در هفته ای که گذشت؛ نگاهی به گزارشات محیط زیستی در ایران

خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت دچار صدماتی شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۳۵  واقعه محیط زیستی ایران است که در هفته اخیر منتشر و به هدف آگاه سازی گردآوری شده است.

به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، در هفته‌ ای که گذشت دستکم بیست و هشت شکارچی غیرمجاز و قاچاقچی چوب بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند. از سوی دیگر شاخص کیفی هوا در ده شهر ناسالم و خطرناک اعلام شد. از دیگر اخبار مرتبط با محیط زیست میتوان به آتش سوزی منابع طبیعی کشور، بی توجهی به حیات وحش، پسماند و آلاینده های محیط زیستی اشاره کرد؛ در گزارش پیش رو به برخی از آنها پرداخته شده است.

آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از طرفی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.

حیات وحش

حیات‌ وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین می‌کند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.

فرمانده یگان حفاظت از محیط زیست استان قزوین از کشته شدن یک قلاده خرس قهوه‌ای در اثر برخورد با خودرو در جاده نیمه کاره قزوین به تنکابن خبر داد.

وی با بیان اینکه منطقه الموت به خاطر شرایط جغرافیایی خاص یکی از بهترین زیستگاه‌های خرس قهوه‌ای در استان و حتی کشور محسوب می شود در اظهار کرد: عبور و ساخت این جاده برای دسترسی آسان تر به شمال کشور موجب ناامن کردن این گونه‌ های با ارزش جانوری شده و تهدیدی برای بقای جانوران ارزشمند به شمار می‌رود.

علاوه بر این، رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیک محیط زیست فارس گفت: یک فرد خرس قهوه‌ای و توله اش در محور آزادراه شیراز به اصفهان بر اثر برخورد با چند خودرو از بین رفتند.

به گفته لیلا جولایی، جنگل‌های زاگرس در شهرستان‌های مرودشت و اقلید از مهم‌ترین زیستگاه خرس قهوه‌ای در استان است و عبور جاده از زیستگاه‌های خرس قهوه‌ای با ناامن کردن و قطع کریدور‌های مهاجرتی آنها یکی از عوامل مهم تهدید کننده بقای این گونه ارزشمند حیات وحش است.

بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیستی

یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها، حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.

طی یک هفته اخیر با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم پنج تن چوب قاچاق در شهرهای بوکان و قائمشهر ضبط و در این راستا سه متهم بازداشت شدند. همچنین طی این مدت دستکم  ۲۵ شکارچی غیرمجاز در شهرهای، نوشهر، آمل، بابل، قائمشهر، ساری، میاندورود، بهشهر و کرمانشاه بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.

در هفته ای که گذشت؛ ماموران یگان حفاظت محیط زیست مازندران ۲۰ متخلف شکارو صید را در استان دستگیر کردند.

روابط عمومی اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران در این خصوص اعلام کرد: ماموران یگان حفاظت محیط زیست استان حین گشت و کنترل در شهرهای نوشهر، آمل، بابل، قائمشهر، ساری، میاندورود و بهشهر بیست متخلف شکار و صید را به همراه ۱۴ قبضه سلاح شکاری، لاشه یک راس خوک وحشی، لاشه یک طاقه قرقاول، چهار قطعه ماهی، سه رشته تور سالیک و سه عدد لنسر کشف وضبط کردند. متخلفان با تشکیل پرونده به مراجع قضایی معرفی شدند.

از سوی دیگر؛ سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه گفت: اعضای یکی از بزرگترین شبکه‌ های شکارچیان غیرمجاز در استان کرمانشاه که پنج نفر بودند شناسایی و بازداشت شدند.

به گفته وی، از متخلفان ۱۳ فرد کبک (۱۰ کبک شکار شده و ۳ کبک زنده)، شش دام، یک دستگاه اسپیکر و دیگر ادوات شکار کشف و ضبط شد. این افراد هم اکنون جهت سیر مراحل قانونی در بازداشت بسر میبرند.

همچنین؛ فرمانده یگان حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست کشور از ثبت سالانه ۵۴۰۰ درگیری محیط‌بانان و متخلفان محیط زیست خبر داد و گفت: در این راستا ۱۳۳ محیط‌ بان جانباختند و ۳۷۵ محیط‌ بان دچار مصدومیت و جانبازی شدند.

علاوه بر این، رئیس اداره حفاظت محیط زیست چادگان از کشف و ضبط ۱۲ هزار و پانصد متر تور صیادی غیر مجاز از دریاچه سد زاینده‌رود اصفهان در بهار امسال خبر داد و گفت: این مقدار در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته افزایش دو برابری داشته است.

افزون بر این، روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران ساری اعلام کرد: چوب آلات جنگلی غیر مجاز در مرکز انباشت مخفی واقع در شهرستان قائمشهر کشف و ضبط شد. در این راستا، یک متهم که اقدام به خرید و فروش چوب آلات می‌ کرد، طی عملیات کنترل نامحسوس نیروهای حفاظتی بازداشت و جهت سیر مراحل قانونی به مرکز اداره منتقل شد.

در خبری دیگر، رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری بوکان گفت: ماموران یگان حفاظت این اداره یک محموله چوب قاچاق جنگلی با وزن ۲.۵ تن را در این شهرستان کشف و ضبط کردند. در این راستا دو متخلف بازداشت و جهت سیر مراحل قانونی به مرجع قضایی تحویل داده شدند.

از سوی دیگر، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان لنگرود از تلف شدن پنجاه ماهی کفال در ساحل چمخاله خبر داد و گفت: این تعداد ماهی در تورهای انتظاری صیادان ساحلی غیر مجاز گرفتار شده و بر اثر طی زمان خفه شده اند.

حق تنفس و هوای پاک

براساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پرشماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.

طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای تهران ۱۵۵، اراک ۱۲۲، ساوه ۱۰۷، اصفهان ۱۵۹، پادادشهر ۱۵۵، هویزه ۱۲۷، اهواز ۱۶۶، هندیجان ۱۵۷، خرمشهر ۱۴۳ و ماهشهر ۱۴۰، ناسالم برای گروه های حساس، ناسالم برای عموم اعلام شد.

به گزارش ایلنا، در تاریخ بیست و ششم خرداد ۱۴۰۳، شاخص کیفیت هوا بر اساس اندازه‌گیری ذرات معلق با اندازه ۲.۵ میکرون در ایستگاه‌های استانداری و پادادشهر اهواز به ترتیب با شاخص‌های ۱۵۵ و ۱۶۶ و هندیجان ۱۵۷ میکروگرم بر مترمکعب بوده، بنابراین هوای این دو شهر در وضعیت ناسالم و قرمز می‌باشند.

شاخص کیفی هوا از صفر تا ۵۰ هوای پاک، ۵۱ تا ۱۰۰ هوای سالم، ۱۰۱ تا ۱۵۰ ناسالم برای گروه‌های حساس، ۱۵۱ تا ۲۰۰ ناسالم برای عموم، ۲۰۱ تا ۳۰۰ بسیار ناسالم و ۳۰۱ تا ۵۰۰ خطرناک است.

شاخص کیفی هوا (Air Quality Index) معیاری است که غلظت ترکیبات مختلف آلاینده موجود در هوا نظیر مونوکسید کربن، دی اکسید گوگرد، ترکیبات نیتروژن دار، اوزون و ذرات معلق (ذرات کوچک‌تر از ۱۰ میکرومتر و ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرومتر) را که دارای حدود مجاز متفاوت با واحدهای مختلف است به یک عدد بدون واحد تبدیل می‌کند و وضعیت آلودگی هوا را نمایش می‌دهد.

آتش سوزی

به طور کلی جنگل‌ها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا می‌شود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس می‌دهد. از این رو باید مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.

در هفته ای که گذشت، بیش از هفتصد هکتار از منابع طبیعی استان های، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد و کردستان دچار حریق شده و از بین رفتند.

دادستان شهرستان چرام گفت: شعله های آتش ۷۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی، باغی و زراعی روستانشینان دمدره و روستاهای تابعه در شهرستان چرام استان کهگیلویه و بویراحمد را به خاکستر تبدیل کرد‌.

سجاد آذریتون با اظهار تاسف از کمبود امکانات برای خاموش کردن شعله های آتش اظهار کرد: خسارات فراوانی به کشاورزان و باغداران این روستاها وارد شده است.

از سوی دیگر، رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری مهاباد گفت: آتش‌ سوزی مراتع روستای کیتکه این شهرستان منجر به سوختن بیش از ۲ هکتار از مراتع این روستا شد.

علاوه بر این، رئیس اداره حفاظت محیط زیست سقز اعلام کرد: ۲۰ هکتار از مراتع منطقه حفاظت شده عبدالرزاق طعمه حریق شد که با تلاش محیط بانان و مردم منطقه از گسترش آتش سوزی جلوگیری و مهار شد.

افزون بر این، به گزارش ایلنا در پی آتش سوزی مراتع و زیر اشکوب درختان بلوط در منطقه نعل کنان دزپارت دوازده هکتار از این اراضی طعمه حریق شد. با تلاش های صورت گرفته نهایتا پس از دو ساعت این آتش سوزی مهار شد.

همچنین فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی خوزستان گفت: از ابتدای سال جاری تاکنون شصت و پنج حریق در جنگل‌ها و مراتع استان رخ داده که با مهار به موقع بیش از ۹۰ درصد آتش‌ سوزی‌ ها از وارد شدن آسیب جدی به منابع طبیعی خوزستان جلوگیری شد.

علاوه بر این، فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان گفت: چهار نفر دیگر از عوامل عمدی آتش سوزی در جنگل ها و مراتع استان شناسایی شده اند و تعداد افراد شناسایی شده به ۶ نفر رسید. این افراد به صورت عمدی موجب آتش سوزی های به نسبت گسترده در شهرستان های چگنی، کوهدشت و پلدختر شده اند.

فقدان مدیریت بارش های حداقلی؛ خشکسالی و از بین رفتن منابع آبی

خشک‌سالی می‌تواند باعث عدم توازن در میزان آب و در نتیجه آن کمبود آب، نابودی گیاهان، کاهش عمق آب‌های سطحی و خاک مرطوب شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تبخیر سطحی و تبخیر آب از گیاهان از حد معمول در مدت معین بیشتر شود. عدم مدیریت صحیح منابع آبی در کشور، اثرات جبران ناپذیر این مهم را عمیقتر میکند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: وضعیت پسماند عفونی دو بیمارستان یاسوج بهداشتی نیست و به دلیل رعایت نکردن هشدارهای قبلی، پانزده روز برای مدیریت پسماند خود فرصت دارند.

به گفته وی،‌ فاضلاب بیمارستان امام سجاد یاسوج به فاضلاب شهری وصل نیست و حتی در بازدید کارشناسان محیط زیست، تصفیه خانه این بیمارستان غیر فعال بود یعنی عملا کُلر دهی و هوا دهی انجام نمی شود و خروجی فاضلاب این مرکز درمانی با استانداردهای زیست محیطی سازگار نیست.

افزون بر این، استاندار مازندران وضعیت مدیریت پسماند استان را نامطلوب توصیف کرد و گفت: انعقاد قراردادهای جداگانه شهرداری ها با شرکت های مختلف، عامل چندگانگی مدیریت پسماندها و در نتیجه آسیب پذیری محیط زیست استان را به دنبال داشته است.