ایران وایر
در حالی که بحران زیستمحیطی در ایران هر روز ابعاد تازهای پیدا میکند، گزارشها از استان فارس حاکی از آن است که تقریبا هیچ تالاب زندهای در این استان باقی نمانده است. تالابهای بختگان، پریشان، ارژن و مهارلو که زمانی از مهمترین زیستبومهای آبی کشور محسوب میشدند، امروز به بیابانهایی آلوده و منبع ریزگردهای سمی تبدیل شدهاند.
به گفته فعالان محیط زیست، تالاب بختگان بیش از ۱۴ سال است که خشک شده و تالاب پریشان نزدیک به ۱۷ سال است که آبی در خود ندیده است. ارژن حدود ۱۸ سال پیش خشک شده و مهارلو نیز تنها به شکل فصلی، آن هم با پسابهای آلوده شیراز، رمقی برای بقا دارد.
خشکی این پهنههای آبی، فقط مرگ طبیعت نیست؛ زنگ خطری است برای سلامت میلیونها نفر. گرد و غبار آلوده به فلزات سنگین که از بستر خشک تالابها برخاسته، بهسادگی وارد ریهها میشود و باعث افزایش چشمگیر بیماریهای صعبالعلاج و آمار سرطانها در مناطق پیرامونی شده است. کارشناسان این وضعیت را با فاجعه دریاچه آرال مقایسه میکنند و هشدار میدهند که روند مشابهی در فارس و دیگر مناطق کشور در حال تکرار است.
سیروس زارع، دبیر گروه احیاکنندگان تالاب بینالمللی کمجان، میگوید: «علت اصلی این فاجعه، سوءمدیریت منابع آبی و سیاستهای ویرانگر کشاورزی است. تالابها بهطور کامل از اولویت خارج شدهاند و هیچ نهاد مسئولیتی نمیپذیرد. ما با بحران آب روبهرو نیستیم؛ با ورشکستگی آبی طرفیم.»
در حالی که دولت و نهادهای وابسته بهطور سیستماتیک از انتشار آمار شفاف خودداری میکنند، برداشت بیرویه از چاهها، توسعه ناپایدار کشاورزی و نبود برنامهریزی علمی، تالابها را یکی پس از دیگری به کام مرگ کشانده است. حتی در موارد معدود مانند تالاب کمجان، تنها فعالیت داوطلبان محلی مانع از نابودی کامل شده و هیچ حمایت دولتی وجود ندارد.
معاون محیط زیست فارس نیز با تایید وخامت اوضاع اعتراف کرده است که جریان آب بهجای هدایت به تالابها، معکوس شده و به آبخوانها نفوذ میکند؛ امری که باعث تشدید خشکیدگی و کاهش کیفیت منابع آبی شده است.
کارشناسان تاکید میکنند اگر عزم ملی و مدیریتی جدی برای نجات تالابها شکل نگیرد، بخش عمدهای از زیستبوم فارس و سلامت ساکنان آن بهطور غیرقابل بازگشت از دست خواهد رفت. خشک شدن تالابها نه حادثهای طبیعی، بلکه نتیجه مستقیم سیاستگذاریهای ناکارآمد و غفلت حکومت از منابع حیاتی کشور است.