حامد آئینه وند
ظاهر ماجرا این است که وضعیت فعلی خاورمیانه و اوضاع تاسف بار غزه و کشته شدن بیش از ۴۱ هزار فلسطینی از آغاز درگیری ها در این باریکه و بحران انسانی متعاقب آن، ترور اسماعیل هنیه در تهران، انفجارهای هالیوودی پیجرهای اعضای حزب ا.. در لبنان، حملات سنگین اسرائیل به جنوب لبنان و در نهایت ترور حسن نصر ا.. در بیروت نتیجه حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس به اسرائیل و جنگی است که در آستانه یک سالگی قرار دارد . این ظاهر اما باطنی در دل خود دارد و آن عدم درک درست پیمان آبراهام و کوررنگی در مشاهده معنای حقیقی آن توسط« محور مقاومت» است. حقیقتی به نام عادی سازی «روابط اعراب و اسرائیل »و به بوته فراموشی سپرده شدن آرمان فلسطین توسط کشورهای عربی و اجماع اعمال شده اما اعلام نشده تمامی کشورهای عربی از جمله عربستان سعودی در پذیرش این پیمان و تن دادن به لوازم آن که مهمترین آن عدم حمایت از هر گونه منازعه مسلحانه با اسرائیل توسط کشورهای منطقه است. عربستان سعودی اگرچه رسما به این پیمان نپیوسته اما کسانی که با سیاست خارجی عربستان آشنا هستند می دانند امارات و بحرین هر گز بدون چراغ سبز عربستان قادر به چنین کاری نبودند.
اینکه حماس به عنوان بخشی مهم از محور مقاومت تصور می کرد با عملیات «طوفان الاقصی» و حمله به اسرائیل و گروگان گیری می تواند روند طی شده در توافق آبراهام را با کمک حزب ا.. و جمهوری اسلامی معکوس کند و مانع از عادی سازی روابط کشورهای عربی با اسرائیل شود نشان دهنده این است که درک سیاسی محور مقاومت از تحولات اطرافشان محدود و به شدت غیر واقع بینانه بوده است. پیمان ابراهیم که به بیانیه مشترک واشنگتن، تل آویو، امارات و بحرین معروف است، حاصل ابتکار دونالد ترامپ رئیس جمهوری سابق ایالات متحده آمریکا و نامزد کنونی حزب جمهوری خواه است که در ۱۳ اوت ۲۰۲۰ منعقد شد.
از منظر علت شناسی، پیمان ابراهیم نتیجه ی تقابل ایران با اسرائیل بوده که همین تقابل سبب نزدیکی و هم سویی کشورهای حاشیه ی خلیج فارس به اسرائیل شده است. از منظر تأثیرات امنیتی، پیمان ابراهیم بیش ترین تأثیر را بر امنیت منطقه ای غرب آسیا و خاورمیانه گذاشته و ترتیبات بلند مدت امنیتی نیز در خاورمیانه بر همین اساس گذاشته شده و با امتناع محور مقاومت از پذیرش آن برنامه در هم کوبیدن حماس و حزب الله در راستای همین ترتیبات است. به همین دلیل هم جز برخی رسانه های عربی که انتقاداتی نسبت به روند مقابله با حماس بیان کرده اند در عمل نه هیچ یک از دولتهای عضو توافق ابراهیم و نه حتی عربستان سعودی یا مصر اقدام عملی مهمی در برابر اسرائیل صورت ندادند.
آمریکا و اسرائیل تصمیم گرفته اند هر گونه مقاومتی در برابر پیمان آبراهام را از سوی محور مقاومت درهم بشکنند و سکوت و بی عملی کشورهای عربی منطقه نیز همراهی با آنها است. در واقع پیام صریح آنها این است که یا پذیرای آبراهام هستید یا پذیرای آبراهام خواهید شد.سه چهره کلیدی محور مقاومت یعنی قاسم سلیمانی، اسماعیل هنیه، و حسن نصرا… در کنار بسیاری دیگر از فرماندهان میانی و بی شمار زنان و کودکان بی گناه کشته شدند تا بازدارندگی اسرائیل خدشه دار و پیمان آبراهام ملغی شود. جمهوری اسلامی همواره به نظرات کارشناسی بر آمده از خرد سیاسی عمل کرده است اما نه بهنگام، مسیر های احمقانه پر هزینه را تا جایی که امکان داشته ادامه داده و بعد که نتایج زیان بار آنها گریبانش را گرفته و در انتخاب بین مرگ و زندگی گرفتارش کرده است به «خرد سیاسی » تن داده است.
اما خروجی عملیات هفت اکتبر ۲۰۲۳ (طوفان الاقصی) چست؟ آیا آنچنان که آقای خامنه ای گفت اسرائیل آسیب غیر قابل ترمیم دید و بازدارندگی آن زیر سوال رفت یا با وقایع اخیر منطقه به قول عوام جمهوری اسلامی ناچار خواهد شد بر مبنای آن ضرب المثل معروف هم چوب را بخورد هم پیاز، هم پول بدهد. پاسخ سخت نیست اما سوال مهمتر این است که آیا این وضع غیر قابل اجتناب بود؟ پاسخ این است که کاملا قابل پیشبینی و پیشگیری بود اما چون عده ای نادان و بی سواد در مسند امور نشسته اند و نه بر اساس واقعیت ها و آمار و ارقام بلکه بر مبنای آمال و آرزوهایشان تصمیم گیری می کنند، صورت حساب همین است که روی میز قرار دارد. جمهوری اسلامی هیچ پاسخی به حملات اخیر به رغم عمق تحقیر آن نخواهد داد و عملا به عضوی اعلام نشده از توافق آبراهام تبدیل خواهد شد حتی اگر نمایش هایی مانند آنچه در مجلس یا فرودگاه اجرا شد خیلی شور داشته باشد.