خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت دچار صدماتی شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت سی و هشت واقعه محیط زیستی ایران است که در هفته اخیر منتشر و به هدف آگاه سازی گردآوری شده است.
به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، در هفته ای که گذشت دستکم بیست و نه شکارچی غیرمجاز و قاچاقچی چوب بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند و جریمه شکار غیرمجاز چهار برابر شد. از سوی دیگر شاخص کیفی هوا در هفت شهر ناسالم اعلام شد. در هفته گذشته پوشش گیاهی و درختان در دو شهرستان باشت و منوجان طعمه حریق شدند. از دیگر اخبار مرتبط با محیط زیست میتوان به تداوم خشکسالی، فرونشست و مشکلات پسماند در مناطق مختلف اشاره کرد؛ در گزارش پیش رو به برخی از آنها پرداخته شده است.
آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از طرفی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.
حیات وحش
حیات وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین میکند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.
به گزارش انتخاب، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کهگیلویه و بویراحمد ضمن هشدار نسبت به نابودی تنوع زیستی این استان، از انقراض قریب الوقوع هفت گونه گیاهی نادر خبر داد. این گیاهان دارویی و خوراکی عبارتند از: بیلهر، تره، جاشیر خوراکی، کرفس کوهی، آنغوزه و باریجه. سعید جاویدبخت با برشمردن عواملی مانند برداشت بی‌رویه، تخریب زیستگاه و تغییرات آب و هوایی به عنوان تهدیدات اصلی این گنجینه‌های گیاهی، خواستار اقدامات عاجل برای نجات آنها شد.
به گزارش ایرنا، در اتفاقی نامعلوم هزاران قطعه ماهی از گونه ساردین در ساحل بندر گناوه تلف شدند. مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر با اشاره به مشاهده ماهی تلف شده در گناوه گفت: با بررسی میدانی کارشناسان حفاظت محیط زیست نشان داد آثار آلودگی در تلفات این ماهیان وجود نداشته است.
در گزارشی دیگر از آسیب عامل انسانی به منابع طبیعی، فیلمی در فضای مجازی منتشر شده که در آن مسئولان در ساحل “رودخانه دز” مشغول بررسی موضوع فاضلاب وارده به آن هستند و در مورد ماجرای ۱۰ هزار واحد خانه جدید صحبت می‌کنند. به دلیل دخالت و تصرف انسان در حوزه طبیعی رودخانه دز، ورود فاضلاب به این رودخانه موجب صدمه و نابودی این منبع طبیعی شده است.
همچنین گزارش شده است که قطع درختان به پارک جنگلی سرخه حصار نیز رسیده است. ظاهرا قرار است بخشی از درختان سرخه‌حصار قطع یا جابه‌جا شوند و در محوطه مذکور، رستوران احداث شود.
در خبری دیگر، با دستور دادستان مرکز استان گلستان، شهرک ویلایی در حال ساخت در منطقه معروف به “باغ سرهنگ” در جنگل توسکستان تخریب شد و دست جنگل‌خواران هیرکانی و تصرف در آن کوتاه شد.
در روزهای اخیر، یک فعال محیط زیست، در مصاحبه ای که ویدیو آن به تازگی منتشر شده است، از عدم حمایت محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور سابق ایران در حفظ زیستگاه های طبیعی گلایه کرد. به گفته محمد درویش، در اولین جلسه شورای عالی محیط زیست، احمدی نژاد تنها ۴۰۰ هکتار از ۴۰ هزار هکتار درخواستی برای حفاظت قوچ های ارمنی را اختصاص داد و با بی توجهی به اهمیت اکولوژیکی این زیستگاه ها، پیامدهای زیست محیطی و افزایش خطرات سلامتی ناشی از فرسایش زیستگاه ها مانند سرطان را نادیده گرفت.
بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیستی
یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها، حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.
طی یک هفته اخیر با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم ۱۶ تن چوب قاچاق در شهرهای تنکابن، ایجرود و سقر شیرین ضبط و در این راستا سه متهم بازداشت شدند. همچنین طی این مدت دستکم ۳۰ شکارچی غیرمجاز در شهرهای آمل، بابل، بابلسر، نوشهر، ساری، میانکاله، میناب، سبزوار، دورود، سقز، گناباد، فیروزکوه، سرپل ذهاب، کامیاران بازداشت و پس از نجات صید یا توقیف لاشه حیوانات و پرندگان شکار شده، به مراجع قضایی معرفی شدند.
همچنین به گزارش ایرناریال در پی تشکیل چهارمین جلسه شورای عالی محیط زیست، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست از افزایش چهار برابری جریمه شکار غیرمجاز خبر داد و گفت: در این جلسه موضوع ضرورت تقویت منابع مالی برای حفظ یوز را مطرح کردیم. رئیس جمهوری نیز بر لزوم تداوم تلاش‌ها برای نجات این گونه تاکید کرد.
حق تنفس و هوای پاک
براساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پرشماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.
طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای اصفهان ۱۱۸، زرین‌شهر ۱۰۶، شاهین‌شهر ۱۱۲ و اهواز ۱۳۷ ناسالم برای گروه‌های حساس، ماهشهر ۱۵۵ و هندیجان ۱۵۱ ناسالم برای عموم و شهر ری ۲۱۵ بسیار ناسالم، اعلام شد.
شاخص کیفی هوا از صفر تا ۵۰ هوای پاک، ۵۱ تا ۱۰۰ هوای سالم، ۱۰۱ تا ۱۵۰ ناسالم برای گروه‌های حساس، ۱۵۱ تا ۲۰۰ ناسالم برای عموم، ۲۰۱ تا ۳۰۰ بسیار ناسالم و ۳۰۱ تا ۵۰۰ خطرناک است.
شاخص کیفی هوا (Air Quality Index) معیاری است که غلظت ترکیبات مختلف آلاینده موجود در هوا نظیر مونوکسید کربن، دی اکسید گوگرد، ترکیبات نیتروژن دار، اوزون و ذرات معلق (ذرات کوچک‌تر از ۱۰ میکرومتر و ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرومتر) را که دارای حدود مجاز متفاوت با واحدهای مختلف است به یک عدد بدون واحد تبدیل میکند و وضعیت آلودگی هوا را نمایش می‌دهد.
به طور کلی جنگل‌ها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا می‌شود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس می‌دهد. از این رو باید مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.
به گزارش ایلنا، شعله های آتش ارتفاعات محدوده منطقه حفاظت شده خامی باشت در استان کهگیلویه و بویراحمد را فرا گرفته و این شعله ها درحال گسترش است. آتش سوزی در این ارتفاعات از حوالی ساعت ۱۴ روز جمعه بیست یکم اردیبهشت ماه شروع شده و بدلیل وزش باد در ارتفاعات، با سرعت بسمت منطقه حفاظتی خامی شهرستان باشت در حرکت است.
همچنین به گزارش رسانک، روز جمعه ۲۱ اردیبهشت ماه ۱۴۰۳، آتش‌سوزی بخش وسیعی از باغ‌های مرکبات و نخلستان‌ها در شهرستان منوجان واقع در رودبار زمین بلوچستان را از بین برده است. گفته شده بیش از ۵ هکتار از باغ‌های مرکبات و نخلستان‌ها در زنبورآباد و گوزیکی از توابع بخش مرکزی این شهرستان خسارت دیده‌اند.
بحران پسماند و آلاینده های محیط زیستی
وزیر صمت تاکید کرد: صنایعی که آلودگی زیست محیطی دارند باید نواقص را رفع و آلودگی‌های زیست محیطی را از بین ببرند و فعالیت یک صنعت نباید نابودی محیط زیست را در پی داشته باشد. اراک شهری استراتژیک به لحاظ تنوع تولیدات صنعتی است که در سال‌های اخیر گرفتار حصار آلودگی هوا شده است و نیاز است با برنامه‌ریزی و همکاری‌های برون‌بخشی این حصار شکسته شود.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ورامین از پلمب یک واحد آلاینده آسیاب بدنه پلاستیکی باتری‌های فرسوده در این شهرستان خبر داد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست قم گفت: این استان به لحاظ طبیعی با بحث ریزگردها و گرد و غبار ناشی از کانون‌های فرسایش یافته اطراف شهر و آلودگی‌های ناشی از سوخت‌های فسیلی، خودروها، کارخانه‌ها، فاضلاب و نابسامانی در حوزه مدیریت پسماند مواجه است.
مدیرکل محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد، اسلام جاودان، گفت: وضعیت پسماند شهرها و مناطق استان مطلوب نیست و این به دستگاه قضا اعلام شده است. حدود ۹۰ درصد استان کهگیلویه و بویراحمد را محیط زیست، منابع طبیعی و جنگل تشکیل می‌دهد و این استان به پایتخت طبیعت ایران معروف است برای حفظ این طبیعت باید از ریختن و رها کردن زباله در سطح استان خودداری شود.
مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد که در راستای ماده ۳ آیین‌نامه ممنوعیت توزیع رایگان کیسه‌های پلاستیکی به منظور حفظ محیط زیست، قانون محدودیت توزیع کیسه‌های پلاستیکی از هفته زمین پاک شروع می‌شود و فروشگاه‌های زنجیره‌ای دیگر کیسه رایگان توزیع نخواهند کرد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی گفت: ۹۰ تُن پسماند و نخاله ساختمانی در این استان در راستای پویش «مسیر سبز – ایران پاک» جمع آوری شد. یوسف یوسفی روز پنجشنبه در جمع خبرنگاران در اراک، گفت : این میزان پسماند و نخاله ساختمانی از اسفندماه سال گذشته تا پایان فروردین ماه امسال جمع آوری شد و در اجرای این طرح ۴۸۰ هکتار از اراضی استان مرکزی پاکسازی شد.
فقدان مدیریت بارش های حداقلی؛ خشکسالی و از بین رفتن منابع آبی
به گزارش انتخاب، امام جمعه اردبیل گفته است که در شمال این استان بحران آب جدی است و هر سال در چنین موسمی که موسم بسیار خاص و محصول در آستانه رسیدگی است مشکل آب درست می‌شود و علت آن این است که وزارت نیرو در یک اشتباه بسیار آشکار مدیریت سد و مدیریت کانال را از هم جدا کرده است.
بر اساس گزارش مهر از استان گلستان، برداشت‌های غیراصولی از آب سفرهای زیر زمینی مشکلات جدی برای این استان ایجاد کرده است. وضعیت منابع آبی و سفره های زیر زمینی در استان گلستان خوب نیست و کارشناسان بارها اعلام کرده‌اند که دلیل خشکسالی های اخیر در استان نمی‌تواند از کاهش بارندگی‌ها باشد و دست تخریبگر انسان نیز با تخلیه سفره‌های آب زیرزمینی در آن نمایان است. درحال حاضر بخش عمده منابع آب مصرفی استان از طریق آبهای زیرزمینی تأمین می‌شود و میزان آبهای زیرزمینی کشور به شکل نگران‌کننده‌ای کاهش یافته است. قطعا خشک سالی مشکلاتی ایجاد خواهد کرد و به سدی بزرگ در مسیر توسعه استان گلستان تبدیل می‌شود.
به گزارش عصر ایران، بررسی داده‌ها و اطلاعات بارش‌های سازمان هواشناسی نشان می‌دهد بارش‌ها در کشور از ابتدای سال آبی جاری تا ۱۳ اردیبهشت ۸.۹ درصد کاهش یافته است. همچنین، سخنگوی صنعت آب، عیسی بزرگ زاده، گفت: استان‌های خراسان شمالی، البرز، گیلان، چهارمحال و بختیاری، فارس، بوشهر، زنجان، سمنان، خراسان رضوی، تهران و قزوین شرایط سختی از نظر منابع آبی دارند. وی در ادامه بیان کرد که در ۵ سد استان تهران که شامل سدهای لار، لتیان، ماملو، امیرکبیر و طالقان است، مجموع ذخایر آبی این سدها ۱۸۷ میلیون متر مکعب و پرشدگی این سدها ۲۶ درصد است که نسبت به بهار سال گذشته ۵ درصد کاهش داشته است. این یعنی اینکه شهروندان تهرانی باید حداقل ۱۵ درصد در مدیریت آب صرفه‌جویی کنند.
بحران فرونشست زمین در ایران
یکی از مسائلی که در اثر برداشت بی‌رویهٔ آب زیرزمینی رخ می‌دهد، فرونشست زمین است. امری که به گفته برخی از کارشناسان، عدم مدیریت آب های سطحی موجود توسط مسئولان متولی و نهایتا اقدام به برداشت بیش از حد از آبهای زیرزمینی، رشد به سزایی به آن می بخشد. نشست زمین باعث ایجاد شکاف‌های عمیق در سطح زمین، کج شدن لوله‌های چاه، خرابی ساختمان‌ها و نهایتا ایجاد تلفات جبران ناپذیر برای انسان ها و دیگر موجودات زنده می شود.
به گزارش رکنا، مدیرکل آموزش و پرورش استان اصفهان از خروج ۴۲ مدرسه از روند آموزشی به دلیل فرونشست خبر داد.
همچنین به گزارش تسنیم، علی بیت اللهی، رئیس بخش زلزله شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت: حدود ۳۰ درصد مساحت خوزستان (۲۰ هزار کیلومتر) تحت تاثیر فرونشست زمین قرار گرفته است. شاید کمی دور از انتظار باشد، اما در استانی که عمده‌ترین منابع آبی آن آبهای سطحی است، نیز فرونشست زمین با
گستردگی قابل ملاحظه‌ای در حال رخداد است.
همچنین در روزهای اخیر، تصاویری در رسانه های رسمی منتشر شده که نشان می دهند ترک های فرونشست بنای نقش رستم که پیشتر توسط مسئولان مربوطه با خاک و سنگ ریزه ها پوشانده شده بود، پس از بارش باران قابل رویت شده و با شدت بیشتر در حال باز شدن است. برداشت آب های زیرزمینی، بی توجهی مسئولین در سال های متوالی و عدم تخصیص بودجه باعث شده تا مرمت بناهای تاریخی این منطقه همچنان به حالت بلاتکلیف باقی بماند.
از دیگر اخبار مرتبط با محیط زیست میتوان به بازداشت یک کنشگر محیط زیست اشاره کرد. در هفته اخیر، روز سه شنبه هجدهم اردیبهشت ماه، جمشید چرخکار، فعال محیط زیست توسط نیروهای امنیتی بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل شد.