رادیو فردا
موزه هنرهای معاصر تهران گنجینه‌ای دارد شامل بیش از سه هزار اثر بی‌نظیر از مشهورترین هنرمندان تجسمی دنیا که در ۴۵ سال گذشته پس از انقلاب اسلامی از چشم و دسترس هنرمندان و پژوهشگران و علاقه‌مندان دور مانده است.
دو سال پیش مجموعه‌ای از این آثار ارزشمند شامل ۱۳۱ اثر از ۳۴ هنرمند سده‌های ۱۹ و ۲۰ برای نخستین بار پس از چندین دهه نگهداری در انبارهای موزه هنرهای معاصر تهران برای نمایش عمومی رونمایی شد.
و حالا نمایشگاهی با عنوان «چشم در چشم» در این موزه برپا است که تا ۲۷ آبان ۱۳۰ اثر ارزشمند دیگر از این گنجینه را به نمایش می‌گذارد.
هنردوستان ایرانی در این نمایشگاه می‌توانند شاهکارهایی از فرانسیس بیکن، پیکاسو، ونسان ونگوگ، اندی وارهول، جیمز انسور، ادوارد مانه، جیم داین، رابرت راشنبرگ، فرنان لژه، خوان میرو، کمال‌الملک و بهمن محصص را از نزدیک ببینند؛ فرصتی که معلوم نیست دوباره فراهم شود.
چه شاهکارهایی را در این نمایشگاه می‌توان دید؟
در توضیح برگزارکنندگان آمده است که در این نمایشگاه «سیری تصویری از تحولات هنری و مفهومی پرتره» از سه‌هزار سال قبل از میلاد تاکنون نمایش داده می‌شود.
نمایش شاهکارهای هنری غرب پس از چند دهه در موزه هنرهای معاصر ایران
پیکرهٔ ناتمام «نفرتیتی همسر آخناتون پادشاه مصر» اثر توتموس در صد سال قبل از میلاد از جمله آثار مهم بخش تاریخی این نمایشگاه است.
«پروانه‌ها در عالم ضد ماده» اثر نقاش مشهور سورئالیست اسپانیایی، سالوادور دالی، یکی دیگر از این آثار است.
اهمیت این اثر در میان آثار چشم‌نواز دالی به توانایی او در تلفیق علم و هنر بازمی‌گردد؛ او با به تصویر کشیدن پروانه‌ها در فضایی که نمایانگر دنیای ضد ماده است، نوعی تفسیر هنری از تقابل و هم‌زیستی نیروهای متضاد را ارائه می‌دهد.
از پیکاسو، دیگر نقاش سرشناس اسپانیایی و خالق سبک کوبیسم، نیز سه پرترهٔ معروف «ژاکلین با سربند»، «زن گریان ۳» و «یک زن ۲» به نمایش در آمده است.
«ژاکلین با سربند» نقاشی بی‌نظیری است که در سال‌های پایانی زندگی پیکاسو خلق شد و نشان‌دهندهٔ رابطهٔ نزدیک و پرشور پیکاسو با ژاکلین روک، همسر دوم و آخرین معشوقه‌اش، است.
همچنین «یک زن ۲» نشان‌دهندهٔ تحولات هنری این هنرمند تأثیرگذار قرن بیستم است.
تابلوی «سیرک» یکی از آثار مهم ژرژ روئو، یکی از نقاشان فرانسوی پیشرو در جنبش‌های فوویسم و اکسپرسیونیسم، است که در آثار خود به مضامینی مانند زندگی روزمره مردم و مسائل اجتماعی می‌پرداخت.
«سرخپوست آمریکایی» یکی از آثار مشهور اندی وارهول یکی دیگر از آثار مهمی است که در این نمایشگاه در معرض دید عموم قرار گرفته است.
اندی وارهول هنرمند، نویسنده، عکاس و فیلمساز پیشرو آمریکایی و از بنیان‌گذاران سبک «پاپ‌آرت» و یکی از هنرمندان محبوب شهبانو فرح پهلوی است که این مجموعهٔ گرانبها را جمع‌آوری کرده است.
«بر دروازهٔ ابدیت» یکی دیگر از مهم‌ترین آثار به‌نمایش‌‌درآمده در این مجموعه، از مشهورترین نقاشی‌های ونسان ون گوک، نقاش پرآوازهٔ امپرسیونیست هلندی، است. برخی از آثار ونگوک اکنون چند ده میلیون دلار ارزش‌گذاری شده‌اند.
از «روی لیکتنستاین» هم اثر مشهور او «Reverie» به معنای خیال‌پردازی در این نمایشگاه دیده می‌شود. این هنرمند آمریکایی یکی دیگر از پیشتازان سبک «پاپ‌آرت» است که آثار او شهرت جهانی دارند.
گنجینه هنرهای معاصر؛ شاهکارهایی که خاک می‌خورند
سال‌ها پیش رابرت هیوز، یکی از معتبرترین منتقدان هنری جهان، نوشته بود: «گنجینهٔ هنرهای معاصر ایران را می‌توان یکی از جنبه‌های عجیب حکومت شاه ایران تلقی کرد.»
حکومت پهلوی به‌واسطهٔ کوشش فرح پهلوی و با پشتیبانی دفتر شهبانو، برای نمایش لیبرالیسم و تجددخواهی خود در سال‌های دهه ۱۹۷۰ میلادی با دست‌ودلبازی فراوان تعداد بسیار زیادی از آثار هنری مدرن را که در آن دوران در نیویورک خلق می‌شد، خریداری کرد.
دلالان آثار هنری هم در آن سال‌های رکود هنر معاصر با تلاش فراوان سعی می‌کردند این آثار را به خانواده سلطنتی ایران بفروشند.
برای نمونه «اندی وارهول»، یکی از هنرمندانی که در آن دوران کمتر شناخته شده بود، شخصاً به تهران رفت تا زمینه فروش و نمایش آثار خود را فراهم کند. اما اکنون وارهول یکی از برجسته‌ترین هنرمندان دوران موسوم به هنر مدرن تلقی می‌شود و آثار او از جمله ارزشمندترین آثار هنری است.
گنجینه موزه هنرهای معاصر ایران بسیار با ارزش و در عین حال تک‌تک آثار موجود در آن با دقت فراوان انتخاب شده است و گالری‌ها و نمایشگاه‌های بزرگ هنر معاصر همه آرزو دارند چنین آثار ممتازی را در مجموعه‌های خود داشته باشند.
تمام این آثار در دهه پایانی حکومت پهلوی و زیر نظر مستقیم فرح دیبا خریداری و جمع آوری شدند.
او مرداد ۱۳۹۱ در مصاحبه با گاردین در این زمینه گفت: «هم آثار ایرانی و هم آثار خارجی زیر نظر مستقیم دفتر من خریداری می‌شد. بودجهٔ آن از سوی شرکت ملی نفت ایران و سازمان برنامه و بودجه تأمین می شد.»
موزه هنرهای معاصر تهران در سال ۱۳۵۶ افتتاح شد و فرح پهلوی به یاد می‌آورد که «در آن روزها برخی خبرنگاران خارجی که در مراسم افتتاح شرکت کرده بودند، فکر می‌کردند که ایرانی‌ها لیاقت یک چنین گنجینه هنری را ندارند».
با انقلاب ۱۳۵۷، مسئولان هنری حکومت جمهوری اسلامی، هنر معاصر یا مدرن را تحت عنوان مظاهر بی‌دینی، فساد و بی‌بندوباری جمع‌آوری کردند و تمام این گنجینهٔ بزرگ در زیرزمین و انبارهای موزه هنرهای معاصر تهران انبار شد.
به نمایش گذاشتن این گنجینهٔ بزرگ از آثار هنرمندان مدرن ( نوگرای) قرن بیستم از پیکاسو و پولاک گرفته تا اندی وارهول می‌تواند موزه هنرهای معاصر ایران را به یکی از دیدنی‌ترین مراکز هنر معاصر جهان بدل کند.
اما با گذشت بیش از ۴۵ سال از حیات جمهوری اسلامی، این مجموعه موضوع عجیب‌تر دیگری را به خود دیده و می‌بیند که رابرت هیوز از آن سخن نگفته بود؛ خاک خوردن صدها اثر بی‌نظیر و کم‌نظیر در انبار موزه.
بسیاری از آثار این مجموعه به بهانه‌هایی چون «برهنگی» یا «تهاجم فرهنگی غرب» در دالان‌های موزه هنرهای معاصر خاک می‌خورند؛ شاهکارهایی که شاید خالقان آن هیچ‌گاه گمان نمی‌کردند آثارشان با چنین سرنوشتی روبه‌رو شود.
در این میان، تنها امید هنرمندان و پژوهشگران و هنردوستان ایرانی می‌تواند همین باشد که هر از گاهی و در پی سال‌ها نمایشگاهی دایر شود و این گنجینهٔ ارزشمند گوشهٔ چشمی به آنان کند.