ایران وایر
سامانه پایش کیفی هوای کشور، روز سه‌شنبه ۲۴مهر۱۴۰۳، هوای شش شهر خوزستان را در وضعیت «ناسالم» و «قرمز» قرارداد و اعلام کرد که هوای شهرهای اندیمشک، شوشتر، هویزه، رامهرمز، بهبهان و خرمشهر در وضعیت «ناسالم» و «قرمز» برای همه گروه‌ها قرار دارد.
همچنین هوای اهواز، دزفول و ماهشهر در شرایط «ناسالم برای گروه‌های حساس» قرار گرفته و نارنجی است. شهروندان خوزستان می‌گویند میزان آلودگی هوا به‌حدی بالاست که مطلقا بیرون از خانه نمی‌شود نفس کشید و حتی افراد آسیب‌پذیر در داخل منازل هم با مشکل تنفسی مواجه می‌شوند.
***
«وضعیت هیچ شهری در خوزستان از نظر خاک و هوا و آب سالم و پاک نیست. چطور ممکن است هوای ماهشهر در وضعیت نارنجی باشد، بعد رامشیر هوای پاک داشته باشد؟»
این جمله‌ها را «ثریا» می‌گوید. زن جوان کارمند یکی از بانک‌های اهواز که می‌گوید با دو لایه ماسک به سر کار آمده، اما ماسک هم چاره‌ساز نیست تا بتواند به‌راحتی تنفس کند: «من نه سیگار می‌کشم، نه مشکل تنفسی و قلبی دارم. سالم و سلامت هستم، ورزش هم می‌کنم، با‌این‌همه شرایط هوا از اول هفته در اهواز جوری است که با هر دم‌و‌بازدم حس می‌کنم سم وارد بدنم می‌شود.»
ثریا می‌گوید از روز شنبه این هفته با اینکه هوای اهواز صاف و آبی بوده، اما خودش، همکاران و بسیاری از مراجعان بانک محل کارش درباره دشواری نفس کشیدن در این هوا صحبت کرده و ابراز تعجب کرده‌اند: «راستش آسمان صاف و آبی است، از دور که نگاه می‌کنید یا اگر از ارتفاع بالا به آسمان نگاه کنید، غبار کم‌رنگی با تن زرد یا سفید شیری در آسمان پیداست، ولی به آن شکلی که آلودگی هوا ناشی از ریزگرد به یادمان می‌اندازد چیز قابل مشاهده‌ای در هوا نیست؛ اما شدت آلودگی و اثرش بر دستگاه تنفسی انکار ناپذیر است.»
بچه‌ها خانه بمانند، پدر و مادرها نه
دبیر کارگروه اضطراری آلودگی هوای خوزستان روز دوشنبه ۲۳مهر۱۴۰۳ بعد از دو روز اعتراض شهروندان به آلودگی هوا اعلام کرد که کلاس‌های درس تمام مقاطع تحصیلی شهرستان‌های اهواز، باوی، حمیدیه، کارون، رامهرمز، بهبهان و هویزه «به‌دلیل انباشت آلایندگی‌ها» به‌صورت غیرحضوری برگزار می‌شود.
خبرگزاری «ایلنا» به نقل از «داوود میرشکار» نوشت: «فعالیت‌های آموزشی ویژه دانش‌آموزان این شهرستان‌ها به‌صورت مجازی است، اما فعالیت دانشگاه‌ها به‌صورت عادی ادامه خواهد داشت.»
«امین» و همسرش هردو شاغل هستند و دور از خانواده و نزدیکانشان در مرکز خوزستان زندگی می‌کنند. این زوج فرزندی دارند که در مقطع دبستان درس می‌خواند و هربار تعطیل شدن مدرسه موجب می‌شود یکی از آن‌ها به‌ناچار از محل کارش مرخصی بگیرد. امین به ایران‌وایر می‌گوید: «من راستش تعطیل شدن مدارس و برقرار بودن فعالیت بقیه مردم را درک نمی‌کنم. هوای اهواز از روز شنبه تا دوشنبه برای تمامی گروه‌ها ناسالم و در وضعیت قرمز بود. حالا دستشان درد نکند، کلاس درس بچه‌ها را غیرحضوری کردند، اما با خودشان فکر نمی‌کنند پس سلامت بقیه مردم چه؟ از این بگذریم؛ بچه‌ای که پدر و مادرش هر دو شاغل‌هستند و کسی را هم ندارند که مراقب کودک باشد چه باید بکنند؟ من و همسرم هر بار یکی‌مان مجبوریم مرخصی بگیریم، یا بچه را هم با خودمان به محل کار ببریم. راه‌حل دوم هم برای همه ممکن نیست. این روش‌های غیراصولی و ناکارآمد تا یکی قرار است ادامه پیدا کند؟»
آلودگی هوا؛ فیلرهای نفت، مازوت‌های نیروگاه‌ها
هوای خوزستان در شهرهای بهبهان، خرمشهر، شادگان و اهواز از روز شنبه خطرناک توصیف شد. شهرهای ایذه، دزفول، رامهرمز، شوشتر، ماهشهر و هویزه برای گروه‌های حساس، یعنی افراد مبتلا به بیماری قلبی یا ریوی، سالمندان و کودکان ناسالم اعلام شد.
اغلب شهرهایی که وضعیت آلایند‌های هوا در آن‌ها وضعیت نامناسبی دارد، دارای صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، فولاد و نیشکر هستند. شهروندان ساکن در این شهرها به‌وضوح می‌دانند که تعطیل شدن یک یا دو روز مدارس و حتی ادارات در رفع مشکلات بهداشتی و زیست‌محیطی این شهرها، دردی از مردم دوا نخواهد کرد.
یک پزشک شاغل در بیمارستان گلستان اهواز به ایران‌وایر می‌گوید: «اورژانس بیمارستان ما پر از افرادی است که بیماری قلبی یا ریوی دارند. افراد سالمند و کودکانی که به هر دلیلی در شرایط ناسالم هوا نتوانسته‌اند در خانه بمانند. اغلب کودکان و سالمندان می‌گویند انگار چیزی گلویشان را خراشیده و در قلب و ریه خود احساس سوزش دارند. شمار زیادی از مراجعان باتوجه به اینکه آلاینده‌های موجود در هوا با چشم قابل رویت نیست، فکر می‌کنند دچار آلرژی شده‌اند، چون چشم‌ها و بینی و گوش‌هایشان دچار خارش شدید می‌شود. با این وضعیت نامناسب اقتصادی برای ما ساده است که بگوییم مردم باید از فعالیت‌های طولانی یا سنگین خارج از منزل خودداری کنند، اما چطور چنین چیزی ممکن و عملی است . زندگی مردم خرج دارد، یک روز بستن مغازه یا عدم حضور در محل کار می‌تواند زندگی یک خانواده را در طول ماه با مشکلات زیادی مواجه کند.»
او در ادامه تاکید کرده که حق مردم خوزستان این نیست که در اغلب روزهای سال مشغول ستیز با آلودگی هوا باشند: «این شرایط به‌طور مستقیم بر سلامتی، زندگی، کسب‌و‌کار و تحصیلات مردم تاثیر می‌گذارد.»
یکی از نمایندگان مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی گفته است که بخشی از آلودگی هوای این روزهای خوزستان به‌دلیل سوختن فلرهای نفتی و بخشی در پی آتش زدن مزارع نیشکر یا زمین‌های کشاورزی رخ داده است. «مجتبی یوسفی» در گفت‌وگو با تسنیم گفته است «در‌صورتی‌که این گازها جمع‌آوری نشود، شرکت نفت و وزارت نفت به‌ازای هر مترمکعب گاز جریمه خواهند شد.»
این نماینده مجلس مدعی شده است که قوه مقننه باتوجه به آنچه در برنامه هفتم توسعه آمده، از سال ۱۴۰۱ دولت را مکلف کرده که در بازه زمانی زیر پنج سال، نیمی از فلرهای نفتی در سراسر کشور را با اولویت خوزستان جمع‌آوری کند؛ اقدامی که به نظر نمی‌رسد چندان توسط وزارت نفت دولت «ابراهیم رئیسی» جدی گرفته شده باشد.
فرآیند جمع‌آوری فلرهای نفتی در حاشیه اهواز تنها ۴۰درصد پیشرفت داشته و به همین دلیل نمایندگان خوزستان در نامه‌ای به «مسعود پزشکیان»، خواستار تسریع در این اقدام شده است. رسیدگی به وضعیت آلودگی هوا در خوزستان یکی از وعده‌های مسعود پزشکیان در دوران فعالیت انتخاباتی بود.
فلرهای نفت و گاز، عامل تنگی نفس مردم خوزستان
فلرهای نفت و گاز، دودکش‌های بلندی هستند که برای سوزاندن گازهای اضافی ناشی از حفر چاه‌های نفت و گاز از آن‌ها استفاده می‌شود. این گازها معمولا حاوی متان، اتان، پروپان و بوتان هستند و در‌صورتی‌که سوزانده و خارج نشوند، می‌توانند به انفجار چاه گاز یا نفت منجر شوند.
در مجاورت اغلب چاه‌های نفت، پالایشگاه‌ها و سایر تاسیسات نفتی و گازی فلرها به‌صورت شبانه‌روزی در حال سوختن هستند. نکته حائز اهمیت در این موضوع این است که گازهای اضافی نفت و گاز، معمولا حاوی ترکیبات بسیار مضر برای محیط‌زیست هستند.
فعالیت فلرهای نفتی درحالی میلیاردها دلار گاز اضافی را سوزانده و موجب آلودگی شدید هوا می‌شوند که این گازها می‌توانند به منبع اصلی خوراک پالایشگاه‌ها تبدیل شوند. به‌علاوه، دود ناشی از سوختن فلرها تاثیرات منفی جدی بر کیفیت خاک و هوا در خوزستان دارد.
روز ۲۳مهر۱۴۰۳، شماری از خبرنگاران محیط‌زیست خوزستان در مراسمی با حضور معاون محیط‌زیست انسانی اداره‌‌کل حفاظت محیط‌زیست این استان، پوستر همایش ملی مراقبت از خاک در اهواز را رونمایی کردند.
«فرهاد قلی‌نژاد» در حاشیه این مراسم با اشاره به‌دلایل آلودگی خاک در خوزستان گفت: «۹۰درصد آلودگی خاک در استان مربوط به فعالیت‌های نفتی است.»
وضعیت آلودگی هوا در اهواز
براساس طبقه‌بندی پنج‌گانه صورت گرفته در شاخص کیفیت هوا (AQI) از عدد صفر تا ۵۰ هوا پاک، ۵۱ تا ۱۰۰ هوا قابل قبول، ۱۰۱ تا ۱۵۰ هوا ناسالم برای گروه‌های حساس، ۱۵۱ تا ۲۰۰ هوا ناسالم برای همه گروه‌ها، ۲۰۱ تا ۳۰۰ هوا بسیار ناسالم و ۳۰۱ تا ۵۰۰ شرایط کیفی هوا خطرناک است.
استان خوزستان ۲۶ ایستگاه پایش کیفی هوا دارد که در اغلب آن‌ها وضعیت هوای شهرهای این استان ناسالم و خطرناک تشخیص داده شده است.