جلال یعقوبی
جدال بر سر وزارت علوم
گر چه تلاش نمایندگان راستگرای مجلس اسلامی برای استیضاح وزیر علوم، یک ماه عقب افتاده، اما فشار بر وزارت علوم همچنان در حال افزایش است. حتی آیت الله جنتی، دبیر شورای نگهبان و امام جمعه موقت تهران، در خطبه های نماز جمعه گذشته از اینکه فاصله ای یکماهه برای استیضاح وزیر علوم تعیین شده است، ابراز تاسف کرد و گفت: “من نمی‌دانم این چه برخوردی بود که مجلس انجام داد. این باید عمل شود. گفته‌اند که آنها وعده‌هایی داده‌اند و استیضاح‌کنندگان باور کرده‌اند. امیدوارم که این‌طور باشد، اما بنده شخصا باور نمی‌کنم.” او تاکید کرد: “بازگرداندن مقصران فتنه ۸۸ که توسط مراجع ذی‌صلاح اخراج شدند یا برای فرار از محاکمه استعفا کردند یا اینکه نیروهای مومن را از دانشگاه‌ها اخراج کردند یا اینکه ادامه سرپرستی روسای دانشگاه‌هایی که در شورایعالی انقلاب فرهنگی رای نیاوردند، به نوعی دهن‌کجی به مجلس و شورایعالی انقلاب فرهنگی است. ”
محمدرضا تابش، نماینده اردکان درمجلس در واکنش به این سخنان به به خبرگزاری آریا گفت: “بنده موافق نیستم که از تربیون های رسمی اینگونه استفاده شود، خصوصا جاهایی که نقش فراجناحی و اجماعی دارند.”
او درباره اصرار نمایندگان راستگرای مجلس به استیضاح وزیر علوم نیز تاکید کرد: “امروز یکی ازاعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس صحبت مهمی درباره ۳هزار بورسیه مطرح کردند و گفتند بسیاری از نمایندگان مجلس نیز در این لیست هستند لذا مطرح کردن این مساله از سوی وزیر علوم موجب وهن مجلس می شود بنابراین بهتر است جلوی علنی شدن مسائل گرفته شود چراکه درغیراین صورت وزیر علوم هم در دفاع از خود مسائلی را مطرح می کند و این به نفع مجلس نیست.” او اضافه کرد: “امیدواریم جو استیضاح وزیر علوم به گونه ای نشود که ماجرای استیضاح مهندس نبوی دوباره تکرار شود ایشان در آن زمان مجبور شد صورت ماشین ها،موتورسیکلت ها و چیزهایی که نماینده ها گرفته بودند را فاش کند.”
اشاره نماینده اردکان، به سخنان حجت الله درویش پور، دیگر نماینده مجلس بود که در گفتگو با خبرگزاری ایرنا گفته بود: “در اسامی بورسیه های غیرقانونی، نام برخی نمایندگان نیز وجود دارد و همین موضوع باعث فشار و استیضاح علیه وزیر علوم شده است…..اگر وزیر علوم استیضاح شود اسامی بورسیه های غیر قانونی که برخی در داخل مجلس در این موضوع دست داشته اند را اعلام می کنیم.”
با این استدلال او به مخالفان توصیه کرده بود که استیضاح وزیر علوم را پیگیری نکنند تا این موضوع ختم به خیر شود.
اگرچه در استیضاح وزیر علوم، موارد دیگری هم مطرح شده است، لیکن ناظران سیاسی معتقدند که افشای بورسیه های غیرقانونی در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد علت اصلی این استیضاح است. جالب آنکه زهره طبیب‌زاده، یکی از نمایندگان طراح این استیضاح، در گفتگویی “دانشجویان بورسیه را از دیگر موضوعات استیضاح” دانسته و گفته بود: “برای سه هزار دانشجو در دولت قبلی تعهد ایجاد شده بود تا بورسیه شوند و طبیعی است که این بورسیه از طرف دولت‌ها نیست بلکه از طرف نظام است. وزیر معتقد است در این موضوع رانت وجود دارد و ما اعلام کردیم وزیر دلایل رانت را به نمایندگان اعلام کند. ما همچنین به وزیر گفتیم اگر رانتی در این زمینه وجود داشت برخورد کنید، در غیر این صورت باید این اشخاص که به خاطر تعهد مشاغل خود را از دست دادند به کار گرفته شوند.”
این نماینده مجلس، در همان گفتگو، محورهای دیگر استیضاح را “دانشجویان ستاره‌دار”، “به کارگیری افراد مسئله‌دار” و “نحوه انتخاب رؤسای دانشگاه‌ها” عنوان کرده بود.
اعتراض به بازگشت دانشجویان ستاره دار از همان ابتدای کار وزیر جدید علوم وجود داشت و با اینکه راستگرایان وجود دانشجوی ستاره دار را بارها تکذیب کرده اند، اما از بازگشت این دانشجویان به دانشگاه خشمگین بودند.
در آن زمان قاسم جعفری، یکی از نمایندگان راستگرای مجلس از محروم کردن برخی دانشجویان از تحصیل دفاع کرده و گفته بود: “مسائل امنیتی و سیاسی یکی از مواردی محسوب می‌شود که ممکن است دانشجویان در آن مساله ایجاد کنند و از صلاحیت ادامه تحصیل محروم شوند. رفع این محرومیت بدون توجه به اعلام نظر دادگاه پس از رسیدگی به پرونده، می‌تواند باعث تشنج در فضای دانشگاهی بشود، از این جهت که دیگر دانشجویان می‌گویند که به دانشجویان سیاسی کاری ندارد پس ما نیز می‌توانیم فضای دانشگاه را ملتهب و متشنج کنیم.”
وزیر علوم بارها به کمیسیون آموزشی مجلس احضار می شد و درباره بازگشت دانشجویان محروم از تحصیل به دانشگاه مورد پرسش قرار میگرفت. در یکی از این موارد خبرگزاری ایرنا نوشته بود: “زهره طبیب‌زاده درباره بازگشت برخی از دانشجویان بهایی دوره کارشناسی ارشد که قبلا از دانشگاه اخراج شده بودند، از وزیر سئوال کرده است.” و در موردی دیگر روزنامه ایران خبر داد: “کمیسیون تحقیقات و آموزش مجلس که ریاست آن بر عهده محمدمهدی زاهدی است، با احضار رضا فرجی‌دانا به بهارستان، خواستار توضیح او درباره بازگرداندن دانشجویانی است که در دولت قبلی ستاره‌دار و از تحصیل محروم شده‌اند.”
“به کارگیری افراد مساله دار” و “نحوه انتخاب روسای دانشگاه” نیز به نگرانی راستگرایان از اختیارات وزیر علوم باز می گردد. آنان از همان ابتدا از بکارگیری جعفرتوفیقی و جعفر میلی منفرد در وزارت علوم ناراضی بودند. تغییرات در ریاست دانشگاه ها از جمله دانشگاه علامه طباطبایی، دانشگاه علم و صنعت، دانشگاه تهران و در این اواخر دانشگاه امیرکبیر نیز نارضایتی راستگرایان را در پی داشته است.
با اینحال فشار اصلی از سوی سیدعلی خامنه ای بر وزارت علوم وارد شده است. او چند روز پیش طی سخنانی در جمع مسئولان وزارت علوم گفت: “من خواهش می کنم از مدیران دانشگاه‌ها و مسئولان گوناگون مدیریّتى که دانشگاه را مرکز جوَلان سیاسى و تلاشها و فعّالیّتهاى جناحهاى سیاسى قرار ندهید. سمّ مهلک حرکت علمى این است که دانشگاه‌ها تبدیل بشوند به باشگاه‌هاى سیاسى؛ کارى که در یک دوره‌اى انجام گرفت.”
سخنان رهبر جمهوری اسلامی، در واقع زمینه تضعیف بیشتر موقعیت وزیر علوم و هدایت راستگرایان برای برکناری او تلقی شد. نگرانی از سیاسی شدن دوباره دانشگاه، چنانچه خامنه ای هم صریحا از آن سخن گفته، مهمترین نگرانی حاکمیت از آینده دانشگاه ها در ایران است.
روزنامه جوان وابسته به سپاه پاسداران، در یادداشتی با عنوان “تزریق آشوب به دانشگاه با ژست دموکراتیک ” که چند روز بعد از سخنان خامنه ای منتشر شد، نوشته بود: “برای شناسایی جریانی که مصداق بارز عبارت‌های مورد اشاره رهبری است، باید اندکی به قبل بازگردیم، به آن زمانی که یک جریان نشانه‌دار سیاسی تلاش می‌کند بسیاری از اهداف بالادستی خود را با ابزار دانشجو جلو برده و از آن عامل فشاری استفاده کند، علیه حاکمیت سیاسی کشور.”
این روزنامه مراسم شانزدهم آذر دانشگاه ها در سال ۱۳۹۲ را مصداق ” بازتولید تنش‌زایی در محیط‌های علمی” دانسته و افزوده بود: “گروهی از دانشجویان شرکت‌کننده تأثیرپذیرفته از این عملیات روانی، شعارهای «زندانی سیاسی آزاد باید گردد»، «یا حسین، میرحسین»، «مجتهد واقعی، منتظری، صانعی» و«سلام بر خاتمی درود بر موسوی» سر می‌دهند.”
نویسنده روزنامه جوان معتقد بود: “باتوجه به اتفاقات حادث شده در برخی از دانشگاه‌های کشور و از جمله دانشگاه تهران در ۱۶آذر سال گذشته و حتی پس از آن – که به بیش از ده‌ها مورد هم می‌رسد- می‌توان گفت اتاق فکر جریان تجدیدنظرطلب، برنامه‌های گسترده و ضدحساسیت برای تمام سطح تشکیلاتی و از جمله تشکل‌های دانشجویی منسوب به خود در دانشگاه‌ها تعریف و تشریح کرده که انجام هرکدام از اصول دیکته شده به منزله گذراندن یکی از پله‌هایی است که پدرخوانده‌های این طیف را در رسیدن به قدرت رسمی- که در نهایت به براندازی ختم می‌پذیرد- قلمداد می‌شود.”
یادداشت روزنامه جوان تنها یک نمونه از تحلیلهایی است که نگرانی از سیاسی شدن دانشگاه ها و گسترش اعتراضهای دانشجویی را نشان می دهد.
از: روز