چگونه آرامکو عربستان ارزشمندترین شرکت جهان شد و صنعت نفت ایران هنوز اندر خم یک کوچه است؟
شرکت آرامکو عربستان سعودی حالا به ارزشمندترین شرکت جهان تبدیل شده است، شرکتی که تقریبا به طور مداوم بر ارزش آن افزوده می‌شود. آرامکو یا به طور کامل «شرکت نفت عربی سعودی»، اکنون بزرگترین شرکت نفتی جهان است.
به گزارش اقتصاد۲۴، این شرکت دولتی در سال ۱۹۳۳ تأسیس شد و مقر اصلی آن در ظهران، عربستان سعودی قرار دارد. آرامکو به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت خام و گاز طبیعی در جهان شناخته می‌شود و نقش مهمی در اقتصاد و سیاست انرژی جهانی ایفا می‌کند.
البته آرامکو که شرکتی نیمه‌دولتی است و بزرگترین شرکت تولیدکننده نفت در جهان محسوب می‌شود، در سال‌های اخیر موفق شد از لحاظ ارزش گوی سبقت را حتی از کمپانی اپل نیز برباید.
اصلی‌ترین و کلیدی‌ترین ویژگی‌های آرامکو را نیز می‌توان در موارد زیر ارزیابی کرد:
۱. تولید نفت: آرامکو روزانه میلیون‌ها بشکه نفت تولید می‌کند و دارای بزرگترین ذخایر نفتی اثبات‌شده در جهان است.
۲. پالایش و پتروشیمی: این شرکت در صنایع پایین‌دستی مانند پالایش و پتروشیمی نیز فعال است.
۳. تجارت جهانی: آرامکو نفت خود را به بسیاری از کشور‌ها صادر می‌کند و تأثیر زیادی بر بازار‌های جهانی نفت دارد.
۴. تحقیق و توسعه: این شرکت سرمایه‌گذاری زیادی در زمینه تحقیق و توسعه انجام می‌دهد تا بهره‌وری و پایداری در استخراج و تولید نفت را بهبود بخشد.
۵. پروژه‌های بزرگ: آرامکو در پروژه‌های بزرگ صنعتی و زیرساختی در داخل و خارج از عربستان سعودی مشارکت دارد.
اوراق قرضه ویژه آرامکو
در جدیدترین اقدام نیز این شرکت میلیون دلاری اکنون شروع به انتشار اوراق قرضه بین‌المللی کرد که شامل تعهداتی مستقیم، عمومی، بدون قید و شرط و بدون تضمین دارایی‌های آرامکو سعودی به دلار آمریکا است. اخیرا نیز وبگاه آرتی عربی نوشته است: «بر اساس بیانیه شرکت در Tadawul، بازده ارائه برای اوراق قرضه سررسید ظرف ۱۰ سال، ۵.۷۵۰ درصد، برای اوراق قرضه سررسید ۳۰ سال ۵.۸۷۵ درصد و برای اوراق قرضه سررسید ظرف ۴۰ سال، ۵.۸۷۵ درصد بوده است».
این شرکت همچنین تایید کرده که برای پذیرش اوراق در بورس لندن درخواست خواهد داد. در همین حال تعداد کل اوراق قرضه به ۳۰ هزار عدد و ارزش اسمی اوراق بالغ بر ۲۰۰ هزار دلار رسیده است.
آرامکو عربستان بنا بر آمار جولای ۲۰۲۴ و برابر با تیرماه سال جاری، حدود ۲۵۹ میلیارد بشکه ذخایر نفت و گاز را در اختیار دارد که با هیچ شرکت دیگری در جهان قابل مقایسه نیست و همین عامل کلیدی در ارزش ۱.۸ تریلیون دلاری این شرکت است.پس از آرامکو عربستان سعودی، شرکت آمریکایی اکسون موبیل با ۱۷.۷ میلیارد بشکه نفت در رتبه دوم و شرکت نفت دیگر آمریکا، شورون نیز با ۱۱.۲ میلیارد بشکه نفت در جایگاه سوم قرار دارد.
این در حالی است که آرامکو عربستان اکنون روزانه ۹ میلیون بشکه نفت تولید می‌کند که بیش از هر شرکت دیگری و نزدیک به یک دهم کل نفت جهان است. این غول نفتی دولتی، سودآورترین شرکت جهان است که بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۳، مبلغ ۷۲۲ میلیارد دلار سود داشته است.
همچنین این در شرایطی است که انتظار می‌رود که آرامکو نقش مهمی در برنامه‌های عربستان سعودی برای تنوع بخشیدن به اقتصاد و کاهش وابستگی به نفت داشته باشد. اخیرا نیز محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی تایید کرد که پادشاهی در حال مذاکره برای فروش یک درصد از سهام غول نفتی دولتی است که می‌تواند به تامین مالی پروژه‌های این کشور در زمینه انرژی پاک و فناوری کمک کند.
سرمایه گذاری‌های ارزشمند در آرامکو
این انتشار اوراق قرضه آرامکو در جولای ۲۰۲۴ در شرایطی رخ می‌دهد که یک سال قبل و در جولای ۲۰۲۳ نیز دو کنسرن نفتی آرامکو عربستان و توتال انرژی فرانسه قراردادی به ارزش ۱۱ میلیارد دلار برای احداث یک تأسیسات پتروشیمی تازه نیز امضا کردند و در همان زمان یک مقام نفتی ایران خبر داده بود که عربستان در حال تخلیه میادین مشترک، از جمله میدان گازی آرش است.
این پروژه که زیر مجموعه ای از آرامکو خواهد بود؛ طرح آن برای اولین بار در سال ۲۰۱۸ اعلام شد و در عین حال یک سرمایه‌گذاری حدود ۱۱ میلیارد دلاری است که ۴ میلیارد دلار آن با سرمایه آرامکو و توتال انرژی تامین می‌شود.این مجتمع پالایشگاه «ساتورپ» عربستان را چنان توانمند خواهد کرد که تا گاز‌های تولیدی داخلی و نفتا و همچنین اتان و بنزین طبیعی عرضه‌شده توسط آرامکو را به مواد شیمیایی با کیفیت بالا تبدیل کند. به گفته آرامکو، این مجتمع ظرفیت تولید ۱.۶۵ میلیون تن در سال اتیلن و سایر گاز‌های صنعتی را خواهد داشت.
امین ناصر، رئیس آرامکو نیز در همان زمان و در مراسم امضای این قرارداد گفته بود: «به عنوان بخشی از استراتژی توسعه آرامکو، این پروژه به امکاناتی با ارزش افزوده در اکوسیستم پایین دستی واقتصاد پادشاهی سعودی کمک می‌کند.»
تاخت و تاز عربستان در میادین مشترک و حذف ایران از بازی
درهمین حال رییس هیأت مدیره انجمن شرکت‌های حفاری نفت و گاز ایران در تیر ماه سال ۱۴۰۲ تاکید کرده بود که عربستان به میدان آرش ورود کرده و ما هم ساکت نشسته‌ایم. او همچنین گفته بود که «به نظر می‌رسد میادین مشترک را به همسایگان واگذار کرده‌ایم.»
هدایت‌الله خادمی در تیر سال گذشته و با اشاره به همکاری گازی ایران و عربستان گفت، از زمان تشکیل اوپک، عربستان همواره رقیب نفتی ایران بوده است. در حالی که ایران در برهه‌ای همه‌کاره اوپک بوده است، امروز این مسئولیت به لحاظ سیاسی و مدیریت و نیز تصمیم‌گیری در زمینه قیمت به عربستان رسیده است. «همچنین به لحاظ میزان تولید از مخازن نیز عربستان گوی سبقت را از ما ربوده است.»
خادمی تاکید داشت: «ما میادین مختلفی از جمله فرزاد B و A، آرش و فروزان را با عربستان مشترک هستیم. این کشور به طور جدی به فعالیت‌های خود توسعه داده و برداشت داشته است، اما با وجودی که اولین چاه‌های اکتشافی را هم ما حفر کردیم، امروز عربستان برداشت بیشتری دارد و ما کاری نکرده‌ایم، مثلا در فرزاد A عربستان برداشت با برنامه‌ای را پیش می‌برد و ایران کاری نکرده، در فرزاد B ما یک دکل حفاری مستقر کرده بودیم، اما اکنون این دکل بیکار شده و به پهنه سرزمینی برگشته است.»
رییس هیأت مدیره انجمن شرکت‌های حفاری نفت و گاز ایران همچنین تاکید کرده بود که عربستان تعداد بسیار زیادی دکل دریایی در این منطقه مستقر کرده است.این شرایط متفاوت در دو سوی خلیج فارس در حالی برای شرکت‌های پتروشیمی و نفتی ایران و عربستان رخ می‌دهد که به نظر می‌رسد ایران از همه سهم‌های خود از امکان بهره وری از منابع طبیعی خود جامانده است.
تفکر انحصارطلبانه مدیران ایرانی با شرکت‌های پتروشیمی چه کرد؟
در حالی اکنون امارات، قطر و عربستان در حال استفاده از میادین گاز و نفت مشترک با ایران هستند که تقریبا نتیجه تفکر دانش آموختگان دانشگاه امام صادق در عرصه مدیریت کشور، عدم سرمایه گذاری و انزوای کامل در حوزه انرژی برای کشور است.
اصطلاح مدیران دانش آموخته دانشگاه امام صادق البته بیش از همه به آن دسته از مدیران در عرصه اقتصاد و سیاست کشور و به خصوص قدرت گرفتنشان در دولت سیزدهم اطلاق می‌شود که در برابر هر نوع مذاکره با جهان، سرمایه گذاری خارجی و یا تلاش برای نوشتن قرارداد‌های خارجی مقاومت می‌کنند.
شاید نتیجه همین تفکر در میان بخشی از مدیران بوده که اکنون آرامکو را به بزرگترین و ارزشمندترین شرکت در جهان تبدیل کرده و البته قرارداد‌های مختلف نفتی نوشته شده در این کشور خود نشان از میزان تمایل کشور‌ها و شرکت‌های معتبر برای سرمایه گذاری در عربستان دارد و از جمله می‌توان این تمایل را در میان چینی‌ها به عنوان شریکی که دولت سیزدهم امید به آن داشت نیز دید.
آرامکو معامله می‌شود، پتروشیمی‌های ایرانی زمین‌گیر شده‌اند
از سوی دیگر شرکت آرامکو عربستان با میانگین pe ۱۴ در حالی وارد رومد معاملات بورس شده است که، شرکت‌های پالایشی ایران با میانگین pe ۴ در بازار بورس زمین گیر شده اند.باید تاکید کرد که نسبت P/E در بورس از مهم‌ترین موارد تحلیل بنیادی است. P/E نسبت قیمت سهم (Price) به سود هر سهم (Earning per share) است. محاسبه نسبت پی به ای در بورس، یکی از روش‌های رایج ارزش‌گذاری سهام در تحلیل بنیادی است که از طریق آن با تخمین سود خالص شرکت‌ها، ارزندگی سهام بررسی می‌شود. این نسبت عموما برای شرکت‌های تولیدی و سودده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در واقع می‌توان این طور گفت که این نسبت بیان‌کننده مبلغی است که سرمایه‌گذاران حاضرند برای به دست آوردن یک ریال سود بپردازند. مثلا اگر نسبت P/E سهمی معادل ۱۰ باشد، به این معنی است که سرمایه‌گذاران حاضرند برای به دست آوردن یک ریال سود، مبلغ ۱۰ ریال بپردازند.
در چنین شرایطی به نظر می‌رسد، صنایع پتروشیمی و نفتی ایران که قدمتی بیش از ۸۰ سال دارند، اکنون چنان در بحران هستند که با اینکه در ذات ارزشمند هستند، اما به دلیل مدیریت‌های اشتباه توسط غیرمتخصصین، در بدترین دوران خود از نظر امکان معامله قرار دارند.
در عین حال شاید یک مقایسه ساده در این میان بد نباشد. در حالی که سال ۲۰۲۳ ارزش کل بورس ایران رقمی حدود ۱۴۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شد، تنها ارزش آرامکو عربستان سعودی به رقمی حدود ۱۸۰۰ میلیارد دلار رسیده بود.
تنها مقایسه همین ارقام به خوبی نشان می‌دهد که وضعیت یک شرکت سعودی، چون آرامکو در برابر شاید ده‌ها شرکت ارزشمند ایرانی اکنون چگونه است. شرکت‌هایی که هر کدام به ذات توانایی رقابت با آرامکو را داشته اند، اما تفکر بسته و به شدت انحصارگرای برخی از مدیران و از سوی دیگر نگرش ضد هر نوع سرمایه گذاری خارجی و اندیشه پر از توهم دشمن هراسی، اینگونه منجر به زمین گیری این شرکت‌ها شده است.
کاش این مدیران یک بار به خود بیایند و ببینند چطور کشورهایی چون امارات، قطر و عربستان و حالا بحرین و عمان، با ده‌ها قرارداد خارجی و سرمایه گذاری شرکت‌های مهم انرژی در حال پیشروی هستند و ایران با سرمایه‌های عظیم نه تنها از قافله جامانده که شاید حتی ناچار شود به زودی به واردکننده انرژی در جهان نیز تبدیل شود!
از: ایران امروز