خبرگزاری هرانا – آنچه در پی می‌آید گزارش ماهانه و اجمالی از وضعیت حقوق بشر در ایران در دوره زمانی تیرماه ۱۴۰۳ است که به همت نهاد آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران تهیه شده است، این گزارش، تصویری گسترده و تکان‌دهنده از نقض حقوق بشر در ابعاد مختلف ارائه می‌دهد. از اجرای حکم اعدام تا نقض آزادی‌های فردی و اجتماعی، از خشونت نظامی و قضایی تا مشکلات کارگری و اعتراضات، همگی نشان‌دهنده چالش‌های جدی در زمینه رعایت حقوق بشر در ایران هستند. این گزارش همچنین بر میزان بالای اعدام‌ها، بازداشت‌ها، و محکومیت‌های سنگین بر اساس اتهامات مختلف تاکید دارد و نشان می‌دهد که این رویدادها در سراسر کشور گسترده‌اند.
خلاصه اجرایی
در طول تیرماه ۱۴۰۳، شاهد گستره‌ای از نقض‌های حقوق بشر در سراسر ایران بودیم. با ارزیابی‌های دقیق و گزارش‌های دریافتی، مجموعاً صدها مورد نقض حقوق بشر شناسایی و ثبت شده است که شامل نقض حقوق زندانیان، آزادی بیان، حق تحصیل، حقوق کودک، خشونت‌های خانگی، خشونت مبتنی بر جنسیت، بهداشت و محیط زیست، حقوق کار، و خشونت نظامی و قضایی می‌شود.
یافته‌های کلیدی این گزارش عبارت‌اند از:
⚫️ اجرای حکم اعدام در مواردی که فرآیندهای عدالتی منصفانه رعایت نشده است.
⚫️ سرکوب گسترده آزادی بیان و بازداشت‌های خودسرانه.
⚫️ خودکشی‌های ناشی از فشار و ناامیدی در بین کودکان و نوجوانان.
⚫️ افزایش نگران‌کننده خشونت علیه زنان.
⚫️ تداوم نقض حقوق کار و شرایط کاری ناعادلانه.
⚫️ استفاده بی‌رویه از زور توسط نیروهای انتظامی و امنیتی
دوره گزارش‌دهی این گزارش تیرماه ۱۴۰۳ است و تعداد کل موارد نقض گزارش شده بیانگر یک وضعیت نگران‌کننده و فوریت برای توجه جامعه بین‌المللی و دولت ایران به این مسائل است.
مقدمه
هدف از تهیه و انتشار این گزارش، افزایش آگاهی و فراهم آوردن شواهد مستدل برای تاثیرگذاری بر سیاست‌گذاری‌ها و اقدامات ملی و بین‌المللی به منظور مقابله با نقض حقوق بشر در ایران است. مجموعه فعالان حقوق بشر بر این باور است که نظارت دقیق و مستمر بر وضعیت حقوق بشر و انتشار گزارش‌هایی از این دست، زمینه‌ساز ایجاد تغییر و پاسخگویی در برابر نقض‌های رخ داده است. از این رو، ما بر اهمیت اطلاع‌رسانی مستقل و دقیق تاکید داریم تا از طریق آگاهی‌بخشی و فشارهای بین‌المللی، شاهد بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران باشیم.
تحلیل دقیق نقض حقوق بشر
حق حیات (اعدام)
تعریف اجمالی: حق اساسی هر فرد برای داشتن زندگی، بدون تهدید به مرگ به دست دیگران یا دولت. این حق شامل حمایت از افراد در برابر اعمالی است که می‌تواند منجر به مرگ غیرقانونی شود، از جمله قتل عمد، مرگ‌های ناشی از نادیده گرفتن معیارهای ایمنی، و اعدام‌های بدون دادرسی منصفانه است.
گزارش تخلفات: هرانا در تیر۱۴۰۳، ۳۱ مورد را ثبت کرد که شامل ۲۶ مورد اجرای حکم، ۱۵ مورد محکومیت و ۱ مورد تایید حکم اعدام است.
نمونه‌ها:
🔲 شریفه محمدی، فعال کارگری محبوس در زندان لاکان رشت، توسط شعبه اول دادگاه انقلاب رشت از بابت اتهام “بغی” به اعدام محکوم شد.
🔲 حکم دو زندانی که پیشتر در پرونده ای مشترک از بابت اتهامات مرتبط با جرائم مواد مخدر به اعدام محکوم شده بود، در زندان گرگان به اجرا درآمد. همچنین دو متهم در پرونده هایی جداگانه از بابت اتهامات تجاوز و قتل توسط دادگاه کیفری استان تهران به اعدام محکوم شدند.
🔲 مردی در تهران از بابت اتهام تجاوز به برادرزاده‌اش برای بار سوم به اعدام محکوم شد. حکم اعدام وی دو بار در دیوان عالی کشور نقض شده بود.
تأثیر: نقض حق حیات می‌تواند پیامدهای ویرانگری برای جامعه داشته باشد، از جمله ایجاد حس ناامنی و بی‌ثباتی. این نقض‌ها می‌توانند به فرهنگ خشونت دامن بزنند و اعتماد عمومی به دستگاه‌های حکومتی و قضایی را کاهش دهند. هنگامی که حق حیات تضمین نمی‌شود، افراد ممکن است در سایه هراس از بهره برداری از حقوق دیگر خود خودداری کنند.
آزادی اندیشه و بیان
آزادی بیان: حق ابراز آزادانه اندیشه و عقاید از طریق گفتار، نوشتار و سایر اشکال ارتباط بدون ترس از انتقام یا مجازات قانونی است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۸۱ مورد نقص آزادی بیان را ثبت کرد که شامل ۱۴۰ مورد بازداشت، صدور ۳۶۸۷ ماه حبس، ۲۱۶۰۰۰۰۰۰ ریال جریمه نقدی و ۵۱۴۶ ضربه شلاق برای ۶۱ شهروند، ۱۶ مورد اجرای حکم، ۱۲۲ مورد احضار به مراجع قضایی و محاکمه ۳۲ نفر است.
نمونه ها:
🔲 محمدرضا شوقی در گرگان، سهیل حبیبی کهنه شهری در سلماس و رعنا کورکوری در تهران بازداشت شدند.
🔲 زهره و زهرا دادرس، متین یزدانی، فروغ سمیع نیا، جلوه جواهری، نگین رضایی، شیوا شاه سیاه و آزاده چاوشیان و هومن طاهری، سارا جهانی و یاسمین حشدری جهت اجرای حکم حبس بازداشت و به زندان لاکان رشت منتقل شدند.
🔲 فاطمه قلی پور گنجه لو، روزنامه نگار توسط پلیس فتا تبریز و حسن درافتاده و ماردین درافتاده، پدر و برادر کومار درافتاده، از جانباختگان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، به اطلاعات سپاه پیرانشهر احضار و مورد بازجویی قرار گرفتند.
🔲 سخنگوی قوه قضاییه از بازداشت صد و سیزده نفر، احضار صد تن، شناسایی چهار هزار و پانصد صفحه اینستاگرامی و تشکیل پرونده برای دو کانال تلگرامی در رابطه با انتخابات ریاست جمهوری خبر داد. به گفته آقای جهانگیر، اغلب بازداشت شدگان با اخذ تعهد و قرار تامین آزاد شده‌اند.
🔲 الناز شاکردوست، بازیگر سینما و تلویزیون با دریافت احضاریه ای به شعبه ۹ بازپرسی دادسرای فرهنگ و رسانه تهران احضار شد.
🔲 با شکایت دادستانی تهران علیه روزنامه “جهان صنعت” به دلیل “انتشار مطالبی در خصوص نتیجه انتخابات ریاست جمهوری” پرونده قضایی تشکیل شده است.
تاثیر: این نقض‌ها نه تنها صدای افراد را سرکوب می‌کند، بلکه فضایی از ترس ایجاد کرده و مانع از بحث‌های آزاد و انتقادی می‌شود که برای یک جامعه سالم ضروری است.
زندان
حقوق زندانیان: تضمین کرامت و حقوق اساسی افراد زندانی، از جمله دسترسی به درمان مناسب و عدالت. این شامل حمایت از زندانیان در برابر شکنجه، بی‌عدالتی و شرایط نامناسب نگهداری است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۸۱ مورد نقص حقوق را در بخش زندانیان ثبت کرد که شامل ۷ مورد بی خبری از سرنوشت بازداشت شده، ۶۴ مورد بلاتکلیفی، ۸ مورد عدم دسترسی به وکیل، ۸ مورد اعتصاب غذا، ۲۱ مورد اعمال فشار زندانی، ۷ مورد ممنوع الملاقاتی، ۱۹ مورد عدم رسیدگی پزشکی و ۱۰ مورد مرخصی استعلاجی است.
نمونه ها:
🔲 فاطمه تدریسی و مریم جلال حسینی در زندان کچویی کرج و کاظم علی نژاد و رضا شهابی در زندان اوین دست به اعتصاب غذا زدند.
🔲 چهار زندانی در زندان قزلحصار کرج و یک زندانی در زندان زابل جهت اجرای حکم اعدام به سلول های انفرادی منتقل شدند.
🔲 سیدمحمد تقوی که به بغی متهم است، علیرغم گذشت بیش از چهار ماه از زمان دستگیری، کماکان به صورت بلاتکلیف در زندان اوین بسر میبرد. این متهم سیاسی از روز دوشنبه یازدهم تیرماه، به صورت تنبیهی به دستور قاضی ایمان افشاری به سلول انفرادی بازداشتگاه وزارت اطلاعات موسوم به بند ۲۰۹ زندان مذکور منتقل شده است.
🔲 سرین کرتیس در ندامتگاه مرکزی کرج، زرین تاج مشکین قلم در زندان اوین و روح الله خسروی در زندان شیبان اهواز به صورت بلاتکلیف در زندان بسر میبرند.
🔲 جابر صخراوی و غلامحسین کلبی در زندان شیبان اهواز و فاطمه تدریسی و مریم جلال حسینی در زندان کچویی کرج، از رسیدگی مناسب پزشکی و اعزام به مراکز درمانی محروم مانده اند.
تأثیر: نقض حقوق زندانیان می‌تواند به تضعیف حاکمیت قانون و اعتماد به نهادهای عدالت منجر شود. این نقض‌ها می‌توانند بر سلامت و بهبود زندانیان تأثیر منفی گذارده و چشم‌انداز بازگشت موفقیت‌آمیز آنها به جامعه را کاهش دهند.
اقلیت های ملی
حقوق اتنیک ها: حفاظت از اقلیت‌های قومی یا اتنیک ها در برابر تبعیض و ارتقاء حقوق برابر برای آنها. این شامل حفظ فرهنگ، زبان و هویت آنها است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۹ مورد نقص را در بخش اقلیت های ملی و مذهبی ثبت کرد که شامل ۱۵ مورد بازداشت و ۴ مورد احضار و ۶ مورد محاکمه در مراجع قضایی و امنیتی است.
نمونه ها:
🔲 امیر بدری، فعال ترک (آذربایجانی)، به شعبه ۱۵ بازپرسی دادسرای عمومی و انقلاب تبریز و سعید مینایی، فعال ترک (آذربایجانی) به شعبه پانزده دادگاه انقلاب تهران احضار شدند.
🔲 جلسه دادگاه رسیدگی به اتهامات داود شیری، جواد احمدزاده، حسین امانی نادارلی و علیرضا صبری و بهزاد خدابنده لو فعالین ترک (آذربایجانی)، به ترتیب در شعبه دوم دادگاه انقلاب تبریز و دادگاه انقلاب میاندوآب برگزار شد.
🔲 مرتضی نورمحمدی نادارلی، فعال ترک (آذربایجانی) توسط دادگاه انقلاب شهرستان شبستر به سه ماه و یک روز حبس محکوم شد.
تأثیر: چنین نقض‌هایی می‌تواند منجر به از دست دادن زمین، استحاله فرهنگی، به حاشیه رانده شدن، فقر و درگیری شود و بافت اجتماعی و هویت جوامع بومی را از بین ببرد.
آزادی مذهب
حقوق اقلیت‌های مذهبی: تأمین آزادی مذهبی و حمایت از افراد برای پیروی از اعتقادات مذهبی خود بدون ترس از تبعیض یا آزار.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۸ مورد نقص را در این بخش ثبت کرد که شامل ۱ مورد بازداشت، ۲ مورد محاکمه، صدور ۳۵۲ ماه حبس برای ۵ نفر، ۱ مورد ممانعت از دفن اجساد و ۳ مورد احضار به دادگاه است.
نمونه ها:
🔲 از دفن پیکر یک شهروند بهائی اهل کاشان با هویت نصرت الله احسانی، در آرامستان بهائیان تهران (گلستان جاوید) ممانعت شد. جسد وی با وجود دارا بودن جواز دفن، به سردخانه منتقل شد.
🔲 مژگان سلمان‌زاده، شهروند بهائی در تاریخ چهاردهم تیرماه در شهر ماکو توسط نیروهای امنیتی بازداشت شد و در تماسی تلفنی از انتقال خود به بند عمومی زندان ارومیه خبر داد.
🔲 جلسه دادگاه رسیدگی به اتهامات سوزان عید محمدزادگان و نیوشا بدیعی ثابت، شهروندان بهائی روز چهارشنبه سیزدهم تیرماه، در شعبه اول دادگاه انقلاب بابل برگزار شد.
🔲 احکام محکومیت حسن صالحی، وحید دانا و سعید عابدی، شهروندان بهائی توسط دادگاه تجدیدنظر استان فارس عینا تایید شد. این افراد در دادگاه بدوی هر یک به شش سال و یک ماه و هفده روز حبس، جزای نقدی و محرومیت های اجتماعی محکوم شده بودند.
🔲 پیام ولی، شهروند بهائی به یک سال حبس، دو سال ممنوعیت خروج از کشور و منع حضور در شبکه های مجازی و آرش نبوی، شهروند بهائی به ده سال حبس، پرداخت جزای نقدی، مصادره اموال و دیگر مجازات های تکمیلی محکوم شدند.
تأثیر: نقض آزادی مذهبی می‌تواند منجر به شکاف اجتماعی، درگیری و به حاشیه‌نشینی جوامع مذهبی شود. این امر اصول تنوع و مدارا را در جامعه تضعیف می‌کند.
حق کودک
حق سلامت و امنیت کودکان: اطمینان از حمایت و حفاظت کودکان از هرگونه آزار، بهره‌کشی و خطرات بهداشتی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۷ مورد نقص را در بخش حقوق کودک ثبت کرد که شامل ۲ مورد بازداشت، ۲ مورد قتل، ۱ مورد تجاوز و آزار جنسی و ۳ مورد خودکشی است.
نمونه ها:
🔲 در یکی از ایستگاه های مترو شیراز، یک حجاب بان زن برای سنجش بلوغ یک دختر ۹ ساله که حجاب نداشت، اقدام به فشردن سینه های این کودک کرد. در پی این اقدام، سینه این کودک دچار کبودی شده است. محمدهادی جعفرپور، وکیل دادگستری در گفتگو با هرانا به تشریح ابعاد حقوقی و قانونی این موضوع پرداخته است. وی ضمن تاکید بر مغایرت اقدامات حجاب بانان با قوانین جاری کشور، به تبعات منفی اینگونه رفتارها بر جامعه اشاره کرد.
🔲 دو خواهر ۱۳ و ۱۴ ساله در تهران و یک دختر ۱۶ ساله در سقز از طریق پریدن از ارتفاع دست به خودکشی زدند و جان خود را از دست دادند.
🔲 روز چهارشنبه سیزدهم تیرماه، یک کولبر نوجوان در پی تیراندازی نیروهای نظامی در مناطق مرزی سردشت زخمی شد.
🔲 بامداد شنبه بیست و سوم تیرماه، نیروهای نظامی در محور کهنوج به رودبار جنوب، به سمت خودروی یک سوختبر تیراندازی کردند که منجر به منحرف شدن خودرو و برخورد با خودروی شهروندان دیگر شد. این رویداد منجر به جان باختن پنج شهروند از جمله یک سوختبر و دو کودک شد.
🔲 محمد جت، شانزده ساله در دشتیاری و امیر حسین میربلوچزهی، هفده ساله در خاش بازداشت شدند.
🔲 یک متهم به آزار جنسی به یک دختر هفت ساله در تهران بازداشت شد.
تأثیر: عدم تأمین سلامت و امنیت کودکان می‌تواند تأثیرات ماندگاری بر رشد و توسعه آنها داشته باشد، مانع از دستیابی به پتانسیل کامل آنها شود و به چرخه‌های فقر و بی‌عدالتی دامن بزند.
خشونت خانگی
خشونت‌های خانگی: پیشگیری از خشونت در خانه و محافظت از قربانیان آن. شامل حمایت قانونی و اجتماعی برای زنان، کودکان و سایر اعضای آسیب‌پذیر خانواده است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه ۶ مورد قتل زنان ناشی از خشونت خانگی را ثبت کرد.
نمونه ها:
🔲 چهار زن در بجنورد، سنگر، سنندج و خرم‌آباد توسط همسرانشان به قتل رسیدند.
🔲 فردی در شهربابک، همسر و دو تن از اعضای خانواده وی را به قتل رساند. متهم که به دلیل اختلافات خانوادگی دست به این اقدام زده بود، خودکشی کرد.
تأثیر: خشونت خانگی می‌تواند پایه‌های اساسی خانواده و جامعه را تضعیف کند، باعث آسیب‌های جسمی و روانی بلندمدت بر قربانیان شود و الگوهای خشونت‌آمیز را برای نسل‌های آینده تکرار کند.
زنان
خشونت مبتنی بر جنسیت: خشونت علیه فرد به دلیل جنسیت او یا خشونت که عمدتاً بر افراد با جنسیت خاص تأثیر می‌گذارد.
گزارش تخلفات: علاوه بر نقض های سیستماتیک ناشی از وجود قوانین تبعیض آمیز، هرانا در این ماه، ۷ مورد نقص را در این بخش ثبت کرد که شامل ۱ مورد اسیدپاشی، ۲ مورد بازداشت زنان معترض، ۲ مورد احضار به دادگاه، ۲ مورد بدحجابی است.
نمونه ها:
🔲 رئیس پلیس آگاهی غرب تهران از بازداشت فردی در هفتکل واقع در استان خوزستان به دلیل اسیدپاشی به یک زن و دو فرزند او در شهریار خبر داد.
🔲 فردی که در تهران به یک زن و فرزندانش اسیدپاشی کرده بود، در یکی از شهرهای جنوبی کشور بازداشت شد. متهم دلیل این اقدام را انتقام از معشوقه‌اش عنوان کرده است.
🔲 ویدیویی از حضور بدون حجاب تعدادی دختر نوجوان در دسته های عزاداری امام سوم شیعیان در شبکه های اجتماعی منتشر شد. پس از انتشار ویدیو مذکور فرمانده انتظامی استان البرز از احضار این دختران به پلیس خبر داد.
تأثیر: این نقض می‌تواند منجر به آزار و اذیت فیزیکی، جنسی، روانی یا رنج، از جمله تهدید، اجبار و محرومیت خودسرانه از آزادی، چه در ملاء عام و چه در زندگی خصوصی شود. این امر نابرابری جنسیتی را تداوم می‌بخشد، مانع توسعه می‌شود و می‌تواند منجر به آسیب‌های جسمی و روانی بلندمدت شود.
بهداشت و محیط زیست
بهداشت و محیط زیست: در معرض قرار دادن ناعادلانه جوامع در برابر خطرات زیست‌محیطی و انکار حق دسترسی به منابع طبیعی، اغلب بر اساس نژاد یا وضعیت اجتماعی و اقتصادی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۵۲ مورد نقص را در بخش بهداشت و محیط زیست ثبت کرد که شامل ۸ مورد تخریب منابع طبیعی، ۸۸ مورد حیوان آزاری، ۴۱ مورد آلودگی محیط زیستی، ۳ مورد تجمع است.
نمونه ها:
🔲 رئیس کل دادگستری آذربایجان‌غربی از بازداشت عامل آزار یک رأس دام در شهرستان خوی خبر داد. همچنین متهم با حکم قضایی به زندان منتقل شده است.
🔲 عطاالله کاویان، مدیر کل محیط زیست مازندران بیان کرد: ماموران یگان حفاظت محیط زیست شهرستان نوشهر پس از انتشار فیلم شکار خرس در فضای مجازی، با همکاری پلیس فتا متخلف را شناسایی و دستگیر کردند.
🔲 روز سه‌شنبه بیست و ششم تیرماه، شماری از اهالی روستای خمس از توابع شهرستان خلخال در استان اردبیل در اعتراض به فعالیت‌های مخرب محیط زیست معادن شن و ماسه و کارخانجات ماسه‌شویی این منطقه دست به تجمع زدند.
🔲 با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم چهار تن چوب قاچاق در صومعه سرا و شاهرود ضبط و در این راستا سه متهم بازداشت شد. همچنین دستکم ۲۳ شکارچی غیرمجاز در شهرهای بندرخمیر، جیرفت، نوشهر، آمل، بابل، قائمشهر، ساری، میاندورود و بهشهر بازداشت و پس از نجات صید یا توقیف لاشه حیوانات و پرندگان شکار شده، به مراجع قضایی معرفی شدند.
تاثیر: بی‌عدالتی زیست‌محیطی می‌تواند منجر به مشکلات بهداشتی، نابرابری‌های اقتصادی و ناآرامی‌های اجتماعی شود. این امر به طور نامتناسبی جوامع به حاشیه رانده شده را تحت تاثیر قرار می‌دهد، نابرابری‌ها را تشدید می‌کند و آنها را از حق داشتن محیط زیستی سالم و ایمن محروم می‌کند.
حقوق کار
حقوق کار: نقض حقوق کارگران، از جمله شرایط کاری ناایمن، دستمزد ناعادلانه، ساعات کاری غیرمنطقی و انکار حق سازماندهی و چانه‌زنی جمعی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۸۵ مورد نقص را در بخش کارگران و اصناف ثبت کرد که شامل ۲۱ مورد مرگ به دلیل نبود ایمنی در محیط کار و ۵۴ مورد مصدومیت کارگر، ۷۸ مورد تجمع، ۱۱۲۲ مورد اعتصاب، ۶۶ مورد احضار به مراجع قضایی و امنیتی، ۱۱۲ ماه حبس برای ۸ نفر و ۴ مورد پلمپ اماکن است.
نمونه ها:
🔲 مرگ و مصدومیت پنج کارگر از جمله یک امدادگر اورژانس در کرمان، دزفول، قزوین و اصفهان، مرگ یک کارگر ساختمانی در بانه و یک پاکبان در مشهد و مصدومیت یک آتش نشان در ایلام اشاره کرد.
🔲 روز شنبه سی ام تیرماه ۱۴۰۳، بیست و چهار هزار کارگر پروژه‌ای شاغل در دستکم ۱۲۳ شرکت نفت و گاز جنوب، دست به اعتصاب زدند. بر اساس این گزارش، این کارگران در سی و یکمین روز از اعتصابات سراسری خود بسر میبرند.
🔲 گروهی از بازنشستگان تأمین اجتماعی در شوش، اهواز، کرمانشاه و تهران، جمعی از بازنشستگان صنایع فولاد در اصفهان، دامغان، تهران و قائمشهر، تعدادی از کارگران بیکار شده پروژه پتروشیمی ارغوان گستر در ایلام و شماری از بازنشستگان معادن زغال سنگ کرمان و جمعی از بازنشستگان مخابرات در بیجار، همدان، بندرعباس، شهرکرد، خرم‌آباد، اصفهان، تهران، تبریز، ارومیه، رشت و سنندج و شماری از کامیون‌داران در رفسنجان تجمع اعتراضی برگزار کردند.
🔲 آرام محمدی، تحسین مصطفی، سیوان سلیمانی و آرام قادری، فعالان صنفی معلمان هر کدام به چهار ماه حبس تعلیقی و محسن عمرانی، عضو هیات مدیره کانون صنفی معلمان بوشهر به تحمل یک سال حبس محکوم شدند.
🔲 حکم اخراج از کار عزیز قاسم زاده، فعال صنفی فرهنگیان استان گیلان، توسط دیوان عدالت اداری تایید شد.
تاثیر: نقض حقوق کار می‌تواند منجر به استثمار، فقر و نابرابری شود. این امر سلامت، عزت نفس و توانایی کارگران برای حمایت از خود و خانواده‌شان را تضعیف می‌کند.
خشونت نظامی و امنیت شهروندان
استفاده بیش از حد پلیس یا مرزبانی از زور و سلاح: اطمینان از اینکه نیروهای اجرایی قانون در استفاده از زور متناسب و مسئولانه عمل کنند، به منظور حفاظت از حقوق شهروندان.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۵ گزارش از نقص را دراین بخش ثبت کرد که شامل ۲ مورد مرگ کولبر، ۱۳ مورد مجروحیت کولبر، ۵ مورد مرگ سوختبر، ۲ مورد زخمی شدن سوختبر، ۵ مورد قتل شهروندان و ۲ مورد زخمی شدن شهروندان بر اثر تیراندازی نیروهای امنیتی است.
نمونه ها:
🔲 روز جمعه پانزدهم تیرماه، یک نوجوان در پی تیراندازی بی‌ضابطه نیروهای انتظامی در زابل جان خود را از دست داد.
🔲 روز چهارشنبه ششم تیرماه، تیراندازی بی ضابطه نیروهای نظامی در شهرستان میرجاوه به سمت خودروی یک شهروند موجب مصدومیت یکی از سرنشینان این خودرو شد.
🔲 بامداد دوشنبه هجدهم تیرماه، تیراندازی نیروهای نظامی در مناطق مرزی نوسود به مرگ و مصدومیت شش کولبر انجامید. در پی این رویداد یک کولبر جان خود را از دست داد و پنج تن دیگر مصدوم شدند.
🔲 روز چهارشنبه سیزدهم تیرماه، تیراندازی نیروهای نظامی در شهرستان خاش به سمت یک سوختبر، به کشته شدن وی انجامید.
🔲 روز شنبه سی ام تیرماه، تیراندازی نیروهای نظامی در ایرانشهر منجر به واژگونی و آتش‌سوزی خودروی یک سوختبر شد. در این حادثه یک سوختبر جان باخت و یک سوختبر دیگر و یک عابر پیاده نیز مجروح شدند.
تأثیر: استفاده بی‌رویه از زور توسط پلیس یا مرزبانی می‌تواند به نقض گسترده حقوق بشر منجر شود، اعتماد عمومی به نهادهای اجرایی قانون را کاهش دهد و منجر به نارضایتی و ناآرامی‌های اجتماعی شود. این عملکردها ضرورت بازبینی در رویه‌ها و آموزش‌های نیروهای اجرایی را نشان می‌دهد.
واکنش های دولتی و نهادی
در پاسخ به افزایش نقض حقوق بشر گزارش‌شده در تیرماه۱۴۰۳، موضع رسمی و اقدامات دولت ایران و نهادهای آن متفاوت بوده است، هرچند عمدتاً در رسیدگی به ریشه‌های مشکلات یا تضمین پاسخگویی ناکافی بوده‌اند.
قوه قضاییه ایران شیوه نامه «احراز توبه مجرمان» را ابلاغ کرده که شامل تعهد کتبی و التزام به فرائض دینی و ثبت رفتار زندانیان “برای بهره‌مندی از ارفاقات قانونی” است. رئیس قوه قضاییه که مدعی است این شیوه‌نامه با هدف کنترل و اصلاح زندانیان تدوین شده، آن را در ۹ ماده ابلاغ کرد و مسئولیت حُسن اجرای این شیوه نامه را به دادستان کل کشور سپرد.
حراست مرکزی دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد، بخشنامه ای ابلاغ کرده که در آن خواستار «رعایت پوشش کامل برابر موازین اسلامی و شرعی» شده و در قسمتی از آن لاک زدن را برای زنان شاغل در این مجموعه، مطلقاً ممنوع اعلام کرده است. در این بخشنامه همچنین به محدودیت های مختلف برای کارکنان خانم و آقا درباره پوشیدن لباس های تنگ، گردنبند و دستبند طلا و رنگ لباس اشاره شده و تبعات عدم رعایت آن، تا تعلیق از کار ذکر شده است. حجت الله عبدالملکی، دبیر شورای عالی مناطق آزاد، پیشتر سابقه اقدامات و اظهار نظرهای بحث برانگیز در باب مسائل فرهنگی و اجتماعی داشته است
واکنش های بین المللی
سازمان عفو بین الملل با انتشار بیانیه ای خواستار “آزادی فوری و بی قید و شرط” سسیل کولر، شهروند فرانسوی زندانی در ایران شد. سسیل کولر به همراه ژاک پاریس، دو عضو فدراسیون آموزش و فرهنگ سندیکای نیروی کار فرانسه، در اردیبهشت ۱۴۰۱، پس از سفر به ایران بازداشت شدند. اواسط مهرماه همان سال، ویدئویی از اعترافات اجباری این دو شهروند توسط خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) منتشر شد که در ویدیوی مذکور، آنها خود را “ماموران اطلاعات و عملیات سرویس امنیت خارجی فرانسه” معرفی کردند.
اتحادیه اروپا همراه با بیش از ۵۰ نماینده مجلس و سناتور های سراسر اروپا، با انتشار بیانیه ای ضمن ابراز نگرانی از تشدید خشونت سیستماتیک جمهوری اسلامی علیه زنان بهائی، از مقامات ایران خواستند تا فورا آزار و اذیت اقلیت مذهبی بهائی را متوقف کرده و زندانیان بهائی را آزاد کنند. این نمایندگان از مقامات ایران خواستند که حق آزادی، اشتغال، آزادی انجمن و بیان، مالکیت، تحصیل و دفن را برای بهائیان بدون تبعیض یا تعصب، رعایت کنند.
شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد، مای ساتو (Mai Sato) دانشمند علوم اجتماعی ژاپنی را به عنوان گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امور حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران، معرفی کرد.
مری لاولر، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور مدافعان حقوق بشر، احکام زندان طولانی مدت برای شش فعال حقوق زنان در گیلان، بازداشت خشونت آمیز، شکنجه و تهدید آنها به تجاوز و مرگ را بسیار نگران کننده خواند. وی خواستار آزادی فوری آنان و توقف سرکوب زنان مدافع حقوق بشر در ایران شد.
هشت اتحادیه کارگری دانمارک با نگارش بیانیه ای مشترک صدور حکم اعدام برای شریفه محمدی را به محکوم کردند.
اتحادیه کارگران عمومی کانادا (CUPE) با نگارش بیانیه ای ضمن محکوم کردن صدور حکم اعدام علیه شریفه محمدی، از مقامات جمهوری اسلامی ایران خواستند تا فورا این حکم ناعادلانه را لغو کنند. این اتحادیه با ۷۵۰ هزار عضو، خواهان آزادی بی قید و شرط خانم محمدی و سایر فعالان کارگری و مدنی زندانی در ایران شدند.
نتیجه گیری
گزارش ماهانه مرکز آمار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران در تیرماه ۱۴۰۳، چشم‌اندازی نگران‌کننده از وضعیت حقوق بشر در ایران را ارائه داده است. شاهد نقض گسترده حقوق از جمله اجرای حکم اعدام بدون رعایت دادرسی منصفانه، سرکوب آزادی بیان، بازداشت‌های خودسرانه، نقض حق تحصیل، خودکشی کودکان و نوجوانان، خشونت‌های خانگی و ناموسی علیه زنان، نقض حقوق کارگران و استفاده بی‌رویه از زور توسط نیروهای امنیتی بوده‌ایم. این گزارش بر اساس شواهد موثق و گزارش‌های دقیق، تصویری واضح از الگوهای نقض حقوق بشر و تأثیر عمیق آن بر جامعه ایران را به نمایش می‌گذارد.
نتایج به‌دست آمده بر ضرورت اقدامات فوری و مؤثر بین‌المللی و داخلی برای رسیدگی به این نقض‌ها و حمایت از قربانیان تأکید می‌کنند. از جمله یافته‌های کلیدی، افزایش موارد خشونت نظامی و قضایی، به‌ویژه علیه زنان و اقلیت‌ها، نگرانی‌های عمیقی را در مورد تعهد ایران به رعایت حقوق بشر بین‌المللی ایجاد می‌کند. این گزارش بر اهمیت ایجاد تغییر از طریق مکانیزم‌های نظارتی مستقل، افزایش آگاهی عمومی، و فشارهای بین‌المللی به منظور ارتقاء حقوق بشر و حاکمیت قانون در ایران تأکید دارد.
در نهایت، این گزارش ماهانه نه تنها به عنوان یک اسناد تاریخی از وضعیت حقوق بشر در ایران عمل می‌کند بلکه به عنوان یک فراخوان عملی برای همه ذینفعان به منظور اتخاذ اقدامات فوری و مسئولانه در جهت بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران محسوب می‌شود.