دولت آمریکا معافیتهای تحریمی بندر چابهار را که پیشتر ذیل قانون «آزادی ایران و مقابله با گسترش سلاحهای هستهای ایران (IFCA)» و برای کمک به بازسازی و توسعه اقتصادی افغانستان اعطا شده بود، لغو کرد.
بنا بر اعلام وزارتخارجه آمریکا، این تصمیم از آخر ماه میلادی جاری اجرایی میشود و مسیر تجاری مهم هند به افغانستان و آسیای مرکزی را تهدید میکند.
توماس پیگوت، معاون سخنگوی وزارت امور خارجه، در بیانیهای گفت: «به محض اجرایی شدن لغو این مجوز، افرادی که بندر چابهار را اداره میکنند یا در سایر فعالیتهای شرح داده شده در IFCA شرکت دارند، ممکن است در معرض تحریمها قرار گیرند.»
بندر چابهار، در جنوب شرقی ایران، از سال ۲۰۱۸ میلادی و به منظور تسهیل پروژههای تجاری و بازسازی برای افغانستان از این تحریمها معاف شده بود.
قانون آزادی ایران و مقابله با گسترش سلاحهای هستهای، مجازاتهایی را بر بخشهایی از اقتصاد ایران که با انرژی، کشتیرانی و کشتیسازی مرتبط هستند، اعمال میکند.
اهمیت بندر چابهار برای هندوستان
بندر چابهار تنها مسیر دسترسی مستقیم هند به افغانستان و آسیای میانه بدون نیاز به پاکستان است.
دهلی نو تاکنون بیش از ۱۲۰ میلیون دلار در توسعه ترمینال شهید بهشتی سرمایهگذاری کرده و برنامه داشت ظرفیت بندر را تا سال ۲۰۲۶ پنج برابر کند. این بندر همچنین بهعنوان رقیبی راهبردی برای بندر گوادر پاکستان، تحت مدیریت چین، شناخته میشود.
اکونومیکتایمز نوشت با لغو معافیتها، اپراتورهای هندی فعال در بندر در معرض جریمههای احتمالی آمریکا قرار میگیرند؛ اقدامی که میتواند یکی از کریدورهای حیاتی تجاری و راهبردی دهلینو را مختل کند.
ترمینال «شهید بهشتی» بندر چابهار که از سال ۲۰۱۸ تحت کنترل شرکت «ایندیا پورتز گلوبال» است، محور اصلی طرح هند برای دور زدن پاکستان محسوب میشود.
این بندر علاوه بر تجارت منطقهای، مسیر کلیدی ارسال کمکهای بشردوستانه به افغانستان نیز هست.
پیامدهای لغو معافیت
لغو معافیت بخشی از سیاست «فشار حداکثری» دولت ترامپ علیه تهران است. این اقدام هند را در موقعیتی دشوار قرار میدهد؛ چرا که باید میان روابط راهبردی خود با آمریکا و همکاریهای سنتی با ایران توازن برقرار کند.
کارشناسان میگویند توقف یا محدود شدن پروژههای هند در چابهار میتواند موقعیت چین در منطقه را تقویت کند و تلاشهای دهلی نو برای دسترسی تجاری به آسیای میانه را به خطر اندازد.
واکنشها و چشمانداز
مقامهای هندی تاکنون واکنش رسمی به این تصمیم واشینگتن نشان ندادهاند، اما انتظار میرود موضوع در گفتوگوهای دیپلماتیک دو کشور مطرح شود.
در صورت پایبندی آمریکا به این تصمیم، آینده بندر چابهار و جایگاه آن در معادلات ژئوپلیتیک منطقه با ابهام جدی روبهرو خواهد شد.
خبرنگار آکسیوس نوشت که پنجشنبه پیشنویس قطعنامه کره جنوبی برای تعلیق تحریمهای سازمان ملل متحد علیه جمهوری اسلامی در شورای امنیت توزیع میشود و جمعه قرار است درباره آن رایگیری شود.
او نوشت انتظار میرود این پیشنویس رای نیاورد که در این صورت «مکانیسم ماشه» فعال شود.
نشنالاینترست ۲۴ شهریور نوشت تشدید تعرفههای تجاری آمریکا و مکانیسم ماشه هند را به سمت توافق تجاری با اتحادیه اروپا سوق داده و بر آینده بندر چابهار اثر مستقیم گذاشته؛ هند پروژه را زنده نگه میدارد اما از سرمایهگذاری گسترده خودداری میکند تا مذاکرات با اروپا و روابط با آمریکا به خطر نیافتد.
ایران اینترنشنال