دکتر حسن بلوری،

برلین، ۲۰۲۴٫۰۹٫۲۹

How do we know that dark matter isn’t just normal matter exhibiting strange gravity? A new observation of gravitationally magnified faint galaxies far in the distance behind a massive cluster of galaxies is shedding new dark on the subject. This image from the Hubble Space Telescope indicates that a huge ring of dark matter likely exists surrounding.^۱

ما از بیش از ۹۵٪ جهان هستی اطلاع درستی نداریم.  به‌نظر بخشی از این بی‌اطلاعی مربوط به چیزی نامرئی به اصطلاح “ماده تاریک” می‌شود. ماده‌ای که حرکت ‌”نامتعارف” اجرامی از ماده مرئیِ کیهان به برهمکنشی با آن نسبت داده می‌شود. شواهد نجومی و اخترفیزیکی نشان از وجود “ماده تاریک” دارند. با این حال ما هیچ شناختی از منشاء و چیستی آن نداریم. آیا “ماده تاریک” واقعاً‌ وجود دارد یا خطایی در نظریه‌ها نهفته است؟^۲ یا چیزی اساسی از جهان هستی  برایمان ناشناخته شده است؟

فشرده

مدل کنونیِ پذیرفته شده‌ی کیهان توان توضیح ’انبساط کیهان،^۳ ’ماده‌ قابل مشاهده‘^۴و هم‌چنین ’پرتو پس‌زمینه کیهانی‘^۵ را دارد. اما در این مدل به‌عنوان مثال توضیح سرعت حرکت ستاره‌های بیرونی کهکشان‌های مارپیچی^۶ مانند کهکشان راه شیری دور مرکز کهکشان بدون مفروض داشتن یک ماده‌‌ نامرئی ناممکن می‌نماید. این ماده‌ فرضی که به آن ماده‌ تاریک گفته می‌شود بیشتر از طریق اثر گرانشی‌ آن بر ماده‌ مرئی (ماده‌ معمولی) شناسایی ‌می‌شود. بی‌آن‌که منشاء، چیستی و اصولن وجود آن مشخص و ثابت شده باشد. شواهد نجومی، اخترفیزیکی و کیهان‌شناسی^۷ گویای آنند که حدود ۲۷٪ کیهان از ماده‌ تاریک تشکیل شده است، یعنی بیش از ۵ برابر ماده‌ مرئی. با این وجود نمی‌توان این نتیجه را قطعی دانست. این یکی از مسائل بزرگ جهان هستی است. مسئله‌ بزرگی که درک آن برای فهم ساختار کنونی کیهان و حضور ما در آن حیاتی است.

به‌نظر بدون ماده‌ تاریک، کهکشان‌ها و خوشه‌‌های کهکشانی و … آن‌گونه که ملاحظه می‌کنیم نمی‌توانستند شکل بگیرند. به این معنا که درغیاب ماده‌ تاریک، کیهان نمی‌توانست به شکلی که هست باشد. به بیان دیگر، ماده‌ مرئی به تنهایی توان کافی برای نگه‌داشتن اجزاء کیهان در کنارهم را نداشت و ندارد.

شواهد مختلفی که گویای وجود ماده‌ تاریک هستند از جمله عبارتند از سرعت حرکت ستاره‌های بیرونی در کهکشان‌های مارپیچی دور مرکز کهکشان‌، انرژی جنبشی کهکشان‌ها در خوشه‌های کهکشانی، اثر لنزهای گرانشی اجرام آسمانی، پرتوهای ایکس در اطراف خوشه‌های کهکشانی، رابطه پارامترهای چگالی با انبساط کیهان و یا نوسانات دمای پرتو پس‌زمینه کیهانی.^۸

در این مقاله می‌خواهیم پس از پیشگفتار، شواهدی را که به‌نظر نشان از وجود ماده‌ تاریک دارند معرفی کنیم و در ادامه به مطالبی مانند ذراتِ ماده‌ تاریک، دیدگاه‌های نظری در باره‌ی ماده‌ تاریک و تردید در صحت قوانین گرانش بپردازیم.  

برای مطالعه متن کامل نوشته با فرمت پی دی اف لطفا اینجا کلیک کنید

******