خبرگزاری هرانا – آنچه در پی می‌آید گزارش ماهانه و اجمالی از وضعیت حقوق بشر در ایران در دوره زمانی اسفند ماه ۱۴۰۳ است که به همت نهاد آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران تهیه شده است، این گزارش، تصویری گسترده و تکان‌دهنده از نقض حقوق بشر در ابعاد مختلف ارائه می‌دهد. از اجرای حکم اعدام تا نقض آزادی‌های فردی و اجتماعی، از خشونت نظامی و قضایی تا مشکلات کارگری و اعتراضات، همگی نشان‌دهنده چالش‌های جدی در زمینه رعایت حقوق بشر در ایران هستند. این گزارش همچنین بر میزان بالای اعدام‌ها، بازداشت‌ها، و محکومیت‌های سنگین بر اساس اتهامات مختلف تاکید دارد و نشان می‌دهد که این رویدادها در سراسر کشور گسترده‌اند.
خلاصه اجرایی
در طول اسفند ماه ۱۴۰۳، شاهد گستره‌ای از نقض‌های حقوق بشر در سراسر ایران بودیم. با ارزیابی‌های دقیق و گزارش‌های دریافتی، مجموعاً صدها مورد نقض حقوق بشر شناسایی و ثبت شده است که شامل نقض حقوق زندانیان، آزادی بیان، حق تحصیل، حقوق کودک، خشونت‌های خانگی، خشونت مبتنی بر جنسیت، بهداشت و محیط زیست، حقوق کار، و خشونت نظامی و قضایی می‌شود.
یافته‌های کلیدی این گزارش عبارت‌اند از:
⚫️ اجرای حکم اعدام در مواردی که فرآیندهای عدالتی منصفانه رعایت نشده است.
⚫️ سرکوب گسترده آزادی بیان و بازداشت‌های خودسرانه.
⚫️ نقض گسترده حق تحصیل از طریق تعلیق دانشجویان.
⚫️ خودکشی‌های ناشی از فشار و ناامیدی در بین کودکان و نوجوانان.
⚫️ افزایش نگران‌کننده قتل‌های ناموسی و خشونت علیه زنان.
⚫️ تداوم نقض حقوق کار و شرایط کاری ناعادلانه.
⚫️ استفاده بی‌رویه از زور توسط نیروهای انتظامی و امنیتی
دوره گزارش‌دهی این گزارش اسفند ۱۴۰۳ است و تعداد کل موارد نقض گزارش شده بیانگر یک وضعیت نگران‌کننده و فوریت برای توجه جامعه بین‌المللی و دولت ایران به این مسائل است.
مقدمه
هدف از تهیه و انتشار این گزارش، افزایش آگاهی و فراهم آوردن شواهد مستدل برای تاثیرگذاری بر سیاست‌گذاری‌ها و اقدامات ملی و بین‌المللی به منظور مقابله با نقض حقوق بشر در ایران است. مجموعه فعالان حقوق بشر بر این باور است که نظارت دقیق و مستمر بر وضعیت حقوق بشر و انتشار گزارش‌هایی از این دست، زمینه‌ساز ایجاد تغییر و پاسخگویی در برابر نقض‌های رخ داده است. از این رو، ما بر اهمیت اطلاع‌رسانی مستقل و دقیق تاکید داریم تا از طریق آگاهی‌بخشی و فشارهای بین‌المللی، شاهد بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران باشیم.
تحلیل دقیق نقض حقوق بشر
حق حیات (اعدام)
تعریف اجمالی: حق اساسی هر فرد برای داشتن زندگی، بدون تهدید به مرگ به دست دیگران یا دولت. این حق شامل حمایت از افراد در برابر اعمالی است که می‌تواند منجر به مرگ غیرقانونی شود، از جمله قتل عمد، مرگ‌های ناشی از نادیده گرفتن معیارهای ایمنی، و اعدام‌های بدون دادرسی منصفانه است.
گزارش تخلفات: هرانا در اسفند ۱۴۰۳، ۹۸ مورد را ثبت کرد که شامل ۱۰۴ مورد اجرای حکم، ۲۲ مورد محکومیت و ۵ مورد تایید حکم اعدام است.
نمونه‌ها:
- حکم یک زندانی که پیشتر از بابت اتهام قتل توسط دادگاه کیفری یک بجنورد به اعدام در ملاعام محکوم شده بود، در شهرستان اسفراین به اجرا درآمد.
- ساسان شادمان، کودک- مجرم ۱۸ ساله و ساکن یاسوج که در سن ۱۶ سالگی مرتکب قتل شده بود، توسط دادگاه کیفری به اعدام محکوم شده است.
- احکام چهار زندانی از جمله دو زن که پیشتر در پرونده هایی جداگانه از بابت اتهام قتل به اعدام محکوم شده بودند، در زندان ارومیه اجرا شد.
- حکم هفت زندانی که پیشتر از بابت اتهامات مرتبط با جرائم مواد مخدر و قتل به اعدام محکوم شده بودند، در زندان زاهدان به اجرا درآمد.
تأثیر: نقض حق حیات می‌تواند پیامدهای ویرانگری برای جامعه داشته باشد، از جمله ایجاد حس ناامنی و بی‌ثباتی. این نقض‌ها می‌توانند به فرهنگ خشونت دامن بزنند و اعتماد عمومی به دستگاه‌های حکومتی و قضایی را کاهش دهند. هنگامی که حق حیات تضمین نمی‌شود، افراد ممکن است در سایه هراس از بهره برداری از حقوق دیگر خود خودداری کنند.
آزادی اندیشه و بیان
آزادی بیان: حق ابراز آزادانه اندیشه و عقاید از طریق گفتار، نوشتار و سایر اشکال ارتباط بدون ترس از انتقام یا مجازات قانونی است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۹۲ مورد نقض آزادی بیان را ثبت کرد که شامل ۵۱ مورد بازداشت، صدور ۹۶۶ ماه حبس، ۱۲ ماه تبعید، ۷۴ ضربه شلاق و ۲۰۱ میلیون تومان جزای نقدی برای ۳۹ شهروند، ۶ مورد اجرای حکم، ۳۱ مورد احضار به مراجع قضایی، ۳ مورد بازجویی، ۳ مورد تفتیش منزل، ۲ مورد ضرب و شتم، ۲ مورد ممنوع الخروجی، ۱ مورد اعمال فیلترینگ، ۲ مورد تجمع، محاکمه ۳۱ نفر و اجرای حکم ۷۴ ضربه شلاق یک نفر است.
نمونه ها:
- حکم ۷۴ ضربه شلاق مهدی یراحی، خواننده و آهنگساز در شعبه چهارم اجرای احکام دادسرای امنیت اخلاقی تهران به اجرا در آمد.
- پنج شاعر و روزنامه‌نگار اهل آبادان به نام‌های ماندانا صادقی، آرش قلعه گلاب، کوروش کرم پور، فرزانه یحیی‌آبادی و رضا محمدی توسط شعبه اول دادگاه انقلاب آبادان مجموعا به بیش از ۱۰ سال و ۹ ماه حبس محکوم شدند.
- حسن باقری نیا، عضو سابق هیئت علمی دانشگاه حکیم سبزواری توسط شعبه اول دادگاه انقلاب مشهد به ۱۰ سال و ۹ ماه حبس، دو سال محرومیت از تدریس در دانشگاه‌ها و دیگر موسسات آموزشی و دو سال منع خروج از کشور محکوم شد.
- هیوا سیفی زاده، خواننده موسیقی سنتی ایرانی در حین خوانندگی و اجرای یک کنسرت در تهران توسط نیروهای امنیتی بازداشت شد.
- بهنام نزادی، وکیل دادگستری جهت تحمل دوران محکومیت چهار ماهه خود بازداشت و راهی زندان شد.
- پانزده نفر از تهیه کنندگان، سازندگان و برگزار کنندگان اصلی جلسات بلایند دیت (قرارهای ناشناس) در فضای مجازی، در سراسر کشور شناسایی و بازداشت شدند.
تاثیر: این نقض‌ها نه تنها صدای افراد را سرکوب می‌کند، بلکه فضایی از ترس ایجاد کرده و مانع از بحث‌های آزاد و انتقادی می‌شود که برای یک جامعه سالم ضروری است.
زندان
حقوق زندانیان: تضمین کرامت و حقوق اساسی افراد زندانی، از جمله دسترسی به درمان مناسب و عدالت. این شامل حمایت از زندانیان در برابر شکنجه، بی‌عدالتی و شرایط نامناسب نگهداری است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۹۷ مورد نقض حقوق را در بخش زندانیان ثبت کرد که شامل ۲ مورد خودکشی زندانی، ۲ مورد قتل زندانی توسط مأمورین، ۲ مورد ضرب و شتم زندانی، ۱ مورد عدم تفکیک جرایم زندانی، ۱ مورد نگهداری زندانی در محیط نامناسب، ۱۹ مورد انتقال زندانی به انفرادی، ۲۴ مورد بی خبری از سرنوشت بازداشت شده، ۷۰ مورد بلاتکلیفی، ۵ مورد نقل و انتقال اجباری زندانی، ۴ مورد اعتصاب غذای زندانی، ۱۵ مورد عدم دسترسی به وکیل، ۲۱ مورد عدم رسیدگی پزشکی، ۱۵ مورد اعمال فشار، ۱ مورد ممنوع الملاقاتی، ۴ مورد محرومیت از حق تماس زندانی و ۱ مورد مرخصی استعلاجی است.
نمونه ها:
- محمدامین اخلاقی ساوجبلاغی، از متهمان پرونده موسوم به «قتل بسیجی روح الله عجمیان» که دوران محکومیت خود را در زندان وکیل آباد مشهد سپری می‌کند، اقدام به خودکشی کرد.
- امیرعلی مینایی، نوکیش مسیحی که در حال تحمل دوران محکومیت خود در زندان اوین است، توسط یکی از نگهبانان این زندان مورد ضرب و شتم قرار گرفته است. در پی این اقدام، آقای مینایی دچار ناراحتی در ناحیه سینه و قلب شده و از رسیدگی پزشکی مناسب محروم مانده است.
- بیژن کاظمی، شهروند ساکن کوهدشت، کماکان در زندان اوین در بلاتکلیفی به سر می‌برد. وی همچنان از حق هرگونه تماس تلفنی و ملاقات با خانواده و وکلای خود محروم بوده و علیرغم پیگیری‌های وکلایش، آنان امکان دسترسی به پرونده وی را نیز ندارند.
- حیدر محمدی (حسنوند)، شهروند بازداشت شده ساکن خرم‌آباد، به صورت پر ابهامی در بازداشتگاه اداره آگاهی همدان جان خود را از دست داد.
- هادی حیدری، متهم سیاسی محبوس در زندان شیبان اهواز، در اعتراض به عدم رسیدگی پزشکی و تداوم بازداشتش دست به اعتصاب غذا زد.
- زرتشت احمدی راغب، زندانی سیاسی محبوس در زندان قزلحصار کرج، به صورت تنبیهی به سلول انفرادی منتقل شد.
تأثیر: نقض حقوق زندانیان می‌تواند به تضعیف حاکمیت قانون و اعتماد به نهادهای عدالت منجر شود. این نقض‌ها می‌توانند بر سلامت و بهبود زندانیان تأثیر منفی گذارده و چشم‌انداز بازگشت موفقیت‌آمیز آنها به جامعه را کاهش دهند.
اقلیت های ملی
حقوق اتنیک ها: حفاظت از اقلیت‌های قومی یا اتنیک ها در برابر تبعیض و ارتقاء حقوق برابر برای آنها. این شامل حفظ فرهنگ، زبان و هویت آنها است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۲۸ مورد نقض را در بخش اقلیت های ملی ثبت کرد که شامل ۲۳ مورد بازداشت، ۱۱ مورد احضار به مراجع امنیتی، ۲ مورد تفتیش منزل، ۱ مورد پلمپ محل کسب، ۳ مورد بازجویی، ۱ مورد محاکمه، ۲ مورد اجرای حکم و ۳۶ ماه حبس برای ۱ نفر میباشد.
نمونه ها:
- ودود اسدی، فعال ترک (آذربایجانی) جهت تحمل دوران محکومیت ۹ ماه حبس خود بازداشت و به زندان اوین منتقل شد.
- جواد ژاله پسند، فعال ترک (آذربایجانی) ساکن اردبیل توسط اطلاعات سپاه این شهر احضار و بازجویی شد.
تأثیر: چنین نقض‌هایی می‌تواند منجر به از دست دادن زمین، استحاله فرهنگی، به حاشیه رانده شدن، فقر و درگیری شود و بافت اجتماعی و هویت جوامع بومی را از بین ببرد.
آزادی مذهب
حقوق اقلیت‌های مذهبی: تأمین آزادی مذهبی و حمایت از افراد برای پیروی از اعتقادات مذهبی خود بدون ترس از تبعیض یا آزار.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۶ مورد نقض را در این بخش ثبت کرد که شامل ۵۰۰ ماه حبس و ۹۱۰ میلیون تومان جزای نقدی برای ۳ نفر، ۴ مورد اجرای حکم، ۱ مورد ممنوع الخروجی و ۱ مورد تفتیش منزل است.
نمونه ها:
- نرگس نصری، نوکیش مسیحی، توسط شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران به ۱۶ سال حبس، ۱۵ سال محرومیت از حقوق اجتماعی و پرداخت جزای نقدی محکوم شد.
- مهران شاملوئی و عباس سوری، نوکیشان مسیحی ساکن تهران، توسط شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران مجموعا به تحمل ۲۵ سال و هشت ماه حبس، ۳۰ سال محرومیت اجتماعی، جزای نقدی و دیگر مجازات‌ها محکوم شدند.
- انیسا فنائیان، شهروند بهائی ساکن سمنان، جهت اجرای حکم هفت سال حبس او توسط نیروهای امنیتی در یکی از خیابان های این شهر بازداشت شد.
تأثیر: نقض آزادی مذهبی می‌تواند منجر به شکاف اجتماعی، درگیری و به حاشیه‌نشینی جوامع مذهبی شود. این امر اصول تنوع و مدارا را در جامعه تضعیف می‌کند.
حق تحصیل
حق تحصیل: دسترسی برابر و فراگیر به آموزش با کیفیت برای همه افراد، بدون تبعیض. این حق همچنین شامل دسترسی به آموزش ابتدایی رایگان و اجباری است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۹ مورد نقض را در این بخش ثبت کرد که ۲ مورد تجمع و ۱۲ مورد تنبیه فیزیکی را شامل می‌شود.
نمونه ها:
- شماری از دانشجویان دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی در اعتراض به نبود امنیت، در محوطه این دانشگاه، دست به تجمع زدند.
- یک دانش‌آموز ۱۰ ساله در منطقه طبرسی مشهد، بر اثر تنبیه بدنی توسط معاون مدرسه از ناحیه لگن دچار شکستگی و راهی بیمارستان شد
تأثیر: محرومیت از آموزش می‌تواند بر رشد اقتصادی و اجتماعی جامعه تأثیر منفی گذارد، فقر را تشدید کند و مانع از رسیدن افراد به پتانسیل کامل خود شود. آموزش نقش کلیدی در توسعه شهروندان آگاه و مسئول دارد.
حقوق کودک
حق سلامت و امنیت کودکان: اطمینان از حمایت و حفاظت کودکان از هرگونه آزار، بهره‌کشی و خطرات بهداشتی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۲۴ مورد نقض را در بخش حقوق کودک ثبت کرد که شامل ۲ مورد قتل کودک، ۱ مورد مصدومیت کودک کار، ۲۰ مورد تجاوز و آزار جنسی، ۱۳ مورد خشونت فیزیکی، ۳۰۱ مورد فعالیت اقتصادی، ۱ مورد مرگ کودکان در پی سهل انگاری مسئولان، ۲۸ مورد مصدومیت کودکان در پی سهل انگاری مسئولان و ۳ مورد خودکشی است.
نمونه ها:
- یک مرد ۲۸ ساله در پرند که متهم به ربایش و تعرض جنسی ده‌ها کودک است، توسط پلیس تهران بازداشت شد.
- در سایه عدم رسیدگی به تاسیسات برقی آسیب‌دیده در پارک گلدشت خرم آباد، یک دختر چهار ساله دچار برق گرفتگی شد و به کما رفت.
- یک دختر ۱۲ ساله در هرسین که از طرف خانواده تحت فشار برای ازدواج اجباری قرار داشت، با حلق‌آویز کردن خود به زندگی‌اش پایان داد.
- مردی ۴۲ ساله در شهرستان کرج، پس از ربودن دختر هفت ساله باجناق خود، او را با ضربات چاقو به قتل رساند.
تأثیر: عدم تأمین سلامت و امنیت کودکان می‌تواند تأثیرات ماندگاری بر رشد و توسعه آنها داشته باشد، مانع از دستیابی به پتانسیل کامل آنها شود و به چرخه‌های فقر و بی‌عدالتی دامن بزند.
خشونت خانگی
خشونت‌های خانگی: پیشگیری از خشونت در خانه و محافظت از قربانیان آن. شامل حمایت قانونی و اجتماعی برای زنان، کودکان و سایر اعضای آسیب‌پذیر خانواده است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه ۷ مورد قتل زنان ناشی از خشونت خانگی را ثبت کرد.
نمونه ها:
- فرمانده انتظامی رضوانشهر اعلام کرد که مردی در این شهرستان خودروی همسرش را به عمد به آتش کشیده و او را به قتل رسانده است.
- فرمانده انتظامی گلپایگان اعلام کرد که زنی در این شهرستان، توسط همسرش به دلیل اختلافات خانوادگی به قتل رسید.
تأثیر: خشونت خانگی می‌تواند پایه‌های اساسی خانواده و جامعه را تضعیف کند، باعث آسیب‌های جسمی و روانی بلندمدت بر قربانیان شود و الگوهای خشونت‌آمیز را برای نسل‌های آینده تکرار کند.
زنان
خشونت مبتنی بر جنسیت: خشونت علیه فرد به دلیل جنسیت او یا خشونت که عمدتاً بر افراد با جنسیت خاص تأثیر می‌گذارد.
گزارش تخلفات: علاوه بر نقض های سیستماتیک ناشی از وجود قوانین تبعیض آمیز، هرانا در این ماه، ۲۲ مورد نقض را در این بخش ثبت کرد که شامل ۱ مورد بازداشت فعالین حقوق زنان، ۳ مورد بازداشت زنان، ۵ مورد احضار به مراجع قضایی و امنیتی، ۱ مورد اجرای حکم، ۶ مورد اتهام بدحجابی، ۴ مورد تجاوز و آزار جنسی و محکومیت ۱ نفر به ۷ میلیون تومان جریمه نقدی است.
نمونه ها:
- لیلا پاشایی و سوما محمدرضایی در سنندج و سهیلا مطاعی در دهگلان، به دلیل برگزاری مراسم در روز جهانی زن بازداشت شدند.
- مردی در تهران که متهم است یک زن را به منزل خود دعوت کرده و سپس او را مورد آزار جنسی قرار داده است، توسط پلیس بازداشت شد. او متهم است که این زن جوان را ابتدا با آبمیوه مسموم بیهوش کرده و سپس به او تجاوز کرده است.
- صبا مرتضی‌نژاد، خواننده، به دلیل همخوانی در یکی از قطعات موسیقی به پلیس امنیت احضار و محتوای صفحه اینستاگرامش حذف شد.
- به دلیل عدم رعایت حجاب اجباری؛ با برگزارکنندگان همایش طراحی داخلی برخورد قانونی صورت گرفت.
تأثیر: این نقض می‌تواند منجر به آزار و اذیت فیزیکی، جنسی، روانی یا رنج، از جمله تهدید، اجبار و محرومیت خودسرانه از آزادی، چه در ملاء عام و چه در زندگی خصوصی شود. این امر نابرابری جنسیتی را تداوم می‌بخشد، مانع توسعه می‌شود و می‌تواند منجر به آسیب‌های جسمی و روانی بلندمدت شود.
بهداشت و محیط زیست
بهداشت و محیط زیست: در معرض قرار دادن ناعادلانه جوامع در برابر خطرات زیست‌محیطی و انکار حق دسترسی به منابع طبیعی، اغلب بر اساس نژاد یا وضعیت اجتماعی و اقتصادی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۳۴ مورد نقض را در بخش بهداشت و محیط زیست ثبت کرد که شامل ۱۲۱ مورد آلودگی محیط زیستی، ۴ مورد مصدومیت محیط بانان، ۵ مورد تجمع، ۲ مورد بهره برداری نادرست و ۱ مورد عدم حفاظت از منابع طبیعی است.
نمونه ها:
- چند محیط بان در پی درگیری با شکارچیان غیرمجاز در منطقه حفاظت شده سفیدکوه خرم آباد مصدوم شدند.
- شماری از شهروندان و دوستداران محیط زیست، در پارک جنگلی «کوه پارک» مشهد دست به تجمع اعتراضی زدند. این شهروندان به عدم حفاظت از این پارک و بهره برداری و ساخت و ساز در بلندی های جنوبی شهر، که به آسیب دیدن محیط زیست و آلودگی هوای شهر می انجامد، اعتراض دارند.
- جمعی از کشاورزان روستای سیاهگل از توابع شهرستان ایوان، مقابل استانداری ایلام اقدام به تجمع اعتراضی کردند. این شهروندان معترض، به فعالیت‌های یک معدن در منطقه که به گفته آنها با تخلف از قوانین زیست‌محیطی همراه بوده، اعتراض دارند. ساکنان این روستا اعلام کرده‌اند که اقدامات این معدن، حریم زندگی آنها را تهدید کرده و منطقه را با بحران زیست‌محیطی مواجه ساخته است.
تاثیر: بی‌عدالتی زیست‌محیطی می‌تواند منجر به مشکلات بهداشتی، نابرابری‌های اقتصادی و ناآرامی‌های اجتماعی شود. این امر به طور نامتناسبی جوامع به حاشیه رانده شده را تحت تاثیر قرار می‌دهد، نابرابری‌ها را تشدید می‌کند و آنها را از حق داشتن محیط زیستی سالم و ایمن محروم می‌کند.
حقوق کار
حقوق کار: نقض حقوق کارگران، از جمله شرایط کاری ناایمن، دستمزد ناعادلانه، ساعات کاری غیرمنطقی و انکار حق سازماندهی و چانه‌زنی جمعی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۵۹ مورد نقض را در بخش کارگران و اصناف ثبت کرد که شامل ۲۷ مورد مرگ به دلیل نبود ایمنی در محیط کار و ۱۰۴ مورد مصدومیت کارگر، ۱۴ مورد تجمع، ۱ مورد ممانعت از تجمع، ۱ مورد بازداشت، ۱۰ مورد احضار به مراجع قضایی، ۲ مورد محاکمه، ۲ مورد اجرای حکم، ۲۷ مورد اعتصاب، ۱ مورد خودسوزی کارگران، ۱۴۳ ماه معوقات مزدی برای ۹۹۲ نفر، ۲۱ مورد اخراج و تعدیل و ۵۰ مورد پلمپ اماکن است.
نمونه ها:
- بیش از ۳۰۰ نفر از کارگران معدن زغال سنگ «زمستان یورت غربی»، در اعتراض به عدم دریافت حقوق و مزایا و عیدی خود، بیش از پنج روز دست از کار کشیده و اعتصاب کردند.
- بیست و یکنفر از کارگران شاغل در کارخانه ماهوربافان بلوچی شهرستان چابهار از کار خود اخراج شدند.
- در پی تصادف مینی‌بوس حامل کارگران در محور کنارک به زرآباد در استان سیستان و بلوچستان با یک دستگاه تریلی، ۱۱ کارگر مصدوم شدند و دو تن دیگر جان خود را از دست دادند.
- در سایه فقدان ایمنی محیط و شرایط نامناسب کار، شش کارگر در تهران، شیراز و گناوه دچار حادثه شدند. در پی این حوادث دو کارگر جان خود را از دست دادند و پنج تن دیگر مصدوم شدند.
- پرستاران بیمارستان‌های اراک در اعتراض به عدم رسیدگی به مطلباتشان، در محل کار خود دست به اعتصاب زدند. اعتصاب این کارکنان در اعتراض به عدم پرداخت حقوق و پاداش‌های خود صورت گرفته است.
- فرمانده انتظامی شهرستان دورود از پلمب ۱۷ واحد صنفی در این شهرستان به دلیل آنچه “عدم رعایت شئونات ماه رمضان” عنوان کرده است، خبر داد.
- شماری از بازنشستگان مخابرات در شهرهای تهران، همدان، سنندج، تبریز، بیجار، مریوان و بندرعباس دست به تجمع اعتراضی زدند.
تاثیر: نقض حقوق کار می‌تواند منجر به استثمار، فقر و نابرابری شود. این امر سلامت، عزت نفس و توانایی کارگران برای حمایت از خود و خانواده‌شان را تضعیف می‌کند.
خشونت نظامی و امنیت شهروندان
استفاده بیش از حد پلیس یا مرزبانی از زور و سلاح: اطمینان از اینکه نیروهای اجرایی قانون در استفاده از زور متناسب و مسئولانه عمل کنند، به منظور حفاظت از حقوق شهروندان.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۶ گزارش از نقض را دراین بخش ثبت کرد که شامل ۱ مورد قتل کولبر، ۲ مورد مجروحیت کولبر، ۴ مورد قتل و ۴ مورد زخمی شدن شهروندان بر اثر تیراندازی نیروهای امنیتی، ۱ مورد تجمع، مرگ ۱ شهروند براثر انفجار مین و صدور ۴۷۵ ضربه شلاق برای ۶ نفر است.
نمونه ها:
- فرشاد مقامی (بهداروند)، شهروند ساکن تهران، بر اثر تیراندازی بی‌ضابطه نیروهای انتظامی جان خود را از دست داد.
- یک کولبر در پی تیراندازی نیروهای نظامی در مناطق مرزی قصرشیرین واقع در استان کرمانشاه، جان خود را از دست داد.
- رئیس کل دادگستری استان خوزستان اعلام کرد که دو متهم اقتصادی در پرونده شهرداری چمران از توابع شهرستان ماهشهر، هر کدام به ۷۴ ضربه شلاق و سایر مجازات‌ها محکوم شدند.
- انفجار یک مین به جا مانده از رزمایش نظامی ارتش، به جان باختن یک شهروند ساکن شهرستان کنارک منجر شد.
- تیراندازی نیروهای نظامی در محدوده پلیس راه زابل به زاهدان به آتش گرفتن خودرو دو سوختبر و جانباختن آنها منجر شد.
- در پی تیراندازی بی ضابطه نیروهای نظامی به سمت یک خودرو در شهرستان دلگان، یک شهروند جان خود را از دست داد.
- در پی تیراندازی نیروهای نظامی در مناطق مرزی بانه، یک کولبر زخمی شد.
- مرکز رسانه قوه قضاییه از صدور حکم ۷۴ ضربه شلاق در کنار سایر مجازات ها برای رئیس اسبق جمعیت هلال احمر کشور خبر داد.
- انفجار یک مین در منطقه مرزی روتک واقع در شهرستان میرجاوه، به جان باختن یک شهروند منجر شد.
تأثیر: استفاده بی‌رویه از زور توسط پلیس یا مرزبانی می‌تواند به نقض گسترده حقوق بشر منجر شود، اعتماد عمومی به نهادهای اجرایی قانون را کاهش دهد و منجر به نارضایتی و ناآرامی‌های اجتماعی شود. این عملکردها ضرورت بازبینی در رویه‌ها و آموزش‌های نیروهای اجرایی را نشان می‌دهد.
واکنش های دولتی و نهادی
در پاسخ به افزایش نقض حقوق بشر گزارش‌شده در اسفند‌ماه ۱۴۰۳، موضع رسمی و اقدامات دولت ایران و نهادهای آن متفاوت بوده است، هرچند عمدتاً در رسیدگی به ریشه‌های مشکلات یا تضمین پاسخگویی ناکافی بوده‌اند.
مجلس خبرگان رهبری در بیانیه‌ای بار دیگر بر اجبار حجاب تاکید کرده و آن را یک «مطالبه به حق» معرفی کرده است. در این بیانیه، بدون در نظر گرفتن آزادی انتخاب و حقوق شهروندان، از مسئولان خواسته شده است که برای مقابله با «بی‌حجابی» تلاش مضاعف کنند. همچنین در این بیانیه با تاکید بر «صیانت از اصول»، تلاش شده تا سرکوب و محدودیت‌های ناشی از اجباری بودن حجاب، توجیه شود.
سخنگوی دولت از ارسال لایحه‌ای به مجلس در خصوص آموزش به زبان مادری خبر داد. به گفته فاطمه مهاجرانی، یکی از دلایل پایین بودن تراز دانش‌آموزان در حوزه آموزش و پرورش دو زبانه بودن آنها است، لذا موضوع زبان مادری و آموزش به زبان مادری جزو موضوعات بسیار مهمی است که در دستور کار دولت قرار دارد.
وزیر بهداشت با اشاره به اینکه در سال گذشته بیش از ۲۰ هزار شهروند در تصادفات جاده ای جان خود را از دست دادند، گفت: در این سال تصادفات جاده ای بیش از سه هزار آسیب قطع نخاع در کشور برجای گذاشت. همچنین به گفته محمدرضا طفرقندی، در این مدت بیش از یک میلیون مجروح بر اثر تصادفات به مراکز درمانی مراجعه کرده‌اند.
زهرا بهروز آذر، معاون امور زنان رئیس جمهور ضمن بیان اینکه دولت موافق صدور گواهینامه موتورسیکلت برای زنان است، گفت: زنان توانایی خلبانی را دارند، استفاده از موتورسیکلت چه اشکالی می‌تواند ایجاد کند.
افزایش تورم و هزینه‌های زندگی، شمار قابل‌توجهی از مردم را به زیر خط فقر کشانده است. حمیدرضا عزیزی فارسانی، نماینده مردم اردل، فارسان، کیار و کوهرنگ در مجلس، در تذکری به وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت که بیش از ۴۰ درصد مردم این مناطق به دلیل شرایط اقتصادی سخت، زیر خط فقر قرار گرفته‌اند. او خواستار رسیدگی به وضعیت معیشتی این استان شد.
مدیر ایمنی، سلامت و محیط زیست سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران گفت: وضعیت ۲۰٪ مدارس دولتی تهران در ۶۰٪ استانداردهای «بهداشت، ایمنی و محیط زیست» قابل قبول نیست.
واکنش های بین المللی
مای ساتو، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران، در گزارش جدید خود که بر اساس قطعنامه ۵۵/۱۹ شورای حقوق بشر ارائه شده، نسبت به وضعیت حقوق بشر در ایران ابراز نگرانی کرد. او در این گزارش به‌صورت رسمی خواستار اجازه سفر به ایران برای بررسی میدانی وضعیت حقوق بشر در این کشور شده است.
کمیته حقیقت‌یاب مستقل سازمان ملل در گزارشی اعلام کرد که با وجود وعده‌های مسعود پزشکیان مبنی بر کاهش سخت‌گیری‌های مربوط به حجاب اجباری، سیاست‌های سرکوبگرانه همچنان ادامه دارند.
نازیلا قانع، گزارشگر ویژه سازمان ملل، در نشست شورای حقوق بشر، جمهوری اسلامی را به دلیل سرکوب بهائیان و ممانعت از دفن درگذشتگانشان محکوم کرد. او تأکید کرد که این نقض آشکار حقوق بشر قابل انکار نیست. کانادا نیز با حمایت از حقوق بهائیان، نگرانی خود را نسبت به تخریب آرامستان‌ها و بی‌احترامی به مراسم تدفین اعلام کرد.
کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل خواستار لغو کامل قانون حجاب و سایر قوانین تبعیض‌آمیز علیه زنان و دختران در ایران شد. فولکر تورک همچنین از مقامات جمهوری اسلامی خواست مدافعان حقوق بشر را آزاد کرده و به بازداشت‌های خودسرانه پایان دهند.
نتیجه گیری
گزارش ماهانه مرکز آمار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران در اسفند‌ماه ۱۴۰۳، چشم‌اندازی نگران‌کننده از وضعیت حقوق بشر در ایران را ارائه داده است. شاهد نقض گسترده حقوق از جمله اجرای حکم اعدام بدون رعایت دادرسی منصفانه، سرکوب آزادی بیان، بازداشت‌های خودسرانه، نقض حق تحصیل، خودکشی کودکان و نوجوانان، خشونت‌های خانگی و ناموسی علیه زنان، نقض حقوق کارگران و استفاده بی‌رویه از زور توسط نیروهای امنیتی بوده‌ایم. این گزارش بر اساس شواهد موثق و گزارش‌های دقیق، تصویری واضح از الگوهای نقض حقوق بشر و تأثیر عمیق آن بر جامعه ایران را به نمایش می‌گذارد.
نتایج به‌دست آمده بر ضرورت اقدامات فوری و مؤثر بین‌المللی و داخلی برای رسیدگی به این نقض‌ها و حمایت از قربانیان تأکید می‌کنند. از جمله یافته‌های کلیدی، افزایش موارد خشونت نظامی و قضایی، به‌ویژه علیه زنان و اقلیت‌ها، نگرانی‌های عمیقی را در مورد تعهد ایران به رعایت حقوق بشر بین‌المللی ایجاد می‌کند. این گزارش بر اهمیت ایجاد تغییر از طریق مکانیزم‌های نظارتی مستقل، افزایش آگاهی عمومی، و فشارهای بین‌المللی به منظور ارتقاء حقوق بشر و حاکمیت قانون در ایران تأکید دارد.
در نهایت، این گزارش ماهانه نه تنها به عنوان یک اسناد تاریخی از وضعیت حقوق بشر در ایران عمل می‌کند بلکه به عنوان یک فراخوان عملی برای همه ذینفعان به منظور اتخاذ اقدامات فوری و مسئولانه در جهت بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران محسوب می‌شود.