احسان مهرابی
این هفته در نیمه آبان ۱۴۰۳، ریاست‌جمهوری «مسعود پزشکیان» ۱۰۰ روزه می‌شود. «ایران‌وایر» از زوایای مختلفی، کارنامه نهمین رییس‌جمهور ایران را در این ۱۰۰ روز بررسی کرده است. این گزارش درباره وضعیت کابینه و مدیران دولت است.
***
برخی دولت «حسن روحانی» را «رحم اجاره‌ای» می‌خواندند، با همین روال کابینه مسعود پزشکیان را نیز می‌توان «کابینه اجاره‌ای» خواند.
پزشکیان روابط منسجمی با جریان اصلاح‌طلب نداشته که اعضای کابینه را از موتلفان سیاسی خود انتخاب کند و از سوی دیگر حوزه وزارتش نیز به گونه‌ای نبوده که امکان استفاده از مدیران این وزارت‌خانه برای کل کشور را داشته باشد.
او همچنین سعی کرده به همه جریانات سهم دهد و این موضوع دولت را به شرکت سهامی بدل کرده و کابینه و مدیران ارشد دولت، از نزدیکان خاتمی تا جبهه پایداری را در بر می‌گیرد.
مشکل اصلی کابینه‌های این چنینی این است که هیچ جریان سیاسی آن را گردن نمی‌گیرد و اعتبار سیاسی خود را صرف حمایت از اقداماتش نمی‌کند.
مثلث انتصابات
«محمدجواد ظریف» ریاست کمیته‌هایی را برعهده داشت که قرار بود وزرای پیشنهادی را به پزشکیان معرفی کند. پس از معرفی وزرا ظریف اعلام کرد که ۱۹ وزیری که معرفی شدند، سه نفر نامزد نخست، ۶ نفر نامزد دوم یا سوم و یک نفر نامزد پنجم کمیته‌ها و یا شورای راهبری بودند.
ظریف، معاون راهبردی رییس‌جمهور، در روزهای اخیر گفته بود که عضو کمیته انتصابات دیگر مقام‌های دولت نیست. در این میان از «محمدرضا عارف»، «محمدجعفر قائم‌پناه» و «محسن حاجی‌میرزایی» به عنوان اعضای اصلی کمیته انتصابات نام برده می‌شود. هر چند که محمدرضا عارف، سهمیه خاتمی در کابینه تلقی می‌شد اما اکنون راه خود را جدا کرده و به تعبیری راه خود را می‌رود.
محمدجعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی رییس‌جمهور، دوست سال‌های دور مسعود پزشکیان است که از دوران دانشگاه تبریز یکدیگر را می‌شناسند و مورد اعتماد اوست. او در دوره وزارت پزشکیان نیز معاونت توسعه و مدیریت منابع وزارت بهداشت بود.
محسن حاجی‌میرزایی، رییس‌دفتر رییس‌جمهور، در دولت حسن روحانی دبیر هیات دولت بود اما جزو تیم اصلی حسن روحانی محسوب نمی‌شود.
افرادی که حذف شدند
در چینش کابینه برخی از اصلی‌ترین حامیان پزشکیان در انتخابات ریاست‌جمهوری حذف شدند. در این میان نام محمدجواد ظریف و «محمدجواد آذری جهرمی» بیشتر مطرح شده است.
حذف آنان چندان قابل انتظار نیز نبود و در هر دوره‌ای برخی از حامیان اصلی رییس‌جمهور که در فضای سیاسی سیبل میشوند، یا امکان ورود به دولت را پیدا نمی‌کنند و یا به مرور حذف میشوند.
درگیری آذری جهرمی با محمدرضا عارف دلیل دیگر این حذف است. محمدرضا عارف انتظار داشت که در دولت روحانی تیم او به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بازگردانده شود اما جهرمی تیم واعظی را حفظ کرد و تیم خود را اضافه کرد چرا که وزارت خود را مدیون واعظی بود.
در این میان طیفی از جریان موسوم به دانشگاه تبریز که با پزشکیان نزدیک بودند نیز در کابینه جایی پیدا نکردند.
از جمله «علی تاجرنیا» نیز با وجود این‌که از چهره‌های اصلی ستاد پزشکیان بود و حتی نامش برای سمت‌هایی چون سخنگوی دولت مطرح شده بود، اما به دلیل سوابق سیاسی از جمله عضویت در «جبهه مشارکت» و بازداشت، امکان حضور در کابینه را نیافت.اختلافات او با قائم‌پناه از جمله دیگر دلایل حذف او ذکر شده است. «حمیده زرآبادی»، سخنگوی ستاد پزشکیان، نیز سمتی در دولت ندارد.
کابینه شرکت سهامی
کابینه مسعود پزشکیان ترکیبی از سهم گروه‌های مختلف و سهمیه آنان است.
در این میان «اسکندر مومنی» و «احمد دنیامالی»، سهمیه «محمدباقر قالیباف»، رییس مجلس، بودند. هر چند که خود پزشکیان نیز مومنی را از تبریز می‌شناخت.
«عباس عراقچی»، «عبدالناصر همتی»، «عباس صالحی»، «محسن پاک‌نژاد»، «احمد میدری»، «محمد اتابک»، «محمدرضا ظفرقندی»، «غلامرضا نوری قزلجه»، «زهرا بهروز‌آذر»، از طیف اصلاح‌طلبان و حامیان پزشکیان هستند.
پزشکیان تلاش کرده بود که چهره‌های اصلی دولت روحانی را در کابینه خود جای ندهد و «رضا صالحی امیری» را از معدود مقامات دولت روحانی است که در دولت حضور دارد.
«علیرضا کاظمی»، وزیر پیشنهادی آموزش‌و‌پرورش، برادر «محمد کاظمی»، رییس سازمان اطلاعات سپاه پاسداران است اما چهره مستقلی است.
جبهه پایداری در استانداران و مقامات
«اسماعیل خطیب»، «امیرحسین رحیمی» و «عباس علی‌آبادی» از کابینه رئیسی ابقا شدند و علاوه بر آن انتصاب استانداران و معاونان وزیر منسوب به جبهه پایداری از جمله «مهدی جمالی‌نژاد» و «محمدرضا بابایی» به استانداران اصفهان و یزد، انتقاداتی را به دنبال داشت.
«عبدالله ارجایی شیرازی»، عضو جبهه پایداری و شهردار مشهد که دو سال پیش با حکم دادستانی از کار تعلیق شده بود، نیز به عنوان معاون برنامه‌ریزی وزارت راه و شهرسازی منصوب شد. او دبیر سابق ستاد امر به معروف و نهی از منکر خراسان رضوی نیز بو ده و سخنان‌اش پس از این انتصاب بازنشر شده است.
تیم اقتصادی بدون هماهنگ‌کننده
هماهنگی در تیم اقتصادی دولت از دولت دوم محمد خاتمی و در دوره‌های مختلف مطرح بوده اما این هماهنگی هیچ‌گاه به وجود نیامده است.
پس از انتخابات از «علی طیب‌نیا» به عنوان معاون اول نام برده می‌شد اما در نهایت عارف به این سمت منصوب شد. در صورت انتصاب طیب‌نیا به سمت معاون اول رییس‌جمهور او می‌توانست هماهنگ‌کننده اقتصادی دولت نیز باشد. اکنون اما هیچ‌کس این نقش را در دولت برعهده ندارد.
«محمدرضا فرزین»، رییس کل بانک مرکزی در دولت رئیسی نیز همچنان در سمت خود باقی مانده است.
در این میان انتصاب «حمید پورمحمدی»، معاون بانک مرکزی در دولت احمدی‌نژاد و از متهمان پرونده اختلاس سه هزار میلیارد تومانی به ریاست سازمان برنامه و بودجه عجیب‌تر از انتصابات دیگر بود.
کابینه‌ای که کسی گردن نمی‌گیرد
یکی از مشکلات دولت‌های احمدی‌نژاد و روحانی این بود که کسی آن‌ها را گردن نمی‌گرفت. دولت احمدی‌نژاد با وجود این‌که با حمایت کامل اصول‌گرایان و نهادهای زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی بر سر کار آمده بود اما در نهایت هیچ طیف سیاسی آن را از خود نمی‌دانست و مسوولیت اعمالش را نمی‌پذیرفت. همه اتفاقات در آن دولت را به گردن خود احمدی‌نژاد می‌انداختند.
اصلاح‌طلبان نیز با وجود سهم زیادی که در دولت روحانی به‌دست آوردند اما در نهایت مسوولیت اقدامات دولت را نپذیرفتند. نیمه‌کاره ماندن دولت رئیسی باعث شد که عملکرد دولت در ترازوی نقد قرار نگیرد و اصول‌گرایان نیاز به طفره‌رفتن از گردن‌گرفتن دولت نداشته باشند.
مدت کوتاهی پس از تشکیل دولت پزشکیان نیز انتقادها آغاز شده و حامیان دولت مسوولیت انتصابات را بر گردن نمی‌گیرند.
از: ایران وایر