در هفته ای که گذشت؛ نگاهی به گزارشات محیط زیستی در ایران

خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت دچار صدماتی شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت سی و دو واقعه محیط زیستی ایران است که در هفته اخیر منتشر و به هدف آگاه سازی گردآوری شده است.

به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، در هفته‌ ای که گذشت، یک قلاده پلنگ در حوالی شهر زیار در شرق اصفهان مشاهده شد. همچنین، دستکم دوازده شکارچی غیرمجاز و قاچاقچی چوب بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند. از سوی دیگر شاخص کیفی هوا در بیست و هشت شهر ناسالم و خطرناک اعلام شد. از دیگر اخبار مرتبط با محیط زیست میتوان به آتش سوزی منابع طبیعی کشور و بحران پسماند و آلاینده های محیط زیستی اشاره کرد؛ در گزارش پیش رو به برخی از آنها پرداخته شده است.

آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از طرفی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.

حیات وحش

حیات‌ وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین می‌کند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.

طی یک هفته اخیر، مدیرکل مدیریت بحران استانداری از رویت یک قلاده پلنگ در حوالی شهر زیار در شرق اصفهان خبر داد.

منصور شیشه فروش عنوان کرد: تیم‌های فنی و محیط طبیعی اداره کل محیط زیست استان طی روز های گذشته با استفاده از تجهیزات و دوربین‌های دید در شب نسبت به ردیابی جانور که گزارش شده توله‌ای نیز به همراه داشته با همکاری عوامل محلی و آتش نشانی اقدام کردند و عملیات پایش محیط جهت زنده گیری همچنان ادامه دارد.

بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیستی

یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها، حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.

طی یک هفته اخیر با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم دوازده تن چوب قاچاق در مهاباد ضبط و در این راستا یک متهم بازداشت شد. همچنین طی این مدت دستکم یازده شکارچی غیرمجاز در استان های خراسان رضوی، فارس، کرمانشاه و خراسان شمالی بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.

حق تنفس و هوای پاک

بر اساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پرشماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.

طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای مشهد ۱۰۲، تهران ۱۴۱، اصفهان ۱۰۲، خمینی شهر ۱۵۲، سجزی ۱۸۸، قهجاورستان ۱۵۵، شاهین شهر ۱۴۲، کاشان ۱۳۱، قم ۷۹۷، اراک ۱۵۲، شازند ۱۶۱، ساوه ۱۹۹، ماهشهر ۱۱۱، مسجدسلیمان ۱۴۲، هندیجان ۱۱۴، شادگان ۱۴۳، شوش ۱۱۸، اهواز ۱۰۴، نجف آباد ۱۹۷، زرین شهر ۱۳۳، همدان ۱۵۲، بهبهان ۱۶۴، هویزه ۱۵۶، اندیشمک ۱۳۱، شوشتر ۱۲۱، آبادان ۴۲۱، خرمشهر ۴۶۶ و رامشیر ۱۰۱ ناسالم برای گروه های حساس، ناسالم برای عموم، بسیار ناسالم و خطرناک و اعلام شد.

طی یک هفته اخیر، فرماندار شهرستان ورزنه با اشاره به وضعیت آلودگی هوای استان اصفهان، گفت: یکی از منشأ‌های این آلودگی تالاب گاوخونی است، چند سالی است که حقابه تالاب گاوخونی توسط وزارت نیرو و شرکت آب منطقه‌ای داده نشده و امروز تمام استان و حتی استان‌های اطراف را گرفتار کرده است. کارشناسان بر این باور هستند که اگر این ماجرا تداوم داشته باشد، در شعاع ۵۰۰ کیلومتری این تالاب، ریزگردها منجر به اثرات بدی خواهد شد.

شاخص کیفی هوا از صفر تا ۵۰ هوای پاک، ۵۱ تا ۱۰۰ هوای سالم، ۱۰۱ تا ۱۵۰ ناسالم برای گروه‌های حساس، ۱۵۱ تا ۲۰۰ ناسالم برای عموم، ۲۰۱ تا ۳۰۰ بسیار ناسالم و ۳۰۱ تا ۵۰۰ خطرناک است.

شاخص کیفی هوا (Air Quality Index) معیاری است که غلظت ترکیبات مختلف آلاینده موجود در هوا نظیر مونوکسید کربن، دی اکسید گوگرد، ترکیبات نیتروژن دار، اوزون و ذرات معلق (ذرات کوچک‌تر از ۱۰ میکرومتر و ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرومتر) را که دارای حدود مجاز متفاوت با واحدهای مختلف است به یک عدد بدون واحد تبدیل می‌کند و وضعیت آلودگی هوا را نمایش می‌دهد.

آتش سوزی

به طور کلی جنگل‌ها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا می‌شود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس می‌دهد. از این رو باید مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.

در هفته ای که گذشت، بیش از ۶۲ هکتار از منابع طبیعی استان های کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان و خراسان رضوی دچار حریق شد.

فرماندار گیلانغرب گفت: ارتفاعات «کچل» از توابع دهستان چله این شهرستان دچار آتش سوزی شد. از ابتدای وقوع آتش سوزی ها طی امسال در شهرستان گیلانغرب بیش از ۲۵۰ هکتار از مراتع و جنگل ها و ۶۰ هکتار از مزارع کشاورزی شهرستان دچار آتش سوزی شده است.

همچنین، فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد از آتش سوزی در مراتع و جنگل‌های منطقه حفاظت شده خائیز خبر داد و عنوان کرد: واقعیت امر به دلیل سخت گذر بودن منطقه، کمبود نیرو و تجهیزات عملیات مهار به سختی امکان پذیر بود و تا حدودی نیروهای اعزام شده نیز خسته شدند.

از سوی دیگر، رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان اسکو از وقوع آتش سوزی در مراتع واقع در ارتفاعات منطقه حفاظت شده سهند خبر داد.

امیر قاسم زاده گفت: حدود دو هکتار از اراضی مرتعی قندیلو در این منطقه به دلیل خطای انسانی دچار حریق شده بود که با حضور به موقع و همت یگان حفاظت محیط زیست اسکو از گسترش آتش سوزی جلوگیری شد.

قاسم زاده افزود: با توجه به افزایش دمای هوا در روزها آینده و افزایش تراکم گیاهی به دلیل بارش‌های اخیر، امکان آتش سوزی‌های عمدی و غیرعمدی جنگل‌ها و مراتع وجود دارد و این موضوع یکی از چالش‌های مهم محیط زیست و منابع طبیعی استان است.

رئیس پارک ملی کرخه اعلام کرد که مورخ هفدهم تیرماه، آتش‌سوزی گسترده‌ای در ۶۵ هکتار از پارک ملی کرخه آغاز شد که پس از چندین ساعت مهار شد.

همچنین بر اساس گزارشات منتشر شده، اواسط خردادماه امسال نیز آتش سوزی‌های متوالی طی پنج روز در پارک ملی کرخه موجب سوختن ۴۶ هکتار از جنگل‌های آن شد.

مدیرکل منابع طبیعی لرستان نیز با اشاره به افزایش صد درصدی آتش‌سوزی در جنگل‌های لرستان، اظهار کرد: از ابتدای امسال تا چهاردهم تیرماه، حدود دو هزار و ۶۰۰ هکتار از جنگل‌های استان دچار آتش‌سوزی شد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان مهمترین عامل ایجاد حریق در جنگل و مرتع را ۹۹ درصد انسانی و یک درصد طبیعی دانست و گفت: تضاد منافع مردم با دولت، تبدیل اراضی جنگلی و مرتعی به زمین های زراعی، اختلافات قومی و قبیله ای، آتش زدن پس چر مزارع و سرایت به اراضی ملی، بی احتیاطی بهره برداران و گردشگران و رانندگان در جاده های جنگلی، جرقه لوکوموتیوهای قدیمی و … از جمله دلایل آتش سوزی جنگل ها و مراتع به شمار می رود.

مدیر روابط‌ عمومی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری کاشان اعلام کرد که ۵۰ درخت در حاشیه محور کاشان به قمصر قبل از پل اتوبان امیرکبیر دچار آتش سوزی شدند.