطلاع‌رسانی خواهد شد.
از سوی دیگر، به گزارش همشهری آنلاین تصاویری در فضای مجازی منتشر شده که بیانگر شکار یک پلنگ ایرانی در پارک ملی هنگول بلوچستان است. این نژاد از پلنگ در معرض خطر انقراض است.
بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیستی
یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها، حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.
طی یک هفته اخیر با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم ۲۰ تن چوب قاچاق در شهرهای سمنان، بندرعباس، ساری و سوادکوه ضبط و در این راستا چهار متهم بازداشت شدند. همچنین طی این مدت دستکم ده شکارچی غیرمجاز در شهرهای سنندج، درگز و سقز بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.
فرمانده یگان حفاظت منابع‌طبیعی و آبخیزداری مازندران منطقه ساری گفت: در جنوب منطقه جنگلی لفور در حوزه استحفاظی منطقه سوادکوه گردشگرانی که در منطقه عبور و مرور داشتند به سامانه ۱۵۰۴ گزارشی مبنی بر قطع درختان جنگلی دادند که با بررسی‌های انجام شده دو نفر از قاچاقچیان منطقه که سازمان‌یافته اقدام به قطع درختان هیرکانی می‌کردند در حال قطع درخت دستگیر شدند. این افراد با تشکیل پرونده قضایی به مراجع قضایی تحویل داده شدند.
افزون بر این فرمانده انتظامی بندرعباس از کشف ۱۵ تن چوب قاچاق به ارزش ۱۰ میلیارد ریال در این شهرستان خبر داد. به گفته وی، در بازرسی دقیق انجام گرفته از یک خودرو ۱۵ تن چوب قاچاق کشف و ضبط شد و در این رابطه یک متهم دستگیر و با تشکیل پرونده به مراجع قضایی معرفی شد.
فرمانده انتظامی شهرستان سمنان نیز گفت: ۵۰۰ گیلوگرم چوب تاغ قاچاق توسط ماموران کلانتری ۱۲ در این شهرستان کشف و متهم پس از بازداشت با تشکیل پرونده به مرجع قضایی تحویل داده شد.
مبنی بر خبری دیگر، رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری عباس آباد از صدور حکم جلب ۲۵ قاچاقچی چوب توسط دستگاه قضا در این شهرستان غرب استان مازندران خبر داد.
محسن عبداللهی در ادامه افزود: این قاچاقچیان از پنج سال تا بیش از ۱۰ سال سابقه تخلف قطع غیر مجاز درختان جنگلی در منطقه دارند که روز چهارشنبه هفته گذشته دادستان عمومی و انقلاب شهرستان حکم جلب این افراد متخلف را صادر کرده است.
علاوه بر این، سرپرست حفاظت محیط زیست سروآباد سنندج گفت: شکارچی متخلفی که اقدام به شکار چهار قطعه کبک وحشی کرده بود توسط محیط بانان این شهرستان شناسایی و دستگیر شد.
سرپرست اداره حفاظت محیط زیست سقز از کشف ۹ قطعه کبک وحشی در منزل دو شکارچی سودجو توسط محیط بانان این شهرستان خبر داد.
رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان نیز درگز گفت: ۲۳۰ شکارچی غیر مجاز سال گذشته ۱۱ میلیارد و ۱۰۷ میلیون ریال به محیط زیست این شهرستان خسارت زدند.
وی ضمن بیان اینکه تعداد ۱۷ متخلف قبل از اقدام به شکار طی سال گذشته شناسایی و با تشکیل پرونده به مراجع قضایی معرفی شدند در ادامه افزود: شکار غیرمجاز پستانداران وحشی در شهرستان طی این مدت ۳۹ رأس بوده است که بیشترین شکار غیر مجاز مربوط به قوچ و میش با تعداد ۲۵ راس بوده است. شکار پرندگان غیر مجاز نیز ۳۲ قطعه بوده که بیشترین آن سهره و کبک بوده است.
حق تنفس و هوای پاک
براساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پرشماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.
طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای هندیجان ۱۵۴، اهواز ۲۹۹، شوش ۵۰۰، کارون ۵۰۰، اندیمشک ۱۳۹، خرمشهر ۱۵۶،تبریز ۱۱۰، تهران ۱۴۷،ماهشهر ۱۱۱ و آبادان ۱۱۵ ناسالم برای گروه های حساس و ناسالم برای تمام گروه ها اعلام شد.
به گزارش ایرنا در تاریخ دهم اردیبهشت ماه، وضعیت هوا در ایستگاه های حفاری، نیوساید و پادادشهر اهواز به ترتیب با شاخص‌های ۵۰۰، ۳۴۰، ۳۶۳ و شوش و کارون با ۵۰۰ میکروگرم بر مترمکعب در وضعیت حطرناک قرار گرفت که پیرو این آلودگی، مدارس چهار شهرستان استان خوزستان غیرحضوری شد.
شاخص کیفی هوا از صفر تا ۵۰ هوای پاک، ۵۱ تا ۱۰۰ هوای سالم، ۱۰۱ تا ۱۵۰ ناسالم برای گروه‌های حساس، ۱۵۱ تا ۲۰۰ ناسالم برای عموم، ۲۰۱ تا ۳۰۰ بسیار ناسالم و ۳۰۱ تا ۵۰۰ خطرناک است.
شاخص کیفی هوا (Air Quality Index) معیاری است که غلظت ترکیبات مختلف آلاینده موجود در هوا نظیر مونوکسید کربن، دی اکسید گوگرد، ترکیبات نیتروژن دار، اوزون و ذرات معلق (ذرات کوچک‌تر از ۱۰ میکرومتر و ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرومتر) را که دارای حدود مجاز متفاوت با واحدهای مختلف است به یک عدد بدون واحد تبدیل میکند و وضعیت آلودگی هوا را نمایش می‌دهد.
فقدان مدیریت بارش های حداقلی؛ خشکسالی و از بین رفتن منابع آبی
خشکسالی می‌تواند باعث عدم توازن در میزان آب و در نتیجه آن کمبود آب، نابودی گیاهان، کاهش عمق آبهای سطحی و خاک مرطوب شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تبخیر سطحی و تبخیر آب از گیاهان از حد معمول در مدت معین بیشتر شود. عدم مدیریت صحیح منابع آبی در کشور، اثرات جبران ناپذیر این مهم را عمیقتر میکند.
مدیر کل منابع طبیعی استان قم گفت: مهم‌ترین مسئله ای که در سال های اخیر با آن درگیر هستیم موضوع خشکسالی، گسترش بیابان، فرسایش خاک و گرد و غبار است که زندگی مردم و شهروندان قم را دچار اختلال کرده است.
افزون بر این، بررسی داده‌ها و اطلاعات بارش های سازمان هواشناسی نشان می‌دهد که بارش ها در کشور از ابتدای سال آبی جاری ۷ اردیبهشت ۱۲.۷ درصد کاهش یافته است.
طبق این آمار، در ۲۵ استان کشور بارش ها کاهش یافته که میتوان به سمنان ۴۰.۵، تهران ۳۸، هرمزگان با کاهش ۲۵.۵، گیلان با رشد منفی ۲۶.۳، فارس کاهش ۲۸.۳، بوشهر با ۲۷.۲ و البرز با کاهش ۲۵.۲ درصد اشاره کرد.
بحران فرونشست زمین در ایران
یکی از مسائلی که در اثر برداشت بی‌رویهٔ آب زیرزمینی رخ می‌دهد، فرونشست زمین است. امری که به گفته برخی از کارشناسان، عدم مدیریت آب های سطحی موجود توسط مسئولان متولی و نهایتا اقدام به برداشت بیش از حد از آبهای زیرزمینی، رشد به سزایی به آن می بخشد. نشست زمین باعث ایجاد شکاف‌های عمیق در سطح زمین، کج شدن لوله‌های چاه، خرابی ساختمان‌ها و نهایتا ایجاد تلفات جبران ناپذیر برای انسان ها و دیگر موجودات زنده می شود.
به گزارش دنیای اقتصاد، فرونشست اصفهان تا آنجا پیش رفت که حالا به میراث عظیم چند صد ساله و بلکه ۲۰۰۰ ساله اصفهان رسید و ترک ها با سرعت بر روی دیواره‌ها و سقف بناها پیش می‌روند. بحران آب به واسطه برداشت های بی‌رویه چه در حوزه کشاورزی و صنعت و چه در حوزه گردشگری و ساخت و سازهای بی‌رویه، این میراث جهانی را به سکانس آخر رسانده است.
در این گزارش آمده است، خشکسالی، آلودگی هوا و محیط زیست، فرونشست، مهاجرت و حتی نزاع های قومی همه ناشی از عدم مدیریت برای مصرف آب است، که زنگ خطر را برای اصفهان روشن کرده است.
از سوی دیگر، حمید خدیوی افسر ایمنی سازمان آتش نشانی مشهد از فرونشست خیابان و ایجاد گودال ۲ متری در خیابان کلاهدوز این شهر خبر داد.
علاوه بر این، مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری گلستان تهران گفت: یک دستگاه خودرو پراید به دلیل فرونشست زمین در سلطان آباد به زمین فرو رفت.
بحران پسماند و آلاینده های محیط زیستی
از سوی دیگر، رئیس کل دادگستری مازندران گفت: در چند دهه اخیر، زباله های بهشهر و شهرهای همجوار در زمینی در مجاورت این شهرستان دفن شده که موجب اذیت و آزار مردم منطقه شده بود.
این مقام مسئول در ادامه مدعی شد: با تصمیم شورای حفظ حقوق بیت المال دادگستری شهرستان در راستای حفظ حقوق عامه، وضعیت زباله بهشهر پس از نیم قرن ساماندهی شد.