مختار وفایی
ملا هبت‌الله آخندزاده و حلقه افراطی اطراف او نبض سیاست رژیم طالبان را در دست دارند
ترکیبی از عکس واحد انتحاری طالبان با عکسی از ملا هبت‌الله آخندزاده‌ــ رسانه‌های اجتماعی
ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر پرده‌نشین طالبان که پس از سه سال سلطه بر افغانستان هنوز در ملاعام ظاهر نشده، شبکه‌ای از افراد وفادار به خود را در تمامی نهادهای رژیم طالبان پخش کرده است تا فرمان‌های او را در سراسر افغانستان اجرا کنند. او که افغانستان را از دفتر کارش در قندهار اداره می‌کند و به‌ندرت به کابل می‌رود، در سه سال گذشته توانسته است چهره‌‌های میانه‌رو، قدرت‌طلب و ماجراجوی طالبان را منزوی کند و به جای آن‌ها افرادی را در مناصب کلیدی بگمارد که فرمان‌های او را بی‌چون‌وچرا عملی می‌کنند.
یک مطالعه نهاد بروکینگز نشان می‌دهد که در پست‌های کلیدی تمام نهادهای مهم رژیم طالبان، دست‌کم یک نفر جزو حلقه وفاداران به ملا هبت‌الله آخندزاده است. در گزارش نهاد بروکینگز آمده است: «ملا هبت‌الله با ایجاد نهادهای موازی حکومتش را تقویت و متمرکز و در عین حال سیاست‌هایی را از دفترش در قندهار تنظیم کرده که باعث انزوای رژیم طالبان شده است.»
بر اساس این گزارش، رهبر طالبان با دادن امتیاز به فرماندهان ارشد این گروه که اهل قندهار و هلمندند و در میان جنگجویان طالبان نفوذ گسترده‌ای دارند، قدرتش را در افغانستان تقویت کرده است.
شورای امنیت سازمان ملل متحد و یوناما اوت ۲۰۲۳، در گزارش‌های در مورد وضعیت افغانستان اعلام کردند که رهبر طالبان در حال اجرای طرحی برای ایجاد یک واحد ویژه نظامی است. رحمت‌الله نبیل، رئیس سازمان امنیت ملی در دولت پیشین افغانستان، آن زمان گفت که طرح رهبر طالبان کپی از ساختار امنیتی جمهوری اسلامی ایران است و واحد ویژه نظامی که به دستور ملا هبت‌الله در حال تشکیل است نیز مشابه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خواهد بود.
شماری از کارشناسان نظامی هم در توضیح این اقدام رهبر طالبان گفتند که واحد ویژه نظامی قرار است تنها از ملا هبت‌الله دستور بگیرد و ضمن اجرا کردن فرمان‌های رهبر طالبان، هر نوع تهدید و سرکشی از اوامر او را سرکوب کند.
مولوی عبدالاحد، معروف به ملا طالب که استاندار رژیم طالبان در هلمند بود، یک سال پیش به عنوان فرمانده واحد ویژه محافظت از ملا هبت‌الله آخندزاده منصوب شد. از شمار نیروهای این واحد گزارش دقیقی در دست نیست، اما برخی کارشناسان نظامی می‌گویند که در مرحله ابتدایی، ۴۰۰ نفر به این واحد نظامی جذب شدند اما بر اساس طرح نهایی، قرار است با جذب ۴۰ هزار نفر تکمیل شود.
مطالعه نهاد بروکینگز همچنین نشان می‌دهد که هدف ملا هبت‌الله از انتصاب افراد مورداعتمادش به عنوان معاون در وزارتخانه‌هایی مانند دفاع و داخله که ملا یعقوب و سراج‌الدین حقانی آن‌ها را اداره می‌کنند، کنترل این وزارتخانه‌ها بر اساس سیاست‌هایی است که در قندهار طرح و تدوین می‌شوند.
مقام‌های طالبان همواره بر حفظ اتحاد و فرمانبرداری از اوامر ملا هبت‌الله تاکید می‌کنند، اما گزارش‌های یوناما که وضعیت افغانستان را زیرنظر دارد، از وجود اختلاف در کادر رهبری طالبان و به‌ویژه در زمینه تعامل با جهان، بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها به روی دختران و نحوه کنترل افغانستان پرده برداشته است.
در گزارش نهاد بروکینگز آمده است که رژیم طالبان را «ایدئولوگ‌های دگم‌اندیشی مانند ملا هبت‌الله» در کنترل دارند و رهبری می‌کنند که خود را به اجرای برداشت‌های افراطی از شریعت محدود کرده‌اند. در مقابل، افرادی که طرفدار میانه‌روی و تعامل با همه جریان‌های سیاسی افغانستان‌اند، به حاشیه رفته و از به چالش کشیدن اوامر رهبر طالبان عقب‌نشینی کرده‌اند.
نهاد بروکینگز می‌افزاید در حالی که فرماندهان غیرپشتون‌تبار از قدرت و تصمیم‌گیری دور نگه داشته شده‌اند، رهبر طالبان شوراهای علما در سراسر افغانستان تشکیل داده است که فقط از اوامر و دستورهای او پیروی می‌کنند؛ روحانیونی که در دولت پیشین افغانستان در شوراهای علما مسئولیت داشتند و نیز روحانیون شیعه از این ساختار مذهبی حذف شدند.
اقتدار آهنین بر مردم گرسنه
در بخشی از گزارش نهاد بروکینگز آمده است که ۲۳ میلیون شهروند افغانستان که بیش از نیمی از جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند، به کمک‌های بشردوستانه وابسته‌اند، اما طالبان با درآمد حاصل از تجارت، معادن و گمرک‌ها خود را از خطر فروپاشی اقتصادی نجات داده‌اند و این رژیم «با خطر فوری یک انفجار اقتصادی مواجه نیست».
بر اساس گزارش بروکینگز، همسایه‌های افغانستان هر یک به طریقی با رژیم طالبان به تعامل پرداخته‌اند، با این حال این گروه از سرمایه‌گذاری چین در افغانستان ناامید شده است، چون با اینکه شرکت‌های چینی قرارداد استخراج معادن افغانستان را به دست آورده‌اند، هیچ سرمایه‌گذاری در این کشور نکرده‌اند.
بروکینگز همچنین به بررسی وضعیت اقتصادی مردم و نقض گسترده حقوق بشر در افغانستان پرداخته و نوشته که شیوه حکومتداری طالبان باعث گسترش فقر و بیکاری شده و اقتدار آهنین این گروه جبهه‌های مقاومت مسلحانه در افغانستان را تضعیف کرده است.
از زمان بازگشت طالبان به قدرت، جبهه مقاومت ملی افغانستان و جبهه آزادی افغانستان در بخش‌هایی از این کشور با طالبان می‌جنگند، اما هنوز نتوانسته‌اند جغرافیای مشخصی را تصرف کنند.
از: ایندیپندنت