گسترش فقر غذایی با افزایش قیمت خوراکی‌ها در ایران

باوجود اینکه همسرم کارمند است و خودم هم پاره وقت کار می‌کنم ولی در این دو سه سال اخیر، مصرف گوشت و مرغ و برنج و حبوبات و خیلی از خوارکی‌ها دیگر را پایین آوردیم. دو کیلو گوشت قرمز را تا یک، یک ماه و نیم کش می‌دهم. مجبورم با‌ آن‌ها غذاهایی درست کنم که گوشت کمتری لازم داشته باشند. یا خرید ماهی را خیلی وقته نداشته‌ایم، شاید دو سال است لب به ماهی نزدیم. مصرف ماکارونی و سویا و تخم مرغ و … را بیشتر کردیم. این همه از خوراکی‌ها زدیم ولی باز هر ماه به سوپرمارکت بدهکاریم. حقوق شوهرم و درآمد کم من کفاف خیلی چیزها را نمی‌دهد، شاید باور نکنید ولی دو سال است من و شوهرم فقط یک دست لباس و کفش برای خودمان خریدیم. ترجیح می‌دهیم برای بچه‌ها بخریم، نمی‌شود نخرید. هروقت آشپزی می‌کنم تو فکر صرفه‌جویی مرغ و گوشت و روغنم. مهمان هم اصلاً نداریم. نه ما برای شام و نهار جایی می‌رویم، نه کسی می‌آید.

همه دهک‌ها از میزان کالری خود نسبت به سال۱۴۰۰ کم کرده‌اند که میزان این کاهش در دهک‌های متوسط شدیدتر بوده است.

با توجه به شرایط تورمی حاکم بر اقتصاد ایران که در سال ۱۴۰۱ نیز ادامه پیدا کرده، خط فقر سرانه در کشور به ۲ میلیون و ۵۶۱ هزار تومان رسیده است. با احتساب بعد خانوار، خط فقر برای خانوار ۳ نفره در سال ۱۴۰۱ در حدود ۵ میلیون و ۶۳۴ هزار تومان است. این عدد برای مناطق شهری استان تهران ۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان محاسبه شده است. همچنین خط فقر شدید در سال ۱۴۰۱ در حدود ۸۷۵ هزار تومان برای هر نفر برآورد شده که این عدد معادل حداقل نیاز‌های غذایی فرد است. برآورد می‌شود که خط فقر خانوار سه نفره برای کل کشور در سال ۱۴۰۲ به ۸ میلیون و ۲۰۰ هزارتومان و در تهران به ۱۵ میلیون و ۳۰۰ هزارتومان برسد.

باتوجه به شرایط مسکن، اجاره، معیشت و تورم مشاهده می‌کنیم که قشر متوسط جامعه عملاً به سمت حاشیه‌نشینی در تهران و یا شهرهای همجوار سوق پیدا کرده و به همین علت ممکن است در آینده نه چندان دور شاهد مسائل اجتماعی و سیاسی متعدد باشیم.

سبد معیشت خانوارهای کارگری در کلانشهرها به ۲۸ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان رسیده است.

نخست اینکه خانوار‌ها به‌دلیل تورم بالای مواد غذایی و افزایش سایر هزینه‌ها نظیر مسکن، سعی کرده‌اند که مصرف غذایی خود را کاهش دهند. نکته دیگر اینکه خانوار‌ها به‌دلیل چشم‌انداز نامطلوب اقتصاد، سعی کرده‌ا‌ند که از میزان کالای خوراکی خود بکاهند تا بتوانند کالا‌های بادوام بیشتری خریداری کنند.

۵۷ درصد از جمعیت ایران سوءتغذیه دارند و اکثریت مردم ایران کالری استاندارد روزانه را دریافت نمی‌کنند.

شاید باور نکنید ولی ما هر ماه یک بخش از خوراکی‌ها را یا کلاً حذف می‌کنیم یا به حداقل مصرف می‌رسانیم. باز تا سر ماه هشتمان گرو نُهمان است! تمام درآمد من صرف اجاره خانه و یک کم خورد و خوراک می‌شود. هرماه کمتر و کمتر مصرف می‌کنیم، با هر غذایی نان لواش می‌خوریم که زودتر سیر شویم. سیب‌زمینی و سویا و تخم‌مرغ و گوجه را چند برابر بیشتر از گوشت و مرغ مصرف می‌کنیم. فقط کافی ست صدتومان بیشتر از چیزی که پیش‌بینی کردم خرج کنم تا بدهکار شوم! چند وقت پیش با هزار بدبختی یک وام ۵۰ میلیون تومانی گرفتم، به خدا قسم همه را صرف قرض خورد و خوراک کردم. وضعیت ماه به ماه بدتر می‌شود. به جایی می‌رسد که نتوانیم نان خالی هم بخریم.

گزارش اخیر مجلس به دو عاملی که نقش اصلی در کاهش مصرف کالری داشته‌اند اشاره کرده است: «نخست اینکه خانوار‌ها به‌دلیل تورم بالای مواد غذایی و افزایش سایر هزینه‌ها نظیر مسکن، سعی کرده‌اند که مصرف غذایی خود را کاهش دهند. نکته دیگر اینکه خانوار‌ها به‌دلیل چشم‌انداز نامطلوب اقتصاد، سعی کرده‌ا‌ند که از میزان کالای خوراکی خود بکاهند تا بتوانند کالا‌های بادوام بیشتری خریداری کنند.»

میانگین مصرف گوشت خانواده‌ها در کشور، هشت کیلوگرم و در سه دهک پایین جامعه، ۲ کیلوگرم در سال است.

بر اساس آمار سال گذشته سرانه مصرف در کشور ۷ کیلو گرم است.

برای یک خانواده چهار نفره، دو کیلو گوشت و حدوداً سه کیلومرغ را برای سه ماه تا چهار ماه خریداری می‌کنیم. به جای گوشت قرمز و مرغ خیلی وقت‌ها برنج را با همبرگر کم‌گوشت مصرف می‌کنیم. سیب‌زمینی آب‌پز، ماکارونی، عدس، گوجه و… را بیشتر مصرف می‌کنیم. سوسیس را که بخاطر مضراتش از دوره دانشجویی مصرف نمی‌کردم، مجبور شدم دوباره سر سفره بیاریم. آنهم سوسیس درجه چند و با درصد گوشت خیلی پایین.

حداقل ۶۰ الی ۷۰ درصد کاهش فروش گوشت قرمز و ۴۰ درصد کاهش فروش مرغ داشته‌ایم. از یک سال پیش هم فروش ماهی آنقدر کم شد که دیگر نیاوردیم. قبلاً مشتری‌های دائم هر ماه بهمان سرمی‌زدند، اما تو این یکی دو سال، دو سه ماه یک بار پیدایشان می‌شود، آنهم خرید کمتری دارند، در حد دو کیلو یا فوقش چهار کیلو. از طرف دیگه، نسیه گرفتن یا یه جورای قسطی خرید کردن هم زیاد شده. البته ما هم نمی‌توانیم به همه نسیه یا قسطی بدهیم فقط به تعداد معدودی از مشتری‌های قدیمی، برحسب رفاقت گوشت قسطی یا نسیه‌ای می‌دهیم. مشتری سنگدان مرغ هم زیاد شده. بعضی‌ها هم می‌آیند نیم کیلو گوشت یا نصف مرغ می‌خرند. از این نوع مشتری‌ها زیاد شده.

مصرف گوشت قرمز و سفید کاهش پیدا کرده و افراد برای جبران پروتئین مبادرت به خرید سایر اقلام می‌کنند. اگر میزان مصرف گوشت در جامعه کارگری کاهش پیدا کرده به این معنی نبوده که این کالا برای بدن مضر بوده یا فرد توان خرید داشته، اما خریداری نکرده است. توان خرید پایین وی بر اساس دستمزدی که دارد سبب شده تا آن را از سبد خانوار حذف کند.

پس از حذف ارز ترجیحی از نهاده‌های دامی، ‌‌لبنیات گران شد و مصرف آن به پایین‌ترین حد خود در ۱۰ سال گذشته رسید.

سرانه مصرف لبنیات مطابق میانگین جهانی که توصیه شده است باید حدود ۱۵۰ تا ۱۶۵ کیلوگرم باشد اما در ایران در حال حاضر به طور خوشبینانه ۷۰ کیلوگرم است و این عدد ممکن است کمتر هم باشد.

متاسفانه افکار عمومی، تغییر قیمت محصولات لبنی را برآمده از طمع تولیدکننده می‌دانند غافل از اینکه این سیاست‌های دولت است که به افزایش هزینه‌های تولید و در ادامه گرانی محصول تمام‌شده می‌انجامد. در پی همین سیاستگذاری‌هاست که تعداد شرکت‌های لبنی ایران از بیش از ۱۰۰۰ شرکت در دهه ۸۰ به حدود ۲۰۰ شرکت افت کرده است.

کاهش سرانه مصرف لبنیات به دلیل کاهش قدرت خرید مردم مشکل امروز صنعت لبنیات است و متولی حراست از قدرت خرید مردم هم تولیدکننده نیست بلکه مجلس، دولت و وزارتخانه‌های رفاه و اقتصاد و بانک مرکزی هستند.

تنها چیزی از دسته لبنیات که بعضی وقت‌ها می‌خریم، دوغ است. پنیر و شیر و ماست را خیلی خیلی کم خریداری می‌کنیم. صبحانه را بیشتر تخم‌مرغ و نان می‌خریم که هم زودتر سیرشویم و هم دیرتر گرسنه بشویم. راستش چون برای هر ریال خرجی باید برنامه‌ریزی کنیم هیچ وقت تو لیست‌مان لبنیات را نمی‌نویسیم. بیشتر چیزهای اساسی مثل روغن و برنج و ماکارونی و یک مقدار گوشت و مرغ را خریداری می‌کنیم. حتی میوه هم خیلی کم مصرف می‌کنیم. بااین حال، هر ماه کم و کسری می‌آوریم. هزینه اجاره مسکن و خوراک‌های ضروری به سختی تهیه می‌شود. در نتیجه ترجیح می‌دهم به جای لبنیات چیزهای اساسی را بخرم.

به جرات می‌توانم بگویم در این یکی دو سال چند برابر دزدی مواد خوراکی از مغازه‌ام بیشتر شده. هر خوراکی را می‌دزدند، از پنیر و کره گرفته تا آبمیوه و کیک و کلوچه. انواع روش دزدی هم وجود دارد. تابه‌حال مچ چند نفر را گرفتم، ظاهراً آدم‌های موجهی هم بودند ولی از سر نداری دزدی می‌کردند. کسی که یک قالب کره یا یک شیشه مربا می‌دزدد معلوم است که دزد به معنای معمولش نیست! مشخص است از سر نداری این کار را می‌کند. بخاطر همین دزدی‌ها یک دوربین دیگر به مغازه‌ام اضافه کردم، ولی دوربین هم کارساز نیست، چون همیشه چکش که نمی‌کنم. تازه چک هم بکنم، طرف را نمی‌شود پیدا کرد، برای یکی دوتا قالب پنیر و کره هم که نمی‌شود برای طرف حکم قضایی گرفت. ولی در کل تا قیمت‌ها بالاتر می‌رود دزدی هم بیشتر می‌شود.

از: رادیو زمانه