اعطای این جایزه به سازمانی که ۹ نفر از اعضای آن به مشارکت در حمله ۷ اکتبر متهماند، جنجالی خواهد شد
با توجه به جنگهای جاری در غزه و اوکراین، کارشناسان معتقدند که سازمان امدادرسانی و کاریابی برای آوارگان فلسطینی در خاور نزدیک (آنروا) در کنار دیوان بینالمللی دادگستری و همچنین آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، نامزدهای اصلی جایزه صلح نوبل سال ۲۰۲۴ خواهند بود.
البته به گزارش رویترز، با توجه به سوابق گذشته این امکان هم وجود دارد که کمیته جهانی نوبل در نروژ در اعلامیه ۱۱ اکتبر خود کاملا غافلگیرکننده عمل کند و به هیچ فردی و سازمانی جایزه ندهد.
با این حال بنگاههای شرطبندی اکنون گزینههای مختلفی را بهعنوان برنده جایزه نوبل امسال معرفی کردهاند. از جمله الکسی ناوالنی، فعال سیاسی روس مخالف پوتین، که چندی پیش در زندان جان باخت. اگرچه چگونگی اعطای این جایزه به فردی که در قید حیات نیست، مشخص نیست و احتمال آن بسیار کم است.
ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهوری اوکراین، هم که یکی دیگر از نامزدهای موردعلاقه شرکتهای شرطبندی برای دریافت جایزه صلح نوبل است، به دلیل اینکه رهبر کشوری درگیر جنگ است، برای دریافت این جایزه بخت چندانی ندارد.
این در حالی است که با توجه به اینکه سال ۲۰۲۴ بهوضوح تحت تاثیر جنگ در حال گسترش اسرائیل با حماس، رسیدن جنگ اوکراین به سومین سال آن و همچنین افزایش خشونتها در سودان که بیش از ۱۰ میلیون نفر را آواره کرده است، قرار دارد، احتمال داده میشود که کمیته جهانی نوبل بخواهد بر بازیگرانی که با ایفای نقش بشردوستانه به کاهش رنج غیرنظامیان کمک میکنند، تمرکز کند.
هنریک اردال، مدیر موسسه تحقیقات صلح اسلو، به رویترز گفت: «آنروا، سازمان امدادرسانی و کاریابی برای آوارگان فلسطینی در خاور نزدیک، میتواند یکی از این نامزدها باشد. آنها برای غیرنظامیان فلسطینی که با رنج جنگ در غزه مواجهاند کار بسیار مهمی انجام میدهند.»
البته او تاکید کرد که اعطای جایزه به آنروا، با توجه به اتهامهایی که اسرائیل به این گروه زده است، مانند اینکه برخی کارکنان آن در حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس به جنوب اسرائیل (دلیل آغاز جنگ غزه) شرکت داشتند، بحثبرانگیز و جنجالآفرین خواهد بود.
این اتهام بزرگ در آن زمان باعث شد برخی کشورها کمکهایشان به آنروا را قطع کنند. نتیجه یک تحقیق داخلی در سازمان ملل متحد در ماه اوت ۲۰۲۴ هم نشان داد که ممکن است ۹ نفر از کارکنان آنروا واقعا در این حمله دخیل بوده و به همین دلیل اخراج شده باشند. با این حال اکثر تحریمکنندگان کمکهایشان به آنروا را از سر گرفتند.
مدیران آنروا در پاسخ به این اتهامات، مدعی شدند که اسرائیل تلاش میکند این سازمان بشردوستانه را منحل کند، سازمانی که سال ۱۹۴۹ و پس از آغاز جنگ بر سر ایجاد کشور اسرائیل تاسیس شد و به میلیونها فلسطینی در نوار غزه، کرانه باختری، اردن، سوریه و لبنان کمکهای بشردوستانه ارائه میدهد.
این احتمال هم وجود دارد که اعضای کمیته پنجنفره مخفی اعطای جوایز نوبلــ که پارلمان نروژ آنها را منصوب میکندــ بخواهند بر نیاز به تقویت نظم بینالمللی جهان که پس از جنگ جهانی دوم شکل گرفت و نهاد برتر آن، یعنی سازمان ملل متحد، تمرکز کنند که به گفته آسله سویین، مورخ جایزه صلح نوبل، میتواند به معنای اعطای جایزه به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد و دیوان بینالمللی دادگستری (ICJ) باشد.
سویین میگوید: «گوترش اصلیترین نماد سازمان ملل متحد است و مهمترین وظیفه دیوان بینالمللی دادگستری نیز اطمینان از رعایت اصول حقوق بشر بینالمللی در جهان است.»
دیوان بینالمللی دادگستری تهاجم نظامی روسیه به اوکراین را محکوم کرده و از اسرائیل هم خواسته است اطمینان حاصل کند که در غزه نسلکشی نمیشود، اتهامی که اسرائیل بارها آن را بیاساس خوانده است.
با این حال، کمیته صلح نوبل میتواند تصمیم بگیرد که هیچ فرد و سازمانی در سال جاری مستحق دریافت جایزه نیست، اتفاقی که پیش از این ۱۹ بار رخ داده و آخرین بار آن هم سال ۱۹۷۲ بوده است.
دن اسمیت، رئیس موسسه تحقیقات صلح بینالمللی استکهلم، به رویترز گفت: «شاید امسال سالی باشد که کمیته جایزه صلح نوبل بتواند بدون نیاز به هیچ توجیهی، خیلی راحت از اعطای جایزه خودداری و بر این واقعیت که سیاره ما در حال جنگ است، تمرکز کند.»
هزاران نفر از جمله برندگان سابق، نمایندگان مجلس و استادان تاریخ و حقوق دانشگاههای معتبر جهان میتوانند نامزدهای مدنظرشان را برای جایزه صلح نوبل پیشنهاد دهند. کمیته جهانی صلح نوبل اسامی این نامزدها را تا ۵۰ سال آینده افشا نخواهد کرد، اما این افراد و سازمانها خود میتوانند اعلام کنند چه کسانی را پیشنهاد کردهاند.
آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد، کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، پاپ فرانسیس و دیوید آتنبرو، طبیعتشناس معروف بریتانیایی، جزو نامزدهای شناختهشده صلح نوبل بودهاند.
در سال ۲۰۲۴، در مجموع ۲۸۴ نامزد برای دریافت جایزه صبح نوبل معرفی شدهاند.
جایزه صلح نوبل سال ۲۰۲۳ به نرگس محمدی، زندانی سیاسی ایرانی و فعال حقوق بشر، تعلق گرفت.