رادیو زمانه
بهار مقدم ـ فعالیت‌های «میراث پریشان» نشان می‌دهد که با همکاری و همت جمعی، می‌توان حتی در شرایط دشوار، به تغییرات مثبت و پایدار دست یافت و امید را در دل‌های مردم زنده نگه داشت. حفظ محیط زیست تنها با اتحاد و همبستگی ممکن است و این انجمن نمونه‌ای درخشان از این اصل است.
در میانه‌ی خشکسالی‌ها و کاهش سطح آب‌های سطحی در ایران، تالاب پریشان که یکی از بزرگ‌ترین تالاب‌های آب شیرین کشور محسوب می‌شود، در سال‌های اخیر دچار بحران زیست‌محیطی شدیدی شد. این تالاب که روزگاری زیستگاه گونه‌های نادر جانوری و محلی برای تأمین معیشت بسیاری از مردم منطقه بود، با کاهش سطح آب و تهدیدات متعدد مواجه شد. خشکسالی، بهره‌برداری بی‌رویه و تغییرات آب و هوایی از عوامل کلیدی این بحران بودند. در این شرایط، جمعی از مردم شهرستان کازرون در سال ۱۳۹۳ تصمیم گرفتند برای نجات این میراث طبیعی گرانبها، دست به کار شوند. آنها با تشکیل «انجمن میراث پریشان» گامی مهم در راستای حفظ این تالاب و آگاهی‌بخشی به جامعه برداشتند. این انجمن با حمایت مردم محلی و متخصصان زیست‌محیطی، به الگویی برای همکاری‌های مردمی و حفاظت از منابع طبیعی تبدیل شد. فعالیت‌های این انجمن نه تنها در سطح محلی بلکه در سطح ملی و بین‌المللی نیز مورد تحسین قرار گرفت و نشان داد که با همکاری و تلاش می‌توان به تغییرات مثبت دست یافت.
تالاب‌ها از مهم‌ترین اکوسیستم‌های طبیعی جهان به شمار می‌روند که نقش مهمی در حفظ تعادل زیست‌محیطی، تأمین منابع آب شیرین و پایداری زیستگاه‌های جانوری و گیاهی ایفا می‌کنند. نابودی تالاب‌ها نه تنها زیستگاه‌های طبیعی را تهدید می‌کند بلکه معیشت و زندگی مردم محلی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بحران‌ها به وضوح نشان دادند که حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی نیازمند اقدامات جدی و مشارکت همه‌جانبه مردم و نهادهای مختلف است. «میراث پریشان» با تکیه بر این باور، تلاش کرد تا فرهنگ حفاظت از محیط زیست را به یک اولویت اجتماعی و ملی تبدیل کند.
اهداف و اقدامات انجمن
انجمن «میراث پریشان» از همان ابتدا با اهدافی روشن و مشخص فعالیت‌های خود را آغاز کرد. این انجمن به دنبال حفاظت از تالاب‌ها و منابع طبیعی منطقه بود و باور داشت که بدون مشارکت فعال مردم محلی و افزایش آگاهی عمومی نمی‌توان به اهداف بلندمدت دست یافت. اهداف کلیدی این انجمن شامل موارد زیر است:
- حفاظت از تالاب‌ها و محیط‌های طبیعی: حفاظت از تالاب پریشان و دیگر زیست‌بوم‌های اطراف آن از اولویت‌های اصلی این انجمن است. تلاش‌های این انجمن برای جلوگیری از نابودی تالاب‌ها شامل برنامه‌های مختلفی از جمله احیای منابع آب، جلوگیری از تخریب زیستگاه‌ها و کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی است.
- آگاهی‌بخشی و آموزش: میراث پریشان با برگزاری جلسات آموزشی و کارگاه‌های مختلف تلاش می‌کند تا جامعه محلی و مردم منطقه را از اهمیت حفاظت از محیط زیست و تأثیرات مثبت آن آگاه کند. آموزش به کودکان و جوانان از جمله اقدامات مهم این انجمن است که باعث تقویت حس مسئولیت‌پذیری در نسل‌های آینده می‌شود.
- پژوهش‌های علمی و میدانی: انجمن با همکاری متخصصان و کارشناسان زیست‌محیطی، مطالعات میدانی و پژوهش‌های علمی انجام می‌دهد تا اطلاعات دقیقی درباره وضعیت اکولوژیکی تالاب‌ها و عوامل تهدیدکننده آنها به دست آورد. این پژوهش‌ها به ارائه راهکارهای عملی برای بهبود وضعیت زیست‌محیطی کمک می‌کند.
- ترویج روش‌های پایدار کشاورزی: بسیاری از کشاورزان محلی به دلیل کمبود آب و کاهش منابع طبیعی با مشکلاتی در معیشت خود روبه‌رو هستند. انجمن «میراث پریشان» با همکاری کشاورزان، تلاش می‌کند روش‌های پایدار و بهینه برای مدیریت منابع آب و زمین کشاورزی ارائه دهد تا هم به حفظ منابع طبیعی کمک شود و هم معیشت کشاورزان تأمین گردد.
«میراث پریشان» با تمرکز بر این اهداف و رویکردهای علمی و مشارکتی، تلاش می‌کند تا با همکاری مردم و استفاده از روش‌های نوین و پایدار، گام‌های مؤثری در جهت حفاظت از تالاب‌ها و منابع طبیعی بردارد.
موفقیت‌ها و افتخارات
تلاش‌های انجمن «میراث پریشان» تنها به منطقه کازرون محدود نمانده و در سطح ملی و بین‌المللی نیز مورد توجه قرار گرفته است. در سال ۱۴۰۳، این انجمن موفق به دریافت جایزه بین‌المللی استوا (Equator Prize) از سوی سازمان ملل متحد شد. این جایزه به تشکل‌هایی تعلق می‌گیرد که با اجرای پروژه‌های زیست‌محیطی تأثیرات مثبتی در سطح محلی و جهانی داشته‌اند و نمونه‌ای از توسعه پایدار و الگوبرداری برای دیگر مناطق هستند. این موفقیت به عنوان نمادی از تلاش و همت مردم محلی و مسئولان انجمن مورد تحسین قرار گرفت.
در سال ۱۴۰۲ نیز، «میراث پریشان» موفق به کسب جایزه ملی محیط زیست در بخش سازمان‌های مردم‌نهاد شد. این دستاورد نشان از اهمیت فعالیت‌های این انجمن و تعهد اعضای آن به حفاظت از منابع طبیعی و ارتقای آگاهی زیست‌محیطی در بین مردم منطقه دارد. موفقیت‌های این انجمن، الگویی برای دیگر گروه‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد در سراسر کشور به شمار می‌رود.
چالش‌ها و موانع پیش‌رو
با وجود این موفقیت‌ها، انجمن «میراث پریشان» همچنان با چالش‌های متعددی روبه‌روست. کمبود منابع مالی، نبود حمایت کافی از سوی برخی نهادهای دولتی و مشکلات زیست‌محیطی مانند خشکسالی و کاهش منابع آبی، از جمله موانعی هستند که فعالیت‌های این انجمن را تهدید می‌کنند. اعضای انجمن با تلاش‌های بی‌وقفه و استفاده از دانش بومی و علمی، به دنبال راهکارهایی برای مقابله با این مشکلات هستند. همکاری با دانشگاه‌ها، سازمان‌های زیست‌محیطی و استفاده از تخصص‌های محلی از جمله ابزارهایی است که انجمن برای رسیدن به اهداف خود از آنها بهره می‌برد.
تعامل با جامعه و آینده‌نگری
یکی از ویژگی‌های بارز «میراث پریشان» تعامل قوی با مردم محلی است. این انجمن با ایجاد ارتباطات مستمر و برگزاری کارگاه‌های آموزشی، فرهنگ حفاظت از محیط زیست را در جامعه نهادینه کرده است. برگزاری نشست‌های آگاهی‌بخشی و تشویق مردم به مشارکت در فعالیت‌های زیست‌محیطی از جمله اقداماتی است که باعث تقویت پیوند میان مردم و محیط زیست شده است. این انجمن با استفاده از تجربه‌ها و دیدگاه‌های مردم محلی، نقش کلیدی در مدیریت و حفاظت از منابع طبیعی منطقه ایفا می‌کند و تلاش می‌کند تا نسل‌های آینده را به محافظان واقعی طبیعت تبدیل کند.
سخن آخر
داستان «میراث پریشان» روایتگر تلاش مردمانی است که برای حفظ طبیعت و منابع زیست‌محیطی خود گرد هم آمده‌اند. این انجمن با همکاری، آگاهی‌بخشی و استفاده از روش‌های پایدار، به الگویی برای دیگر مناطق کشور تبدیل شده است. فعالیت‌های «میراث پریشان» نشان می‌دهد که با همکاری و همت جمعی، می‌توان حتی در شرایط دشوار، به تغییرات مثبت و پایدار دست یافت و امید را در دل‌های مردم زنده نگه داشت. حفظ محیط زیست تنها با اتحاد و همبستگی ممکن است و این انجمن نمونه‌ای درخشان از این اصل است.