خبرگزاری هرانا – آنچه در پی میآید گزارش ماهانه و اجمالی از وضعیت حقوق بشر در ایران در دوره زمانی خرداد ماه ۱۴۰۴ است که به همت نهاد آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران تهیه شده است، این گزارش، تصویری گسترده و تکاندهنده از نقض حقوق بشر در ابعاد مختلف ارائه میدهد. از اجرای حکم اعدام تا نقض آزادیهای فردی و اجتماعی، از خشونت نظامی و قضایی تا مشکلات کارگری و اعتراضات، همگی نشاندهنده چالشهای جدی در زمینه رعایت حقوق بشر در ایران هستند. این گزارش همچنین بر میزان بالای اعدامها، بازداشتها، و محکومیتهای سنگین بر اساس اتهامات مختلف تاکید دارد و نشان میدهد که این رویدادها در سراسر کشور گستردهاند.
خلاصه اجرایی
در طول خرداد ماه ۱۴۰۴، شاهد گسترهای از نقضهای حقوق بشر در سراسر ایران بودیم. با ارزیابیهای دقیق و گزارشهای دریافتی، مجموعاً صدها مورد نقض حقوق بشر شناسایی و ثبت شده است که شامل نقض حقوق زندانیان، آزادی بیان، حق تحصیل، حقوق کودک، خشونتهای خانگی، خشونت مبتنی بر جنسیت، بهداشت و محیط زیست، حقوق کار، و خشونت نظامی و قضایی میشود.
یافتههای کلیدی این گزارش عبارتاند از:
⚫️ اجرای حکم اعدام در مواردی که فرآیندهای عدالتی منصفانه رعایت نشده است.
⚫️ سرکوب گسترده آزادی بیان و بازداشتهای خودسرانه.
⚫️ نقض گسترده حق تحصیل از طریق تعلیق دانشجویان.
⚫️ خودکشیهای ناشی از فشار و ناامیدی در بین کودکان و نوجوانان.
⚫️ افزایش نگرانکننده قتلهای ناموسی و خشونت علیه زنان.
⚫️ تداوم نقض حقوق کار و شرایط کاری ناعادلانه.
⚫️ استفاده بیرویه از زور توسط نیروهای انتظامی و امنیتی
دوره گزارشدهی این گزارش خرداد ۱۴۰۴ است و تعداد کل موارد نقض گزارش شده بیانگر یک وضعیت نگرانکننده و فوریت برای توجه جامعه بینالمللی و دولت ایران به این مسائل است.
مقدمه
هدف از تهیه و انتشار این گزارش، افزایش آگاهی و فراهم آوردن شواهد مستدل برای تاثیرگذاری بر سیاستگذاریها و اقدامات ملی و بینالمللی به منظور مقابله با نقض حقوق بشر در ایران است. مجموعه فعالان حقوق بشر بر این باور است که نظارت دقیق و مستمر بر وضعیت حقوق بشر و انتشار گزارشهایی از این دست، زمینهساز ایجاد تغییر و پاسخگویی در برابر نقضهای رخ داده است. از این رو، ما بر اهمیت اطلاعرسانی مستقل و دقیق تاکید داریم تا از طریق آگاهیبخشی و فشارهای بینالمللی، شاهد بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران باشیم.
تحلیل دقیق نقض حقوق بشر
حق حیات (اعدام)
تعریف اجمالی: حق اساسی هر فرد برای داشتن زندگی، بدون تهدید به مرگ به دست دیگران یا دولت. این حق شامل حمایت از افراد در برابر اعمالی است که میتواند منجر به مرگ غیرقانونی شود، از جمله قتل عمد، مرگهای ناشی از نادیده گرفتن معیارهای ایمنی، و اعدامهای بدون دادرسی منصفانه است.
گزارش تخلفات: هرانا در خرداد ۱۴۰۴، ۱۰۲ مورد را ثبت کرد که شامل ۱۲۹ مورد اجرای حکم، ۵ مورد محکومیت و ۴ مورد تایید حکم اعدام است.
نمونهها:
- مرکز رسانه قوه قضاییه از اجرای حکم اعدام عباس (مجاهد) کورکور (کورکوری)، زندانی محبوس در زندان شیبان اهواز، خبر داد.
- حکم ۹ زندانی از جمله سه زن که پیشتر بابت اتهاماتی نظیر جرائم مرتبط با مواد مخدر به اعدام محکوم شده بودند، در زندانهای بیرجند و کهنوج اجرا شد.
- مرکز رسانه قوه قضاییه از اجرای حکم اعدام پدرام مدنی، زندانی متهم به جاسوسی خبر داد.
تأثیر: نقض حق حیات میتواند پیامدهای ویرانگری برای جامعه داشته باشد، از جمله ایجاد حس ناامنی و بیثباتی. این نقضها میتوانند به فرهنگ خشونت دامن بزنند و اعتماد عمومی به دستگاههای حکومتی و قضایی را کاهش دهند. هنگامی که حق حیات تضمین نمیشود، افراد ممکن است در سایه هراس از بهره برداری از حقوق دیگر خود خودداری کنند.
آزادی اندیشه و بیان
آزادی بیان: حق ابراز آزادانه اندیشه و عقاید از طریق گفتار، نوشتار و سایر اشکال ارتباط بدون ترس از انتقام یا مجازات قانونی است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۳۰ مورد نقض آزادی بیان را ثبت کرد که شامل ۵۴۵ مورد بازداشت، صدور ۲۱۰ ماه حبس و ۵۰ میلیون تومان جزای نقدی برای ۱۱ شهروند، ۸ مورد اختلال در اینترنت، ۶ مورد اجرای حکم، ۴ مورد احضار به مراجع قضایی، ۷ مورد تفتیش منزل، ۳ مورد ضرب و شتم، ۱ مورد ممنوع الخروجی، ۴ مورد تجمع و محاکمه ۹ نفر است.
نمونه ها:
- طی هشت روز، ۲۳۶ شهروند ایرانی به دلیل فعالیت در فضای سایبری و نشر محتوا در زمینه حمله اسرائیل به ایران، بازداشت شدند.
- در جریان اعتصابات کامیونداران در ایران که از یکم خردادماه آغاز شد، بیش از ۴۰ کامیوندار، راننده و شهروند حامی این اعتراضات در شهرهای مختلف بازداشت شدند.
- حمید بیدار، فارغالتحصیل دانشگاه علم و صنعت، جهت تحمل دوران محکومیت حبس خود راهی زندان اوین شد.
- فرمانده انتظامی استان ایلام از بازداشت چند شهروند در این استان به دلیل آنچه تولید و انتشار محتوای مغایر با ارزشهای اسلامی عنوان کرده است، خبر داد.
- مرضیه حسینی، روزنامهنگار با دریافت ابلاغیهای به شعبه یک بازپرسی دادسرای عمومی و انقلاب قشم احضار شد.
تاثیر: این نقضها نه تنها صدای افراد را سرکوب میکند، بلکه فضایی از ترس ایجاد کرده و مانع از بحثهای آزاد و انتقادی میشود که برای یک جامعه سالم ضروری است.
زندان
حقوق زندانیان: تضمین کرامت و حقوق اساسی افراد زندانی، از جمله دسترسی به درمان مناسب و عدالت. این شامل حمایت از زندانیان در برابر شکنجه، بیعدالتی و شرایط نامناسب نگهداری است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۵۶ مورد نقض حقوق را در بخش زندانیان ثبت کرد که شامل ۱ مورد خودکشی زندانی، ۱ مورد عدم تفکیک جرایم زندانی، ۱ مورد نگهداری زندانی در محیط نامناسب، ۲۹ مورد انتقال زندانی به انفرادی، ۱۶ مورد بی خبری از سرنوشت بازداشت شده، ۵۴ مورد بلاتکلیفی، ۳ مورد اعتصاب غذای زندانی، ۷ مورد عدم دسترسی به وکیل، ۸ مورد عدم رسیدگی پزشکی، ۴ مورد اعمال فشار، ۱ مورد محرومیت از حق تماس زندانی و ۱ مورد قتل زندانی توسط مأمورین است.
نمونه ها:
- داوود رضوی، از اعضای هیات مدیره سندیکای کارگران شرکت واحد که دوران محکومیت خود را در زندان اوین سپری میکند، در پی وخامت حال جسمی به بیمارستان طالقانی تهران اعزام شد و علیرغم عدم دریافت خدمات درمانی مناسب، به زندان بازگردانده شد.
- مهوش (سایه) صیدال، زندانی سیاسی محبوس در زندان اوین، در اعتراض به عدم رسیدگی درمانی مناسب دست به اعتصاب زد.
- سعید محمدی دورکی، تاجر اهل اصفهان، علیرغم گذشت بیش از یک سال از زمان بازداشت، کماکان در زندان اوین در بلاتکلیفی بهسر میبرد. وی در اعتراض به این شرایط، دست به اعتصاب غذا زد.
- رسانه های رسمی اعلام کردند که امیرحسین مقصودلو ملقب به “تتلو” زندانی محکوم به اعدام در زندان اقدام به خودکشی کرد و به بیمارستانی در تهران منتقل شد.
- ارغوان فلاحی، شهروند ساکن تهران، علیرغم گذشت بیش از چهار ماه از زمان بازداشت، کماکان در زندان اوین در بلاتکلیفی بهسر میبرد.
تأثیر: نقض حقوق زندانیان میتواند به تضعیف حاکمیت قانون و اعتماد به نهادهای عدالت منجر شود. این نقضها میتوانند بر سلامت و بهبود زندانیان تأثیر منفی گذارده و چشمانداز بازگشت موفقیتآمیز آنها به جامعه را کاهش دهند.
اقلیت های ملی
حقوق اتنیک ها: حفاظت از اقلیتهای قومی یا اتنیک ها در برابر تبعیض و ارتقاء حقوق برابر برای آنها. این شامل حفظ فرهنگ، زبان و هویت آنها است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۳ مورد نقض را در بخش اقلیت های ملی ثبت کرد که شامل ۲ مورد بازداشت و ۱ مورد احضار به مراجع امنیتی است.
نمونه ها:
- یک کودک دختر در تبریز، علیرغم گذشت ۴۷ روز از زمان تولد به دلیل مخالفت اداره ثبت احوال با نام انتخابی «آسئنا» از داشتن شناسنامه محروم مانده است.
تأثیر: چنین نقضهایی میتواند منجر به از دست دادن زمین، استحاله فرهنگی، به حاشیه رانده شدن، فقر و درگیری شود و بافت اجتماعی و هویت جوامع بومی را از بین ببرد.
آزادی مذهب
حقوق اقلیتهای مذهبی: تأمین آزادی مذهبی و حمایت از افراد برای پیروی از اعتقادات مذهبی خود بدون ترس از تبعیض یا آزار.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۲۰ مورد نقض را در این بخش ثبت کرد که شامل ۲۲ مورد بازداشت، ۳۰ مورد احضار به مراجع قضایی، ۱۷۰۳ ماه حبس و ۲ میلیارد تومان جزای نقدی برای ۱۶ نفر، ۳ مورد بازجویی و ۲۰ مورد تفتیش منزل است.
نمونه ها:
- محکومیت حبس نعمت اللهشادپور، نیما شادپور و شفیق اسلامی، شهروندان بهائی ساکن یزد توسط دادگاه تجدیدنظر این استان عینا تایید شد. این شهروندان بهائی در مرحله بدوی توسط دادگاههای انقلاب و کیفری شهرستان یزد مجموعا به تحمل ۵۱ سال حبس محکوم شده بودند.
- مهدی رحیمی و کیا نورینیا، نوکیشان مسیحی ساکن تبریز، توسط شعبه دادگاه سوم دادگاه انقلاب این شهر در مجموع به ۲۴ سال حبس، بیش از دو میلیارد جزای نقدی و ۳۰ سال محرومیت از حقوق اجتماعی محکوم شدند.
- ندا محبی، عاطفه زاهدی، فریده ایوبی، نورا ایوبی، زرین دخت احدزاده و ژاله رضایی، شش زن بهائی ساکن همدان، توسط شعبه دوم دادگاه انقلاب این شهر مجموعاً به ۳۸ سال و ۱۱ ماه حبس محکوم شدند.
تأثیر: نقض آزادی مذهبی میتواند منجر به شکاف اجتماعی، درگیری و به حاشیهنشینی جوامع مذهبی شود. این امر اصول تنوع و مدارا را در جامعه تضعیف میکند.
حق تحصیل
حق تحصیل: دسترسی برابر و فراگیر به آموزش با کیفیت برای همه افراد، بدون تبعیض. این حق همچنین شامل دسترسی به آموزش ابتدایی رایگان و اجباری است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۷ مورد نقض را در این بخش ثبت کرد که شامل ۴ مورد تجمع میباشد.
نمونه ها:
- شماری از دانشجویان ساکن کوی پسران دانشگاه تهران در میدان اصلی کوی دانشگاه تجمع اعتراضی برگزار کردند. تجمع دانشجویان در اعتراض به حذف امکانات رفاهی دانشجویی همچون، تعطیلی خوابگاهها در فصل تابستان، کاهش یارانه غذا و بینتیجه ماندن پیگیریهای صنفی آنها برای رفع این مشکلات صورت گرفته است.
- شماری از دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف تهران در اعتراض به پایین بودن کیفیت غذا و بیتوجهی مسئولان در محوطه این دانشگاه دست به تجمع زده و خواستار رسیدگی به مطالبات خود شدند.
تأثیر: محرومیت از آموزش میتواند بر رشد اقتصادی و اجتماعی جامعه تأثیر منفی گذارد، فقر را تشدید کند و مانع از رسیدن افراد به پتانسیل کامل خود شود. آموزش نقش کلیدی در توسعه شهروندان آگاه و مسئول دارد.
حقوق کودک
حق سلامت و امنیت کودکان: اطمینان از حمایت و حفاظت کودکان از هرگونه آزار، بهرهکشی و خطرات بهداشتی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۳ مورد نقض را در بخش حقوق کودک ثبت کرد که شامل ۳ مورد قتل کودک، ۱۰ مورد مصدومیت کودکان در پی سهل انگاری مسئولان، ۲ مورد تجاوز و آزار جنسی، ۱ مورد خشونت فیزیکی و ۱ مورد خودکشی است.
نمونه ها:
- یک نوجوان ۱۵ ساله در یکی از روستاهای شهرستان کبودرآهنگ به زندگی خود پایان داد. طبق گزارشهای محلی، این اقدام پس از آن صورت گرفت که او قربانی خشونت جنسی از سوی دو فرد بالغ در همان منطقه شده بود.
- مردی در شهرستان میانه پس از به قتل رساندن سه فرزند چهار، هفت و ۱۰ ساله خود، اقدام به خودکشی کرد و جان باخت.
- در پی تصادف سرویس مدرسه دانش آموزان با یک دستگاه خودرو سواری در کرج، شش دانش آموز مصدوم شدند.
تأثیر: عدم تأمین سلامت و امنیت کودکان میتواند تأثیرات ماندگاری بر رشد و توسعه آنها داشته باشد، مانع از دستیابی به پتانسیل کامل آنها شود و به چرخههای فقر و بیعدالتی دامن بزند.
قتلهای ناموسی
قتلهای ناموسی: حفاظت از افراد، به ویژه زنان و دختران، در برابر خشونت و قتل به بهانههای ناموسی و حفظ حیثیت خانوادگی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه ۱ مورد قتل ناموسی که شامل قتل ۱ مرد میشود را ثبت کرد.
نمونه ها:
- مردی در شهر ری با انگیزه ناموسی به قتل رسید.
تأثیر: قتلهای ناموسی نه تنها جان افراد را میگیرند بلکه نشاندهنده عمیقترین سطوح تبعیض جنسیتی هستند، ترس و محدودیتهای شدیدی بر زنان و دختران تحمیل میکنند و به نقض فراگیر حقوق بشر منجر میشوند.
خشونت خانگی
خشونتهای خانگی: پیشگیری از خشونت در خانه و محافظت از قربانیان آن. شامل حمایت قانونی و اجتماعی برای زنان، کودکان و سایر اعضای آسیبپذیر خانواده است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه ۵ مورد قتل زنان ناشی از خشونت خانگی را ثبت کرد.
نمونه ها:
- مردی در گلشهر کرج همسر ۳۱ ساله خود را به دلیل اختلافات خانوادگی با سلاح سرد به قتل رساند. او پس از این اقدام دست به خودکشی زد و جان باخت.
- مردی در شهرستان مانه و سملقان، همسر ۴۷ ساله خود را به دلیل اختلافات خانوادگی با سلاح سرد به قتل رساند.
- هانیه بهبودی پورامغان، ۲۴ ساله و اهل شهرستان فریمان، به دلیل اختلافات خانوادگی توسط همسرش به قتل رسید.
تأثیر: خشونت خانگی میتواند پایههای اساسی خانواده و جامعه را تضعیف کند، باعث آسیبهای جسمی و روانی بلندمدت بر قربانیان شود و الگوهای خشونتآمیز را برای نسلهای آینده تکرار کند.
زنان
خشونت مبتنی بر جنسیت: خشونت علیه فرد به دلیل جنسیت او یا خشونت که عمدتاً بر افراد با جنسیت خاص تأثیر میگذارد.
گزارش تخلفات: علاوه بر نقض های سیستماتیک ناشی از وجود قوانین تبعیض آمیز، هرانا در این ماه، ۱ مورد نقض را در این بخش ثبت کرد که شامل ۱ مورد تجاوز و آزار جنسی است.
نمونه ها:
- مادری جوان به همراه دختر خردسالش حدود شش سال در قفس پرندگان روی پشتبام خانهای در اهواز توسط مردی زندانی شده بودند. این زن که پس از چند تلاش سرانجام موفق به فرار شده، اکنون به اتهام قتل آن مرد در بازداشت موقت در زندان سپیدار اهواز بهسر میبرد. وکیل او با بیان اینکه نشانهای از مشارکت مستقیم موکلش در قتل وجود ندارد، اعلام کرد که بر اساس شواهدی که وجود دارد موکلش توسط مقتول در کفترخانهاش محبوس و زنجیر بوده و از او سوءاستفاده جنسی میکرد. همچنین با دخترش هم رابطه جنسی داشته است.
تأثیر: این نقض میتواند منجر به آزار و اذیت فیزیکی، جنسی، روانی یا رنج، از جمله تهدید، اجبار و محرومیت خودسرانه از آزادی، چه در ملاء عام و چه در زندگی خصوصی شود. این امر نابرابری جنسیتی را تداوم میبخشد، مانع توسعه میشود و میتواند منجر به آسیبهای جسمی و روانی بلندمدت شود.
بهداشت و محیط زیست
بهداشت و محیط زیست: در معرض قرار دادن ناعادلانه جوامع در برابر خطرات زیستمحیطی و انکار حق دسترسی به منابع طبیعی، اغلب بر اساس نژاد یا وضعیت اجتماعی و اقتصادی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۷۹ مورد نقض را در بخش بهداشت و محیط زیست ثبت کرد که ۱ مورد حیوان آزاری، ۲ مورد مرگ حیوانات، ۷۱ مورد آلودگی محیط زیستی، ۱ مورد بهرهبرداری نادرست، ۵ مورد تجمع، ۱ مورد ممانعت از تجمع، ۲ مورد ضرب و شتم، ۱ مورد قتل محیط بان و ۱ مورد مصدومیت محیط بان را شامل میشود.
نمونه ها:
- هدایتالله دیدبان، محیطبان در منطقه حفاظت شده خائیز بر اثر تیرانداری مستقیم شکارچیان متخلف جان باخت.
- اهالی روستای دهکهان از توابع شهرستان کهنوج در استان کرمان در اعتراض به فعالیت معدن کروم که باعث تخریب محیط زیست و نابودی منابع زندگی مردم شده تجمع کردند. اعتراض این شهروندان با دخالت نیروهای انتظامی به خشونت کشیده شده است.
- فرمانده انتظامی شهرستان کازرون با اشاره به انتشار کلیپی مبنی بر آزار و اذیت یک حیوان (سگ) توسط راننده یک دستگاه وانت پیکان در یکی از محلههای کازرون، از بازداشت فرد حیوان آزار در این شهرستان خبر داد.
حقوق کار
حقوق کار: نقض حقوق کارگران، از جمله شرایط کاری ناایمن، دستمزد ناعادلانه، ساعات کاری غیرمنطقی و انکار حق سازماندهی و چانهزنی جمعی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۴۴۷ مورد نقض را در بخش کارگران و اصناف ثبت کرد که شامل ۳۱ مورد مرگ به دلیل نبود ایمنی در محیط کار و ۸۳ مورد مصدومیت کارگر، ۱۱۳ مورد تجمع، ۲ مورد ممانعت از تجمع، ۱ مورد بازداشت، ۱۹ مورد احضار به مراجع قضایی، ۱۱ مورد محاکمه، ۲۶۶ مورد اعتصاب، ۲ مورد تعطیلی کارخانه، ۵۰۵ مورد بلاتکلیفی، ۶۱ ماه معوقات مزدی برای ۴۳۸۱ نفر، ۴ مورد اخراج و تعدیل، ۴۸ ماه حبس برای ۲ نفر و ۲ مورد پلمپ اماکن است.
نمونه ها:
- تعداد پرشماری از کامیونداران به صورت جداگانه در دهها شهر برای چندین روز متوالی دست به اعتصاب زدند.
- در سایه فقدان ایمنی محیط و شرایط نامناسب کار، ۱۰ کارگر در شهرهای نطنز، رشت و بانه حین انجام کار دچار حادثه شدند. طی این حوادث، هشت کارگر مصدوم شدند و دو کارگر جان خود را از دست دادند.
- جمعی از کارگران شرکت نفت شاغل در میدان نفتی یادآوران خرمشهر، در اعتراض به عدم رسیدگی به مطالباتشان برای یازده روز متوالی از انجام فعالیت های روزانه خود امتناع کرده و دست به اعتصاب زدند.
- محمدزمان کامروا و مراد ظهرابی، بازنشستگان تامین اجتماعی اهواز توسط شعبه دو دادگاه انقلاب این شهر هر کدام به تحمل دو سال حبس محکوم شدند.
- جلسه رسیدگی به اتهامات محمدرضا مرادی، مختار اسدی، سیدغیاث نعمتی، رضا طهماسبی، مجید کریمی، صلاح حاجیمیرزایی، شهریار نادری، آرام ابراهیمی، صادق کنعانی و بهزاد قوامی در شعبە ۱۰۹ کیفری دادگاە سنندج برگزار شد.
تاثیر: نقض حقوق کار میتواند منجر به استثمار، فقر و نابرابری شود. این امر سلامت، عزت نفس و توانایی کارگران برای حمایت از خود و خانوادهشان را تضعیف میکند.
خشونت نظامی و امنیت شهروندان
استفاده بیش از حد پلیس یا مرزبانی از زور و سلاح: اطمینان از اینکه نیروهای اجرایی قانون در استفاده از زور متناسب و مسئولانه عمل کنند، به منظور حفاظت از حقوق شهروندان.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۹ گزارش از نقض را دراین بخش ثبت کرد که شامل ۲ مورد مرگ کولبر، ۳ مورد مجروحیت کولبر، ۶ مورد مرگ سوختبر، ۲ مورد زخمی شدن سوختبر، ۳ مورد قتل شهروندان و ۱ مورد زخمی شدن شهروندان بر اثر تیراندازی نیروهای امنیتی، مرگ ۲ شهروند و زخمی شدن ۲ شهروند دیگر براثر انفجار مین، اجرای حکم قطع عضو دو نفر و صدور ۱۷۳ ضربه شلاق برای ۲ نفر است.
نمونه ها:
- رئیس کل دادگستری استان اصفهان از اجرای حکم “قطع ید” دو متهم به سرقت در زندان دستگرد اصفهان خبر داد.
- تیراندازی بی ضابطه نیروهای نظامی در شهرستان سیریک به کشته شدن یک شهروند منجر شد.
- دو کولبر در پی تیراندازی نیروهای نظامی در مناطق مرزی “ته ته” از توابع شهرستان مریوان، کشته و زخمی شدند.
- تیراندازی بیضابطه نیروهای نظامی به سمت یک خودروی سوختبر در محور چابهار به نیکشهر، منجر به واژگونی آن شد. یک سوختبر سرنشین این خودرو بر اثر اصابت گلوله و شدت جراحات ناشی از واژگونی خودرو، جان خود را از دست داد.
- در پی انفجار یک مین بهجا مانده از جنگ ایران و عراق در شهرستان مریوان، دو سرباز وظیفه از نیروهای هنگ مرزی جان خود را از دست دادند و دو تن دیگر از نیروهای مرزبانی، از جمله یک سرباز وظیفه، مصدوم شدند.
تأثیر: استفاده بیرویه از زور توسط پلیس یا مرزبانی میتواند به نقض گسترده حقوق بشر منجر شود، اعتماد عمومی به نهادهای اجرایی قانون را کاهش دهد و منجر به نارضایتی و ناآرامیهای اجتماعی شود. این عملکردها ضرورت بازبینی در رویهها و آموزشهای نیروهای اجرایی را نشان میدهد.
واکنش های دولتی و نهادی
در پاسخ به افزایش نقض حقوق بشر گزارششده در خردادماه ۱۴۰۴، موضع رسمی و اقدامات دولت ایران و نهادهای آن متفاوت بوده است، هرچند عمدتاً در رسیدگی به ریشههای مشکلات یا تضمین پاسخگویی ناکافی بودهاند.
لایحه «حمایت از زنان در برابر خشونت» که نخستین بار در دولت دهم تهیه شد، پس از سالها رفت و برگشت میان دولت، مجلس و قوه قضاییه، به دلیل اعمال تغییرات گسترده و حذف مفاد کلیدی آن، اخیرا با درخواست دولت از دستور کار مجلس خارج شده است.
اصغر جهانگیر، سخنگوی قوه قضاییه اعلام کرد که تاکنون قانونی از سوی مجلس درباره ممنوعیت سگ گردانی تصویب نشده و دستورات دادستانها در این زمینه، برداشت عمومی آنها از قوانین موجود است. اخیراً طرح مقابله با سگگردانی با دستور دادستانهای شهرهای مختلف به اجرا درآمده است. این اقدام، جلوهای آشکار از دخالت نهادهای قضایی در حریم خصوصی افراد و تلاش برای تحمیل سبک زندگی اجباری به آنها است.
جمعی از فعالان سیاسی و مدنی با نگارش نامهای سرگشاده نسبت به وضعیت سلامتی ابوالفضل_قدیانی، زندانی سیاسی ۸۰ ساله محبوس در زندان اوین که از بیماریهای متعددی رنج میبرد، ابراز نگرانی کرده و خواستار فراهم شدن امکان آزادی وی شدند.
واکنش های بین المللی
در پی حملات نظامی اسرائیل به ایران، مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران با انتشار بیانیهای خواستار رعایت فوری و کامل اصول حقوق بینالملل بشردوستانه شد. این نهاد با هشدار نسبت به خطرات جدی متوجه غیرنظامیان، از تمامی طرفهای درگیر خواست تا با اتخاذ تدابیر احتیاطی، از جان غیرنظامیان و زیرساختهای حیاتی حفاظت کنند.
کمیته حقیقتیاب شورای حقوق بشر سازمان ملل، با انتشار بیانیهای اعدام مجاهد کورکور، زندانی اهل ایذه که در جریان اعتراضات ۱۴۰۱ بازداشت شده بود را به شدت محکوم کرد. این کمیته از مقامات جمهوری اسلامی خواست فورا اجرای مجازات اعدام را متوقف کنند. در این بیانیه تاکید شده است که روند قضایی منتهی به صدور و اجرای حکم اعدام آقای کورکور، همراه با نقضهای جدی حقوق بشر از جمله شکنجه، اعترافگیری اجباری و محرومیت از دادرسی عادلانه بوده است.
کارشناسان حقوق بشر سازمان ملل متحد، روز پنجشنبه ۱۵ خرداد، با انتشار بیانیهای خواستار آزادی فوری و بیقیدوشرط #احمدرضا_جلالی، پزشک و پژوهشگر ایرانیـسوئدی شدند. آنها بازداشت آقای جلالی را “خودسرانه” خوانده و تأکید کردند این اقدام جمهوری اسلامی با تعهدات بینالمللی در تضاد است.
نتیجه گیری
گزارش ماهانه مرکز آمار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران در خردادماه ۱۴۰۴، چشماندازی نگرانکننده از وضعیت حقوق بشر در ایران را ارائه داده است. شاهد نقض گسترده حقوق از جمله اجرای حکم اعدام بدون رعایت دادرسی منصفانه، سرکوب آزادی بیان، بازداشتهای خودسرانه، نقض حق تحصیل، خودکشی کودکان و نوجوانان، خشونتهای خانگی و ناموسی علیه زنان، نقض حقوق کارگران و استفاده بیرویه از زور توسط نیروهای امنیتی بودهایم. این گزارش بر اساس شواهد موثق و گزارشهای دقیق، تصویری واضح از الگوهای نقض حقوق بشر و تأثیر عمیق آن بر جامعه ایران را به نمایش میگذارد.
نتایج بهدست آمده بر ضرورت اقدامات فوری و مؤثر بینالمللی و داخلی برای رسیدگی به این نقضها و حمایت از قربانیان تأکید میکنند. از جمله یافتههای کلیدی، افزایش موارد خشونت نظامی و قضایی، بهویژه علیه زنان و اقلیتها، نگرانیهای عمیقی را در مورد تعهد ایران به رعایت حقوق بشر بینالمللی ایجاد میکند. این گزارش بر اهمیت ایجاد تغییر از طریق مکانیزمهای نظارتی مستقل، افزایش آگاهی عمومی، و فشارهای بینالمللی به منظور ارتقاء حقوق بشر و حاکمیت قانون در ایران تأکید دارد.
در نهایت، این گزارش ماهانه نه تنها به عنوان یک اسناد تاریخی از وضعیت حقوق بشر در ایران عمل میکند بلکه به عنوان یک فراخوان عملی برای همه ذینفعان به منظور اتخاذ اقدامات فوری و مسئولانه در جهت بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران محسوب میشود.