فروش داروهای سقط جنین در شبکه‌های اجتماعی به دنبال محدودیت شدید حکومتی برای پایان خودخواسته بارداری، چندی است که رونق گرفته است. کافی است عبارت سقط جنین را در شبکه اجتماعی «ایکس» یا تلگرام جست‌وجو کنید تا ببینید چند صفحه خرید و فروش داروهای آن روی صفحه مانیتور نمایان می‌شود؛ صفحات بازارهای سیاه داروی سقط جنین که بسیاری از آن‌ها ادعا می‌کنند این داروها متعلق به «شرکت فایزر» امریکا و از بهترین و کارآمدترین قرص‌ها هستند. قیمت این قرص‌ها از یک میلیون و ۲۰۰ هزار تا دو میلیون تومان متغیر است. همۀ فروشندگان تاکید دارند که سقط جنین با این قرص‌ها اصلاً ترس ندارد و هیچ مشکلی پیش نمی‌آید.
یکی از این داروها که در اولین جست‌وجو در کانال تلگرام با آن مواجه می‌شوید، «سایتوتک» است؛ دارویی که علاوه بر سقط جنین، در موارد دیگری مانند درمان زخم معده، القای زایمان و درمان خونریزی بعد از زایمان استفاده می‌شود.
اما قصه در شبکه ایکس (توییتر) متفاوت است. اولین اطلاعاتی که با جست‌وجوی کلمه سقط جنین در این فضا می‌توان دید، شماره تلفن فروشنده و توزیع کننده دارو است که آن را به تمام نقاط کشور ارسال می‌کند.
فروشندگان آن‌لاین در تمام تبلیغات فروش ادعا می‌کنند که از متخصصان در این امر استفاده می‌کنند. آن‌ها برای تکمیل کادر خود، آگهی استخدام ماما یا پزشک زنان هم منتشر می‌کنند و حتی آموزش نوع خوراکی‌هایی که باعث سقط می‌شوند هم دارند؛ کانال‌ها و صفحاتی که با انبوه پست‌ها و تبلیغات، به نظر می‌رسد مشتریان زیادی دارند.
زنانی که خطر را به جان خریده‌اند
داغ شدن بازار فروش قرص‌های سقط جنین در شبکه‌های اجتماعی در حالی است که آمار مرگ و میر در اثر سقط‌های ناامن در کشورهایی که این عمل در آن‌ها ممنوع است، بیشتر از دیگر نقاط جهان است.
ساغر کثیری، متخصص جنین‌شناسی و نازایی به «ایران‌وایر» گفت بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت، سالانه حدود ۷۳ میلیون سقط در دنیا انجام می‌شود که ۶۱ درصد از آن‌ها متعلق به بارداری‌های ناخواسته و تنها ۲۱ درصد از بارداری‌هایی هستند که به دلایل مختلف مادر مجبور به پایان بارداری می‌شود: «بر اساس همین آمار، تخمین زده شده است که ۴۵ درصد از این ۷۳ میلیون، سقط‌های ناامن بوده و در کلینیک‌ها و به دست پزشکان یا با داروهای معتبر انجام نمی‌شوند. بر اساس همین آمار، بین سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۲ تقریبا بین پنج تا ۱۳ درصد مرگ در مادران باردار به دلیل سقط‌های ناامن اتفاق می‌افتد.»
به گفته این جنین‌شناس، اگر سقط در کلینیک انجام شود، از هر ۱۰۰ هزار سقط، فقط یک مرگ ممکن است رخ دهد ولی در سقط‌های زیرزمینی، ۲۰۰ مرگ در هر ۱۰۰ هزار سقط اتفاق می‌افتد.
بنابراین، غیر قانونی کردن سقط نه تنها از انجام آن جلوگیری نمی‌کند بلکه خطر مرگ و میر و مشکلات و صدمات روحی روانی بیشتری برای زن‌هایی که مجبور به سقط در شرایط ناامن می‌شوند را نیز به همراه دارد.
نکته این‌جا است که به اذعان مسوولان، علی‌رغم ایجاد «قرارگاه مبارزه با سقط جنین» سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و تلاش حکومت برای مقابله با پایان خودخواسته بارداری، آمار سقط همچنان بالا است.
«امیر حسین بانکی‌پور»، رییس «کمیسیون مشترک جوانی جمعیت و حمایت از خانواده» و عضو «شورای عالی انقلاب فرهنگی» گفته است سقطجنین با آمار ۵۰۰ هزار مورد در سال، ۲۰ برابر بیشتر از آمار مرگ‌و‌میر کودکان و جوانان در تصادفات جاده‌ای است.
خطرات سقط ناامن
در تماس خبرنگار «ایران‌وایر» با چند کانال فروش داروی سقط جنین، اولین سوال هر فروشنده، ماهِ بارداری است. سه یا چهار ماه از نظر آن‌ها خوب است و خانم بارداری که قصد بارداری دارد، می‌تواند از این داروها استفاده کند. با این حال، اطلاعات زیادی در مورد اصل بودن داروها منتشر نمی‌شود.
کاربری با نام «رادیو زن» در صفحه کاربری خود نوشته است: «امروز دوستم رو دیدم. گفت حامله شده بوده و چون امکان داشتن بچه دوم رو نداشتن، سقط کرده. قرص‌ها رو از فروشنده اینترنتی گرفته بود و می‌گفت همه جا نوشته بودن اگه فیک باشه، می‌میرید، با این‌حال این کارو کردم. اگه فیک بود، الان بچه اولش هم مادر نداشت. ممنوعیت سقط جنین بازدارنده نیست، جنایته.»
ساغر کثیری، متخصص نازایی با ابراز تاسف از این روند به «ایران‌وایر» گفت: «اکثر مشکلاتی که به وجود می‌آیند، به دلیل ممنوعیت داروهایی هستند که تا قبل از۱۲ هفتگی می‌توان برای سقط تجویز کرد. در دسترس نبودن این داروها باعث می‌شود تا افراد در کلینیک‌های زیرزمینی به دست افرادی که شاید پزشک نباشند یا فقط پرستار یا ماما باشند، کورتاژ کنند که ممکن است صدمات جبران‌ناپذیزی را برای زنان به همراه داشته باشد.»
یک کاربر در شبکه اجتماعی ایکس به نام «پزشک چاقو» در حساب کاربری خود از مصرف داروی سقطجنین توسط یک دختر ۱۸ ساله در خانه خبر داد. این کاربر اضافه کرد که بارداری این دختر نوجوان خارج از رحم بوده و به همین دلیل لوله «فالوپ» او دچار پارگی و خونریزی شدید شده است و می‌توانست احتمال مرگ را برای او به همراه داشته باشد.
ساغر کثیری درباره صدمات فیزیکی سقط ناامن گفت یکی از صدمات این است که سقط به طور کامل انجام نشود و تکه‌ای از جفت یا جنین در داخل رحم باقی بماند: «این عدم خروج می‌تواند باعث عفونت شدید و حتی انتشار آن به تمام بدن شده و سبب مرگ فرد شود.»
خطر دیگر سقط‌های ناامن، احتمال خون‌ریزی‌های شدید است. به گفته این متخصص زنان و نازایی، در بسیاری از مواقع از وسایل غیردرمانی یا مواد شیمیایی یا دستگاه‌هایی برای این نوع سقط‌ها استفاده می‌شود که بسیار ناامن هستند و می‌توانند خونریزی شدید برای زنان به همراه داشته یا حتی باعث از دست رفتن جان‌شان شوند.
پزشکان متخصص معتقدند که با هر کدام از این موارد ممکن است زن برای همیشه یا رحم خود را از دست بدهد یا جانش را، یا این که کاملا نابارور شود.
راه‌های سقط امن
یکی از کانال‌های تلگرامی فروش داروی سقط جنین در پستی در کانال خود اعلام کرده است سقط جنین با این داروها تا هفته ۱۸ انجام خواهند شد. این در حالی است که ساغر کثیری به «ایران‌وایر» گفت معمولا تا ۱۲هفته اول بارداری می‌توان از داروهای سقط جنین که امتحان شده هستند، استفاده کرد اما این داروها متاسفانه در ایران قانونی نیستند و این موضوع راه بازار سیاه دارو را باز می‌گذارد.
به گفته او، ممکن است داروهایی که از این طریق به دست می‌آیند، استاندارد نباشند یا تاریخ مصرف آن‌ها گذشته باشد: «زنی که این داروها را گرفته، اگر بترسد و به بیمارستان مراجعه کند، ممکن است خطرات دیگری برایش پیش بیاید.»
این متخصص زنان و نازایی تاکید کرد که بعد از هفته دوازدهم بارداری، سقط جنین حتما باید در کلینیک یا بیمارستان و تخلیه رحم باید به دست یک پزشک متخصص انجام شود.
به گفته او، تنها راه پیش‌گیری از چنین اقداماتی این است که زنان و مردان از بارداری‌های ناخواسته جلوگیری کنند که متاسفانه این موضوع هم در ایران با محدودیت‌هایی روبه‌رو شده است.
مصائب روحی و روانی سقط‌های زیرزمینی
اضطراب و پیامدهای جسمی سقط جنین ناامن با مشکلات روحی برای زنان همراه است. کاربری به نام «فویوغ» در صفحه کاربری خود در شبکه ایکس نوشت: «خانم ۳۷ ساله سالمی سه ماه پیش با روش غلطی سقط کرده، به خونریزی افتاده ولی به بیمارستان مراجعه نکرده، انقدر خونریزی کرده که ESRD شده رایز کراتینین پیدا کرده با تشنج‌های غیرقابل کنترل. دیشب بعد ۴ بار احیا فوت کرد.»
کاربر دیگری با نام «نین» نوشته است: «بعد از سقط جنین بعضی زن‌ها افسرده میشن، بعضی‌ها نازا میشن، بعضی‌ها تا مدت‌ها نمیتونن از سکس لذت ببرن، حتی بعضی‌ها می‌میرن. حالا فکر کنید دختری از دوست‌پسرش حامله‌ست (رسوایی). کل پروسه سقط غیرقانونیه (استرس مضاعف). هزینه‌ی انجام سقط چون غیرقانونیه خیلی زیاده (فشار مالی) و چون نظارتی وجود نداره روی پروسه، ممکنه با وسایل غیر استریل انجام بشه و فرد خیلی راحت دچار عفونت بشه (مشکلات سلامتی). حالا اون دختر باید چیکار کنه؟ خودتون رو بذارین جای زن‌هایی که از این مسیر میگذرن بدون اینکه حتی اطمینان داشته باشن تهش زنده می‌مونن.»
ساغر کثیری، متخصص زنان و نازایی مشکلات روحی و روانی را از پیامدهای سقط زیرزمینی برای زنان عنوان کرد و گفت بسیاری از این زنان حتی می‌ترسند که به مشاور و روان‌کاو مراجعه کنند.
صبا آلاله، روان‌شناس و روان‌تحلیل‌گر اجتماعی در این باره به «ایران‌وایر» گفت تاثیر روانی سقط جنین در افراد مختلف با توجه به شرایط آن‌ها متفاوت است.
به گفته او، تحقیقات بسیاری در این زمینه نشان داده‌اند که سقط جنین رابطه مستقیم با شروع افسردگی یا یک سری از اختلالات اضطرابی دارد: «وقتی زنی بر اثر یک رابطه تعریف شده مثل ازدواج باردار شود و بنا به دلایل خانوادگی یا اقتصادی تصمیم به سقط می‌گیرد، می‌تواند بعد از سقط با حمایت اجتماعی و روانی خانوادگی اثرات روان‌شناختی را جبران کند ولی برای افرادی که در رابطه‌های خارج از ازدواج هستند یا حتی ناخواسته می‌خواهند سقط کنند، شرایط متفاوت است.»
این روان‌شناس توضیح داد: «احساساتی که چنین زنانی تجربه می‌کنند، می‌توانند ماندگار مستمر و پی در پی و به صورت طولانی‌مدت باشند. حتی می‌توانند آن احساس طرد شدگی فرد به طرد شدگی اجتماعی تبدیل شود؛ یعنی از سمت دوستان یا خانواده‌های‌شان حذف و ترد و حتی در رابطه عاطفی خود دچار اختلال شوند. بنابراین، شدت و میزان پیامدهای روانی در این گروه بالاتر است.»
به گفته صبا آلاله، همه این‌ها در شرایطی است که اصلا چیزی ممنوع نباشد: «حالا در کنار همه این آسیب‌ها، ممنوع بودن هم به آن اضافه می‌شود. در شرایط ممنوعیت، دیگر فرد نمی‌تواند به پزشک متخصص و معتمد برای مصرف به موقع دارو مراجعه کند. در کنار آن، این ممنوعیت بار احساس گناه و احساس خشم را در زنان افزایش می‌دهد، چرا که به صورت فردیت مورد پذیرش جامعه قرار نمی‌گیرد.»
به این ترتیب، برنامه‌ریزی و دستورهای مقامات جمهوری اسلامی برای مقابله با سقط جنین، راه بازار سیاه داروهای سقط را باز می‌کنند و این موضوع نه تنها سلامت جسم زنانی را که می‌خواهند به بارداری خاتمه دهند به خطر انداخته بلکه با سلامت روان آن‌ها هم بازی می‌کنند.
از: ایران وایر