موج اخیر مذاکرات آتش‌بس در غزه – با همان پیغام و پسغام‌های همیشگی بر سر نقاط معارض و درخواست‌های آشنا از سراسر جهان – حقیقت تلخی را در مورد تلاش‌های چند ماهه برای پایان دادن به جنگ اسرائیل و حماس و آزادی تعداد زیادی گروگان پنهان می‌کند.
هر توافقی که به دست بیاید مستلزم امضای دو شخصیت کلیدی است: بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل و یحیی سنوار، رهبر حماس.
این دو دشمن قسم خورده به سرسخت بودن در مذاکرات معروف هستند و کاملاً آگاهند که نتیجه این مذاکرات تأثیر زیادی بر میراث به جا مانده از آنها خواهد داشت. نتیجه مذاکرات می‌تواند برای سنوار حتی مهم‌تر هم باشد و می‌تواند به معنای زندگی یا مرگ باشد.
هر دو رهبر دلایل قانع‌کننده‌ای برای پایان دادن به جنگ دارند، اما ممکن است با خود فکر کنند که با صبر کردن می‌توانند کمی بیشتر سود کنند. در نتیجه، آنها ممکن است ادامه درگیری را بهتر از تن دادن به توافقی بدانند که خواسته‌های آنها را برآورده نمی‌کند.
خبرگزاری آسوشیتدپرس به مروری کلی از این دو رهبر و چالش‌هایی که آنها با آن روبرو هستند پرداخته که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
نتانیاهو چه می‌خواهد؟
نتانیاهو وعده «پیروزی کامل» بر حماس و بازگرداندن همه گروگان‌های غزه را داده است – دو هدفی که بسیاری آنها را متضاد هم می‌دانند.
او با فشار زیادی از سوی خانواده‌های گروگانها و بسیاری از مردم اسرائیل برای دستیابی به توافقی برای آزادی و بازگرداندن گروگانها مواجه است، حتی اگر به قیمت رها گذاشتن حماس زخم‌خورده به حال خود باشد. ایالات متحده آمریکا نیز که همواره تامین‌کننده اصلی کمک‌های نظامی و حمایت دیپلماتیک از اسرائیل بوده، حالا از نتانیاهو می‌خواهد که چنین توافقی را دنبال کند.
اما پابرجا بودن ائتلاف دولت نتانیاهو به آندسته از وزرای افراطی دست‌راستی وابسته است که خواهان اشغال مجدد غزه برای همیشه هستند و تهدید کرده‌اند که در صورت تسلیم شدن بیش از حد با مفاد توافق، دولت نتانیاهو را سرنگون خواهند کرد. این امر موجب برگزاری انتخابات زودهنگام در اسرائیل می‌شود که عملا می‌تواند به کار سیاسی او پایان دهد – به‌ویژه در زمانی که او هم‌اکنون با محاکمه به اتهام فساد مواجه است.
این امر همچنین باعث تسریع در بررسی شکست‌های امنیتی پیرامون عملیات طوفان الاقصی در حمله هفتم اکتبر (۱۵ مهر ۱۴۰۲) می‌شود که در آن شبه‌نظامیان تحت رهبری حماس حدود ۱۲۰۰ نفر را در جنوب اسرائیل کشتند که عمدتاً غیرنظامی بودند و حدود ۲۵۰ نفر دیگر را ربودند – و همه آن در دوران زعامت نتانیاهو بود. حال آنکه با وجود افزایش تقاضاها، نتانیاهو از آغاز تحقیقات دولتی تا پایان جنگ امتناع کرده است.
هر چه جنگ بیشتر ادامه یابد، شانس اسرائیل برای ادعای نوعی پیروزی، مانند کشتن سنوار یا نجات گروگان‌های بیشتر، بیشتر می‌شود و نتانیاهو فرصت بیشتری برای ترمیم جایگاه سیاسی و تغییر میراث خود خواهد داشت. اما اطاله جنگ خطرات خود را نیز به همراه دارد، چرا که تعداد سربازانی که در عملیات کشته می‌شوند تقریباً هر روز افزایش می‌یابد و اسرائیل به دلیل رنجی که بر فلسطینیان تحمیل کرده است، به طور فزاینده‌ای در عرصه بین‌الملل منزوی‌تر می‌شود.
نتانیاهو بر سر پایان بازی با وزیر دفاع خود درگیر شده است. رسانه‌های اسرائیلی با گزارش‌های مقامات ارشد امنیتی ناشناس مبنی بر ابراز ناامیدی از نتانیاهو، به ویژه به خاطر اصرار او بر حفظ کنترل بر دو کریدور استراتژیک در غزه، سر و صدا می‌کنند. برخی تا آنجا پیش رفته‌اند که نتانیاهو را به خرابکاری در مذاکرات متهم می کنند.
هم اسراییل و هم حماس اعلام کرده‌اند که اصولاً با نسخه‌های مختلف پیشنهاد آتش‌بسی که از حمایت آمریکا برخوردار است موافق هستند، اما هرکدام تغییراتی را پیشنهاد می‌کنند و یکدیگر را به ارائه درخواست‌های غیرمنطقی متهم می‌کنند.
یوحنان پلسنر، رئیس اندیشکده دموکراسی اسرائیل، به خشم مطبوعات محلی و اقشار جامعه اسرائیل از نتانیاهو اذعان دارد، اما معتقد است که سنوار بیشتر مقصر این بن‌بست است، زیرا او علاقه چندانی به سازش نشان نداده است.
سنوار چه می خواهد؟
سنوار می‌خواهد جنگ را پایان دهد، اما با شرایطی که به نفع حماس باشد.
به گفته مقامات بهداشتی غزه، حمله اسرائیل بیش از ۴۰ هزار کشته برجای گذاشته، ۹۰ درصد از جمعیت غزه را آواره کرده و شهرهای اصلی آن را ویران کرده است. حماس نیز هزاران جنگجو و بسیاری از زیرساخت‌های شبه‌نظامی خود را از دست داده است.
تنها ابزار چانه زنی سنوار، حدود ۱۱۰ گروگانی است که هنوز در غزه نگهداری می‌شوند، که گفته می‌شود حدود یک سوم آنها مرده‌اند. اگر او امیدوار است تا بتواند چیزی شبیه به پیروزی را از عملیات طوفان الاقصی – که گفته می‌شود خودش هم یک از مغزهای متفکر آن بوده – استخراج کند، به چیزی بیش از یک وقفه موقت در جنگ نیاز دارد.
این امر با تضمین اینکه اسرائیل پس از آزادی برخی یا همه گروگانها، جنگ را از سر نخواهد گرفت، آغاز می‌شود. او همچنین نیاز دارد که اسرائیل از تمام اراضی نوار غزه عقب‌نشینی کند تا اطمینان حاصل شود که تأثیر پایدار حمله ۷ اکتبر، اشغال مجدد دائمی این سرزمین نیست.
آزادی اسرای بلندپایه فلسطینی به عنوان بخشی از یک توافق، برای سنوار که خود یک حبس بلندمدت داشت ولی در یک مبادله آزاد شد، یک هدف مقدس است. او همچنین به تضمین‌هایی نیاز دارد که فلسطینی‌ها بتوانند به خانه‌های خود بازگردند و آنها را بازسازی کنند.
طولانی‌شدن مذاکرات خطراتی را برای سنوار هم به همراه دارد: با طولانی شدن جنگ، گروگان‌های بیشتری ممکن است بمیرند یا توسط سربازان اسرائیلی نجات یابند. همچنین، مرگ، ویرانی و رنج مداوم در غزه ممکن است نارضایتی فلسطینیان از حماس را افزایش دهد و به طور بالقوه منجر به پیامدهای سیاسی در آینده شود.
از طرفی هم سنوار که در صدر فهرست افراد تحت تعقیب اسرائیل قرار دارد، هر لحظه ممکن است کشته شود. اما با توجه به محوریت شهادت در تاریخ و ایدئولوژی حماس، او ممکن است با خود فکر کند که چنین سرنوشتی اجتناب‌ناپذیر است – و هر چه باشد بهتر از توافقی است که به نظر شکست باشد.
آیا فشارهای خارجی می‌تواند دردی را دوا کند؟
مصر و قطر به عنوان میانجی‌های کلیدی با حماس در ارتباط هستند، اما نفوذ آنها محدود است.
یحیی سنوار پس از کشته شدن اسماعیل هنیه در ایران، دبیر کل حماس شد. تصور می‌شود که سنوار بیشتر ۱۰ ماه گذشته را در تونل‌های غزه پنهان شده است و مشخص نیست که چقدر با دنیای خارج ارتباط دارد.
با این اوصاف، بعید است که فشار بر مذاکره‌کنندگان حماس در بیرون از مرزهای غزه بتواند تأثیر قابل‌توجهی بر سنوار که در داخل مرزهای غزه است، بگذارد.
ایالات متحده در طول جنگ از اسرائیل حمایت نظامی کرده و از آن در برابر درخواست‌های بین المللی برای ایجاد آتش‌بس محافظت کرده است. با این حال، جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا اوایل سال جاری میلادی ارسال محموله صدها بمب ۹۰۰ کیلوگرمی را متوقف کرد تا اسرائیل را تحت فشار قرار دهد تا به شهر رفح در جنوب نوار غزه حمله نکند. با وجود این، اسرائیل به تهاجم ادامه داد.
سیاست های انتخاباتی ایالات متحده نیز می تواند فشار آمریکا را کاهش دهد. بایدن تمایل چندانی به فشار بر نتانیاهو نشان نداده است و کامالا هریس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا نیز هیچگونه نشانه‌ای از تغییر مشخص در این خط مشی ارائه نکرده است. دونالد ترامپ از اسرائیل خواسته است تا حمله خود را به پایان برساند، اما احتمالاً با نتانیاهو سازگارتر خواهد بود، کما اینکه در دوران ریاست جمهوری خود نیز چنین بود.
با توجه به اینکه اسرائیل در ترور اسماعیل هنیه در تهران با انتقام‌جویی احتمالی ایران مواجه است، منع صادرات تسلیحاتی ایالات متحده از احتمال کمتری برخوردار است. در عوض، ایالات متحده حضور نظامی خود را در منطقه افزایش داده است که به کاهش بخشی از فشار بر اسرائیل کمک می‌کند.
شاید سنوار امیدوار بود که ترور هدفمند اسماعیل هنیه در تهران و ترور یکی از فرماندهان ارشد حزب الله در بیروت در ماه گذشته باعث تشدید جنگ شود. با این حال، اکنون این احتمال کمتر به نظر می‌رسد، زیرا هم اسرائیل و هم حزب‌الله اقدامات خود را پس از تبادل آتش شدید در اول این هفته کاهش داده‌اند.
با همه این تفاصیل، ماکرات آتش‌بس همه این مدت ادامه داشته و گهگاه با لحظات زودگذر خوش‌بینی همراه بوده است.
میانجی‌ها در چند هفته گذشته روی ایجاد پیشنهادی کار کرده‌اند که شکاف بین طرف‌های درگیر، به‌ویژه با نتانیاهو را پر کند.
یورونیوز فارسی
از: ایران امروز