رویداد ۲۴ خبر داد که برخی فروشگاههای زنجیرهای در تهران فروش آب معدنی را هم سهمیهبندی کردهاند
نخستین باران پاییزی تهران پس از ماهها خشکی، بامداد دوشنبه ۲۶ آبان آغاز شد، اما این بارش دیرهنگام هم تنها چند دقیقه ادامه داشت و نتوانست از شدت بحران کمآبی و آلودگی سنگین هوا که ماهها است بر زندگی پایتختنشینان سایه انداخته است، بکاهد.
همزمان، شماری از ساکنان تهران در گفتگو با ایندیپندنت فارسی، از افزایش چشمگیر ساعات قطعی آب و کاهش محسوس فشار آب شهری در ۴۸ ساعت گذشته خبر دادند. آنان میگویند این وضعیت عملا جریان عادی زندگی را مختل و کارهای خانه از شستوشو و نظافت روزمره گرفته تا پختوپز و حتی امور بهداشت فردی را با مشکل روبرو کرده است. برخی نیز تاکید کردند که قطعیهای مکرر بدون اطلاعرسانی قبلی انجام میشود و مردم را در شرایطی قرار میدهد که برای نیازهای اولیه خود هم نمیتوانند هیچ برنامهریزی مشخصی داشته باشند.
تعدادی از زندانیان محبوس در زندان تهران بزرگ (فشافویه) هم در تماس با اعضای خانوادهشان، خبر دادهاند که در چند روز گذشته، آب لولهکشی این زندان بهطور کامل قطع بوده است و زندانیان برای شستوشو و حمام آب نداشتهاند. بر اساس این گزارش، تعداد محدود حمامها و خرابی تعدادی از آنها همراه با حجم بالای جمعیت، موجب شده است که رعایت استانداردهای نظافت فردی در زندان به حداقل برسد.
عباس علیآبادی، وزیر نیروی دولت پزشکیان، روز دوشنبه در گفتگو با خبرنگاران، هشدار داد که تهران «با چند سد سر پا مانده است» و آب تهران در شرایط فعلی «با بهرهگیری همزمان از چندین سد، مخزن و حتی سفرههای زیرزمینی» تامین میشود.
در همین حال خبرگزاری رویداد ۲۴ خبر داد که برخی فروشگاههای زنجیرهای در تهران فروش آب معدنی را هم سهمیهبندی کردهاند. در روزهای اخیر، تصاویر منتشرشده از قفسههای چندین فروشگاه در پایتخت ایران نشان داد که روی بطریهای ۱.۵ لیتری آب معدنی، نوشته شده است که محدودیت فروش «حداکثر یک عدد برای هر مشتری» اعمال میشود.
وزیر نیرو روز شنبه نیز با اشاره به کاهش شدید منابع آبی پایتخت، گفته بود وضعیت آبی تهران «آنقدر حیاتی» است که دولت باید همه راههای ممکن را در صورت توجیه اقتصادی بررسی کند.
با این حال کمآبی تنها بحران حال حاضر ساکنان تهران و بیش از ۲۰ استان دیگر ایران نیست. با ورود موج هوای سرد، حالا بحران کمبود برق و گاز نیز به مشکلات مردم اضافه شده است؛ تا جایی که آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران، روز دوشنبه در گفتگو با ایلنا، از کمبود گاز و تشدید این چالش در فصل زمستان خبر داد و با استناد به طبق آمار و براوردها، اعلام کرد که «ما با ناترازی حدود ۳۲۰ میلیون مترمکعب گاز در هر روز مواجه خواهیم بود».
بیش از ۷۰ درصد برق ایران با گاز طبیعی تولید میشود و نیروگاههای برق در ایران، به دلیل چشمپوشی مقامهای جمهوری اسلامی از نوسازی و افزایش توان زیرساختهای انرژی در دهههای اخیر، به جای تنوعبخشی به منابع انرژی، همچنان به گاز وابستهاند. در نتیجه طی زمستان که استفاده از بخاری، شوفاژ و آبگرمکن، مصرف گاز خانگی را بالا میبرد، به دلیل رسیدن میزان مصرف به اوج، برای نیروگاهها گاز کافی باقی نمیماند و سهمیه گاز نیروگاهها کم میشود. در نتیجه آنها نمیتوانند با ظرفیت کامل کار کنند و کمبود گاز، به کمبود برق تبدیل میشود.
از سوی دیگر، هرچند دولتهای جمهوری اسلامی معمولا برای جبران این کمبود نیروگاهها را به سوزاندن مازوت، نفتکورهای بسیار آلاینده و مضر برای سلامتی انسان، وادار میکنند، تنها ۱۴ نیروگاه در ایران امکان مازوتسوزی دارند. ذخایر گازوئیل هم محدود است، حملونقل سوخت مایع در سرمای زمستان دشوار میشود و مازوتسوزی که آلودگی شدیدی ایجاد میکند، اعتراضهای گسترده مردم را به دنبال دارد. بنابراین این راهحل نیز پایدار و همیشگی نیست و کمبود برق همچنان ادامه پیدا میکند.
در نتیجه، اکنون چه در ماههای سرد سال به دلیل کمبود گاز و چه در ماههای گرم به دلیل مصرف بالا، در ایران کمبود برق وجود دارد و علاوه بر آنکه بحران کمبود گاز هم در ماههای سرد سال اضافه میشود، حالا با بحران خشکسالی و کاهش قابلتوجه بارش باران، کمبود آب نیز به دو بحران قبلی افزوده شده است.
در این میان، دستور اخیر مسعود پزشکیان، رئیسجمهوری ایران، برای تسریع در ساخت سدهای خرسان۳، ماندگان و کوهرنگ۳ بدون دریافت مجوز زیستمحیطی، موجی از اعتراض کارشناسان و فعالان محیطزیست را برانگیخته است. محمد بهرامی، نماینده بویراحمد و دنا، این تصمیم را «غیرقانونی و شتابزده» دانسته و تاکید کرده که اسناد رسمی درباره تخلفات این پروژهها به دستگاههای نظارتی ارائه شده است.
به گفته متخصصان، ساخت این سدها تهدیدی جدی برای اکوسیستم دنا، منابع آب کارون و استانهای پاییندست از جمله خوزستان است و میتواند به نابودی یخچالهای دنا، تشدید ریزگردها و فروپاشی کشاورزی جنوب ایران منجر شود. منتقدان میگویند فشار نمایندگان استانهای مرکزی ایران و لابیهای آب در شکلگیری این تصمیم نقش دارند، در حالی که سازمان محیطزیست نیز اعلام کرده است چنین طرحهایی امکان دریافت مجوز ندارند.
در واکنش به این روند، بیش از ۸۰ نماینده مجلس با ادامه احداث سد ماندگان مخالفت کردند و جامعه دانشگاهی ایران نیز درباره «پیامدهای فاجعهبار» آن هشدار داد. پژوهشگران تاکید میکنند که تخریب دنا و حوضه آبریز کارون بر اثر اجرای این پروژهها، به زیستبوم ملی ایران ضربهای جبرانناپذیر خواهد بود.
در چنین شرایطی، جمهوری اسلامی نهتنها برای کاهش فشارهای اقتصادی و خروج از چرخه تحریمها هیچ تلاشی انجام نمیدهد، بلکه همچنان با هرگونه مذاکره مستقیم با دولت آمریکا مخالفت میکند. در همین حال معاون وزارت خزانهداری آمریکا اخیرا خبر داد که جمهوری اسلامی تنها در یک سال گذشته، یک میلیارد دلار دیگر به حزبالله لبنان کمک کرده است؛ رقمی که نشان میدهد منابع مالی محدود ایران به جای صرف شدن در حوزههای حیاتی مانند نوسازی زیرساختهای فرسوده آب، برق و انرژی، همچنان درراه پروژههای منطقهای و حمایت از شبهنظامیان هزینه میشود.
به باور کارشناسان، ادامه این سیاستها عملا توان ایران را برای مقابله با بحرانهای محیطزیستی، خشکسالی، آلودگی و ناترازی گاز و برق از بین برده و فاصله میان سیاستهای حاکمیت و نیازهای حیاتی مردم را از همیشه عمیقتر کرده است. در نتیجه، چشمانداز ماههای پیش رو برای مردم ایران میتواند نگرانکنندهتر از گذشته باشد و افزایش شدید هزینههای معیشتی، کمبود آب، خطر قطعیهای مکرر برق و گاز، و کاهش بارشها بهویژه در استانهای مرکزی، جنوبی و مناطق کویری که پیشبینیها از زمستانی خشک خبر میدهد، میتواند مجموعهای از بحرانهای همزمان و تشدیدشونده را رقم بزند.