سابقه اخذ شهریه از کودکان مهاجر در ایران به بخشنامه آموزش و پرورش این کشور در مهر ۱۳۹۱، بر می گردد. براساس این بخشنامه در آن زمان، کودکان مقطع ابتدایی که پاسپورت داشتند، برای ثبت نام مکلف به پرداخت ۲۵۰ هزار و کودکانی که کارت اقامت داشتند مکلف به پرداخت ۱۰۰ هزار تومان برای ثبت نام در مدارس شدند.
موضوع این مصوبه که مغایر با قوانین تحصیل رایگان و حقوق کنوانسیون کودکان بود، همواره مورد انتقاد فعالان و سازمان های حقوق بشر قرار داشت تا نهایتا وزارت آموزش و پرورش دولت حسن روحانی، در واکنش به دادخواهی انجمن حمایت از کودکان و زنان پناهنده و آواره، که طی نامه‌ای به نهاد ریاست‌جمهوری، خواستار رفع مشکلات تحصیل دانشآموزان اتباع خارجی شده بودند، از هدیه آموزشی این دولت مبنی بر عدم دریافت شهریه از این جمعیت خبر داد.
اما مصوبه جدید وزارت آموزش و پرورش که در رسانه های ایران از آن به عنوان “هدیه آموزشی دولت تدبیر و امید به اتباع افغانستان”، و “حق تحصیل رایگان اتباع خارجی در ایران” یاد شده، اما واگرهایی دارد.
هر چند بند ۱ این مصوبه، به ثبت نام و خودداری مدارس از دریافت وجه حتی برای آن دسته از اتباع که از شرایط معافیت برخوردار نیستند، با “اخذ تعهد پرداخت تا تعیین تکلیف نهایی”، اشاره دارد، اما تنها کمتر از یک هفته پس این مصوبه، گزارشها حاکی از آن است که دانشآموزان افغان در برخی از شهرهای ایران، اصولا اجازه تحصیل حتی با شهریه ندارند.
خانواده های افغان ساکن شهر انار از توابع استان کرمان با اعلام این خبر، گفتند که به دلیل اینکه شهرستان انار از دو سال قبل از سوی وزارت کشور به عنوان منطقه ممنوعه جهت اقامت افغان‌ها اعلام شده، فرزندانشان امکان ادامه تحصیل در این شهرستان را ندارند.
آنها می گویند که طبق مصوبه وزارت کشور، تنها دانشآموزان افغان که مادر آنها ایرانی باشد، می‌توانند در مدارس شهرستان انار تحصیل کنند.
تارنمای انارپرس نیز با انتشار این خبر، اطلاع داد که برخی از دانشآموزان افغان که ساکن شهرستان انار هستند، ناچارند برای ادامه تحصیل به مناطق اطراف این شهرستان از جمله بخش نوق شهرستان رفسنجان بروند.
سال‌هاست که ادامه تحصیل دانشآموزان افغان در ایران خبرساز شده، دانش‌آموزانی که دولت آنها را به دو دسته “قانونی” و “غیرقانونی” تقسیم کرده و بر این اساس برای تحصیل آنها تصمیم می‌گیرد. این تقسیم بندی بر اساس کارت اقامت و یا پناهندگی این کودکان و خانواده هایشان شکل می گیرد.
با وجود این تقسیم بندی حتی بخش وسیعی از جمعیتی که به تعریف دولت، “قانونی” خوانده می شوند نیز از مصونیت برای اجازه تحصیل برخوردار نیستند.
و همه این محرومیتها در حالی شکل می گیرد که دولت ایران برای اجازه تحصیل کودکان افغان، از نهادهای زیر نظر سازمان ملل کمک مالی دریافت می کند.
از: همه حقوق بشر برای همه در ایران
