کارشناسان میگویند فاضلاب سرویس بهداشتیهای تلهکابین کرمانشاه بر سر دیوارنگارههای خسروپرویز و الهه آناهیتا فرو میریزد
زمزمههای احداث تلهکابین در حریم میراث ساسانی طاقبستان در استان کرمانشاه به بهانه «توسعه تفرجگاهی» از حدود دو دهه پیش آغاز شد، با این حال طی این سالها هر بار که مسئولان شهرداری و استانداری برای اجرای این پروژه خیز برداشتند، فعالان و کارشناسان میراث فرهنگی مانع اجرای آن شدند، چرا که احداث تلهکابین را به منزله تیر خلاصی بر بقایای میراث باستانی طاقبستان میدانستند. اما روز بیستوهفتم فروردین، جلسهای با حضور مسئولان استانداری، شهرداری و میراث فرهنگی کرمانشاه برگزار شد که خروجی آن احداث تلهکابین با «هماهنگی بینبخشی» و در «کوتاهترین زمان ممکن» بود.
در این جلسه، طهماسب نجفی، معاون استاندار کرمانشاه، بهصراحت گفت که «طلسم ۲۱ ساله تلهکابین کرمانشاه شکسته خواهد شد». او این پروژه را «مهم» ارزیابی کرد و افزود: «همه توان خود را بهکار میگیریم که این پروژه به نتیجه برسد.»
بهروز ندایی، معاون توسعه وزارت میراث فرهنگی، نیز که در این جلسه حضور داشت، بدون اعتنا به اظهارنظرهای کارشناسی، گفت که این وزارتخانه با احداث تلهکابین «مشکلی» ندارد، اما شهرداری باید طرح و اطلاعات این پروژه را برای ارزیابی ارائه دهد.
علیرضا ایزدی، مدیرکل ثبت و حریم آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی وزارت میراث فرهنگی، نیز گفت که شهرداری باید تا اول خردادماه نقشه دقیق و محل استقرار پایههای تلهکابین، پروفیلهای طولی و عرضی و تصاویر سهبعدی پروژه را در اختیار وزارت میراث فرهنگی قرار دهد تا بررسی نهایی انجام شود.
طبق گزارش خبرگزاری ایسنا، نادر نوروزی، شهردار کرمانشاه، هم به «پای کار بودن سرمایهگذار پروژه» اشاره کرد و گفت که اطلاعات درخواستی میراث فرهنگی را تکمیل و ارسال میکند.
یک روز پس از برگزاری این نشست، منوچهر حبیبی، استاندار کرمانشاه، ادعا کرد: «حدود ۹۰ درصد اختلافات میراث فرهنگی و شهرداری درباره پروژه تلهکابین طاقبستان حل شده است». او همچنین گفت که این پروژه باید هرچه سریعتر به نتیجه برسد، تا در سفر آتی مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم، به کرمانشاه، عملیات اجرایی آن رسما آغاز شود.
کمتر از یک هفته پس از آن، روابط عمومی سازمان سرمایهگذاری و مشارکتهای مردمی شهرداری کرمانشاه با انتشار تصویری، از بازید میدانی مسئولان از ساخت تلهکابین در طاقبستان با مجوز میراث فرهنگی خبر داد. فعالان و خبرنگاران میراث فرهنگی هم خبر دادند که در دامنه کوه طاقبستان یعنی محل احداث این پروژه، بنر تبلیغاتی آن نصب شده است.
پایگاه خبری میراثباشی در واکنش به نصب این بنر و خیز مسئولان برای احداث تلهکابین نوشت: «کارشناسان و فعالان محیطزیستی و حامیان میراث فرهنگی بارها هشدار دادهاند که اجرای این پروژه، آسیبهای جبرانناپذیری به منظر تاریخی، طبیعی و فرهنگی طاقبستان وارد میکند، اما ظاهرا در دستگاهی که استقلال مدیریتیاش زیر فشار لابیها و چانهزنیهای بیرونی کمر خم کرده است، صداهای کارشناسی چندان خریدار ندارد.»
بر مبنای این گزارش، ایستگاه پایانی تلهکابین کرمانشاه در محوطه دشت کاهو خواهد بود که از قضا به دلیل اینکه فاقد پوشش گیاهی است، به جز ماههای اردیبهشت و اواخر شهریور، شرایط محیطی مناسبی برای گردشگری ندارد و امکان لذت بردن از طبیعت آن مهیا نیست، اما محوطه همین دشت با محوطه پارینه سنگی دوشاخ همپوشانی دارد و انتقال این حجم از نیروی فعال گردشگری به بالای محوطه دوشاخ باعث نابودی این محوطه ارزشمند خواهد شد. همچنین خط انتقال تلهکابین به طور مشخص در منظر غارهای ثبتی دواشکفت قرار خواهد گرفت.
پیشتر نیز محمدمهدی فیضآقایی، مدیر مجموعه طاقبستان کرمانشاه گفته بود که تله کابین به لحاظ منظری مانع ثبت جهانی طاقبستان است. چرا که تله کابین آثار تاریخی بالای کوه را هم تحتالشعاع قرار میدهد. به عنوان مثال، دو غار پارینه سنگی آن بالا وجود دارد که جزو حریم طاقبستان محسوب میشوند و تلهکابین مانع بصری برای آنها ایجاد میکند.
به گفته او، پروژه تلهکابین حتی توجیه اقتصادی نیز ندارد، زیرا اگر کسی در ماههای سرد به آن ارتفاع چهارهزارمتری برود، به دلیل وزش باد شدید حتی یک ساعت هم دوام نمیآورد.
بهرغم آسیبهای جبرانناپذیر تلهکابین کرمانشاه به میراث ساسانی، شهرداری کرمانشاه و مسئولان استانداری با ادعای «مطالبه عمومی» و «خواست مردم» بر اجرای این پروژه اصرار دارند. در این میان، وزارت میراث فرهنگی نیز به جای اعلام موضع کارشناسی، به احداث این پروژه چراغ سبز نشان داده است.
ملیحه مهدی آبادی، کارشناس ارشد مرمت آثار باستانی، طی یادداشتی با عنوان «تاریخ کرمانشاه قربانی ساخت پاساژ، رستوران و شهرک شد» در روزنامه دولتی ایران، به مسئولان کنایه زد که حاصل تمام آن «حماسهها که برای ساماندهی و ثبت جهانی طاقبستان» گفتهاند، این بوده که محیطی آرام و دلچسب به فضایی پر آشوب تبدیل شده است و حالا دیگر کسی حاضر نیست پرونده ثبت جهانی آن را تهیه کند و میگویند در پرونده ثبت جهانی محور ساسانی کرمانشاه، جایی هم به طاقبستان میدهیم. در صورتی که کارشناس یونسکو پیشنهاد داده بود پروندهای تحت عنوان «از بیستون تا طاقبستان» برای ثبت جهانی آماده شود.
به گفته این کارشناس مرمت آثار باستانی، تله کابین کرمانشاه، «تیر خلاص بر پیکر زخمی طاقبستان» است زیرا «در آینده برای رفع بار ترافیکی آن باید پارک غربی و سایت اشکانی قربانی شود تا بلوار پهنتری داشته باشد. ترافیک و آلودگی ماشینهای آنجا قرار است سبب آلودگی هوای اطراف طاقبستان و موجب بارش بارانهای اسیدی شود. آب چشمههای زلال طاقبستان قرار است با سرویس بهداشتیهای دشت کاهو، تبدیل به فاضلاب شود و در مسیر خود بر سر خسروپرویز و الهه آناهیتا فرو ریزد و آسیبهای آنها را بیشتر کند. این درحالی است که کارشناسان میراث فرهنگی ۲۱ سال خون دل خوردند و مقاومت کردند که این پروژه احداث نشود».
طاقبستان یکی از باشکوهترین محوطههای تاریخی ایران است که در دامنه کوهی سرسبز و کنار چشمهای زلال در شمال غربی کرمانشاه واقع شده است. این مجموعه سنگنگارهها و نقشبرجستههای خارقالعادهای از دوران ساسانی از جمله تاجگذاری خسرو پرویز، تاجگذاری اردشیر دوم، تاجگذاری شاهپور دوم و سوم و همچنین چند سنگنوشته به خط پهلوی و مراسم شکار گراز و نواختن موسیقی در آن حک شده است.
به گزارش کجارو، سیاحان، مورخان و جغرافینویسان دوره اسلامی از این محوطه با نامهای متفاوتی یاد کردهاند. ابن فقیه و ابن رسته این مکان را «شبدیز»، یاقوت حموی آن را «قصر شیرین»، حمدالله مستوفی «طاق بسطام» و برخی دیگر آن را «تاق بهستون»، «تاق بیستون» و «تخت بستان» نامیدهاند. مردمان محلی نیز این محوطه را با نام «تاق وُسان» و «تاق بُسان» میشناسند. امروز نیز این مجموعه نقشبرجسته با نام «طاقبستان» یا «تاقبستان» شناخته میشود.