روز ۱۰مرداد۱۴۰۴، خبرگزاری «ایلنا» به نقل از دبیرکل خانه پرستار نوشت: «هزاران پرستار بیکار وجود دارد» و اعلام کرد که «علیرغم وجود تعداد زیادی فارغالتحصیل بیکار پرستاری، استقبال از آگهی استخدام رسمی در شهرهای بزرگ بسیار کم است و متقاضی برای استخدام ۱۰ تا ۱۲ هزار پرستار، هنوز پیدا نشده است.»
به گفته «محمد شریفی مقدم»، گویا دولت با هدف مدیریت بحران شغلی پرستاران ظرفیت دانشکدههای پرستاری را افزایش داده، اما بااینهمه شمار زیادی از پرستاران «خانهنشینی را به کار پرستاری ترجیح دادهاند و برخی به سراغ کارهای دیگر رفتهاند.»
«ایرانوایر» در این گزارش پای صحبت شماری از پرستاران قدیمی و تازه فارغالتحصیل در شهرهای مختلف ایران نشسته تا به پاسخ این پرسش برسد که چرا آگهیهای استخدام، اینچنین با کماقبالی از سوی آنها مواجه میشوند؟
***
وزارت بهداشت و آموزش پزشکی جمهوری اسلامی بعد از پنج سال، یک آگهی برای استخدام ۱۰ تا ۱۲ هزار پرستار در سراسر کشور منتشر کرد، اما این ظرفیت هنوز کامل نشده است. این در حالی است که درحالحاضر ۸۰ هزار فارغالتحصیل رشتههای پرستاری وجود دارد که قاعدتا باید جویای کار باشند.
کار مفت میخواهند، برده نیستم
«آرام»، فارغالتحصیل رشته پرستاری در شهر ماکوست؛ زن جوانی که از سر عشق به همنوع تحصیل در رشته پرستاری را انتخاب کرده، اما با دیدن وضعیت شغلی و معیشتی پرستاران در ایران، تصمیم گرفته است به استرالیا مهاجرت کند.
او به ایرانوایر میگوید: «چند عضو خانواده من پرستارند. خاله و دخترخاله من سالها در بیمارستانهای مختلف کار کردهاند، اما سالهای اخیر، مدام برای گرفتن حقوق حداقلی خودشان یا در اعتراض و اعتصاب بودهاند، یا با نارضایتی چند شیفت جای نیروهایی که ندارند زحمت کشیدهاند. حقیقتا سال سوم پرستاری که بودم تصمیمم را گرفتم که درسم تمام شد، برای کار به یکی از کشورهایی که برای کادر درمان امتیازات ویژه میدهد اقدام کنم. اول کانادا مد نظرم بود، اما با کمک و راهنمایی دوستان متوجه شدم استرالیا مقصد مناسبتری است و الان منتظر ویزا هستم.»
آرام میگوید دخترخاله او یکی از کسانی است که در دوره کرونا وعده استخدام گرفت، اما بعد که آبها از آسیاب افتاد،همینطور قراردادی با او ادامه دادند: «کرونا که شروع شد او در موقعیت امروز من بود. تازه عروس بود، ولی بااینهمه هر روز مثل یک سرباز لباس رزم میپوشید و در بخش بیماران کرونایی با همه وجودش تلاش کرد. الان اگر قرار به استخدام باشد، چرا نباید او در اولویت باشد و نیروی تازه بگیرند؟ این حکومت کار مفت میخواهد و من طوری که خودم را شناختم، برده نیستم.»
نظام سلامت ایران رو به فروپاشی است
در سالهای اخیر، پرستاران در شهرهای مختلف در اعتراض به مشکلات صنفی و معیشتی خود تجمعات اعتراضی برگزار کردهاند، اما هنوز به مطالبات آنها بهطور کامل پاسخ داده نشده است.
بر اساس بررسیهای ایرانوایر، بهرغم آنکه به پرستاران وعده داده شد که مطالبات مزدی معوقه آنها در تیر پرداخت خواهد شد، اما اغلب آنها حقوق تیر خود را با کسری قابل توجه –در برخی موارد حتی ۸ تا ۱۰ میلیون تومان– دریافت کردهاند و این موضوع موجب شده دوباره زمزمههایی از اعتراض سراسری شنیده شود.
«شیرین»، یکی از پرستاران مجرب اورژانس چشم در بیمارستان خمینی اهواز است. او به ایرانوایر میگوید: «من به عزیزان تازه فارغالتحصیل حق میدهم که تمایلی به استخدام در وضعیت فعلی نظام درمانی نداشته باشند. نظام سلامت در ایران فروپاشیده است. ما در اعتراضات فقط با مشکلات معیشتی مواجه نیستیم. این همه برخوردهای امنیتی و قهری مقامات ما را به ستوه آورده است. یعنی چه که وقتی به شکل مسالمتآمیز اعتراض میکنیم، آنهم بهشکلی کاملا مدنی و مسالمتآمیز، سریع بازداشت میشویم، یا با اتهامات امنیتی مواجه میشویم؟ اینکه میگوییم کار ما به خودی خود سخت است و اجبار به انجام کار اضافه ظلم، اقدام علیه امنیت ملی است؟ چطور توقع دارند با تمام این اشتباهات در برخورد با سیستم سلامت، باز آگهی استخدام مورد استقبال واقع شود؟»
به گفته شیرین، در دور قبلی اعتراضات پرستاران به حقوق پایین، کار سخت و اجبار به انجام کارِ اضافه، او بسیاری از دیگر همکاران با سابقه او، به اخراج، تبعید و یا انفصال از خدمت تهدید شدند: « در مورد بعضیها کار از تهدید فراتر رفت و واقعا بازداشت و از کار بیکار شدند. وقتی پرستاران شاغل بر سر هیچ اخراج میشوند، نگران کمبود نیروی پرستار نیستند؟»
ما انسان هستیم نه ابزار کار
دبیرکل خانه پرستار درباره دلایل عدم استقبال پرستاران از فراخوان جدید استخدام گفت که پرستاران دچار «کاهش انگیزه برای ورود به این حرفه و مشکلات ساختاری آن» هستند.
به گفته محمد شریفی مقدم، رفتارهای مدیریتی «در سطح وزارتخانه و بیمارستانها و دانشگاه» موجب شده بسیاری از پرستاران تصمیم به «ترک شغل، مهاجرت یا تغییر حرفه» بگیرند.
«آتنا»، یکی از این پرستاران است. او تا دو سال قبل در بیمارستان نمازی شیراز مشغولبهکار بود. او به ایرانوایر میگوید حرفهای که با عشق به آن وارد شده بود را با رنجیدگی و حسی نزدیک به نفرت کنار گذاشت: «بدترین و تلخترین تجربه زندگیام بود. در بیمارستان نمازی به ما به چشم ابزار نگاه میکردند. اگر خوب کار نمیکردی، اصلا کسی نمیپرسید دردت چیست؟ سریع میگفتند هزار نفر صف بسته برای پوزیشن تو، نمیتوانی، جایگزین کنیم. کافی بود از زیادی ساعت کار اجباری یا کمبود امکانات یا عدم پرداخت حرف بزنی، تا بگویند همین است که هست؛ اینجا باید بچرخد، شرایط هم همین است. من بعد از شش سال ترجیح دادم استعفا بدهم و کسبوکار کوچکی همراه با مادرم راه بیندازم، حداقل روانم جان به در ببرد؛ اگر میماندم شاید مثل خیلی از پرستارها و دانشجوهای پزشکی خودم را تمام میکردم.»
مرگ بیماران، کابوس ماست
کمبود نیروی پرستار در بیمارستانهای ایران بهویژه در برخی بخشها، خودش را بیشتر به رخ میکشد. در اورژانس و بخشهای مراقبت ویژه که پرستارها با بیمارانی با شرایط ویژه و ناپایدار مواجه هستند، یکی از حداقلیترین شرایط کار باید تضمین جانی و محافظت از آنها باشد.
«مهدیه»، پرستار یکی از بیمارستانهای نیشابور است. او به ایرانوایر میگوید: «من با بیش از ۲۰ سال سابقه کاری حقوقم ۱۸ میلیون تومان است که این برج ده تومان آن واریز شده. درحالیکه من از سال قبل کلی اضافه کار و از پاییز امسال تعرفه طلب دارم. بااینهمه شهادت میدهم که همه همکارانم که شاید مشکلاتشان بیشتر از من هم باشد، با جان و دل برای نجات بیماران کار میکنند. اول اینکه که عمر دست خداست و ما وسیله، دوم اینکه کمبود نیرو موضوع جدی است و واقعا ممکن است به مرگ بیماران با شرایط خاص منجر شود.»
به گفته مهدیه، هر بار بیماری جان خودش را از دست میدهد تن و بدن پرستاران میلرزد: «هیچکس امنیت ما برایش مهم نیست. بارها از دست همراهان بیماران کتک خوردهایم و مورد خشونت و تحقیر قرار گرفتیم. شکایت علیه ما شده، دادگاهی شدهایم، درحالیکه بیمار بدحال بوده و کار از کار گذشته بود. حقیقتش من وقتی بیپناهی خودم و همکارانم را میبینم به بچههای جوانتر حق میدهم که کرور کرور از ایران بروند. باید بروند جایی که قدر زحمات آنهل را بدانند و اگر هم تنبیه و مجازاتی قرار است برای کسی که خطا کرده باشد، ناحق نیست. گروهی، دادگاهی، مجموعه صاحبنظری تشخیصش میدهد.»
دبیر خانه پرستاران ایران آبان۱۴۰۳ اعلام کرد سالانه «بیش از سه هزار پرستار از ایران مهاجرت میکنند، اما وزارت بهداشت حتی اندازه همین آمار به کادر درمان اضافه نمیکند.»
بر اساس شاخصهای نظام سلامت، یا باید به ازای هر هزار شهروند، سه نیروی پرستار در کادر درمانی کشور وجود داشته باشد، یا برای هر تخت بیمارستانی، دو پرستار فعال جذب شوند. پیشتر گزارشها حاکی بود که این آمار در ایران «نصف» شرایط حداقلی سلامت است.
سازمان نظام پزشکی ایران آذر۱۴۰۳ اعلام کرد که در هشت ماه نخست سال، چهار هزار و ۵۰۰ تن از کادر درمان برای مهاجرت اقدام کردهاند. کشورهای آلمان، ایتالیا، کانادا و کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند عمان، امارت و قطر، بهعنوان محبوبترین مقاصد کادر درمان نام برده است. پرستاران شرایط سخت فعلی را برای رسیدن به آیندهای بهتر رها میکنند. مهدیه میگوید: «اگر قرار است ایران بمانیم و هر روز فقیرتر شویم، چه بهتر که تغییر شغل بدهیم. حداقل روان و روحیهمان سلامت بماند.»
از: ایران وایر