ژل جدید بر پایه پروتئین و بدون فلوراید است و با تقلید از ویژگیهای کلیدی پروتئینهای طبیعی که در کودکی رشد مینای دندان را هدایت میکنند، عمل میکند
دانشمندان موفق شدهاند مادهای نوین با پایه ژلی بسازند که میتواند مینای دندان را ترمیم و بازسازی کند. پیشرفتی که میتواند نخستین راهکار موثر برای رشد دوباره مینای از دسترفته باشد و شیوههای پیشگیری و درمانهای دندانپزشکی را متحول کند.
محققان دانشکده داروسازی و دانشکده مهندسی شیمی و محیطزیست دانشگاه ناتینگهام در همکاری با تیمی بینالمللی، مادهای برگرفته از سازوکارهای زیستی یا اصطلاحا زیستالهام (Bioinspiration) ساختهاند که میتواند مینای دندان را که مواد معدنی آن کاهش یافته (demineralized) یا فرسوده شده، بازسازی و مینای سالم را تقویت کند و جلو پوسیدگی آن در آینده را بگیرد.
به گزارش وبسایت دانشگاه ناتینگهام، این ژل را میتوان بهسرعت و همانند درمانهای فلورایدی رایج، روی دندانها اعمال کرد. با این تفاوت که این ژل جدید بر پایه پروتئین و بدون فلوراید است و با تقلید از ویژگیهای کلیدی پروتئینهای طبیعی که در کودکی رشد مینای دندان را هدایت میکنند، عمل میکند.
این ژل لایهای نازک و مقاوم ایجاد میکند که به درون ساختار دندان نفوذ و سوراخها و ترکها را پر میکند. سپس بهمانند یک داربست عمل میکند. به این معنی که یونهای کلسیم و فسفات را از بزاق جذب و رشد کنترلشده ماده معدنی جدید را از طریق فرایندی به نام معدنی شدن اپیتاکسیال (epitaxial mineralization)، تحریک میکند. این فرایند باعث میشود ماده معدنی جدید به شکلی منظم و یکپارچه در بافت طبیعی زیرین ادغام شود و ساختار و ویژگیهای مینای سالم را بازیابی کند.
این ماده جدید همچنین میتواند روی عاج نمایانشده (عاج دندان که پوشش مینایی خود را از دست داده است)، قرار گیرد و لایهای شبیه مینا روی آن ایجاد کند. این ویژگی مزایای بسیاری دارد، از جمله درمان حساسیت دندانی یا بهبود چسبندگی.
عامل اصلی پوسیدگی دندان تخریب مینای دندان است که تقریبا ۵۰ درصد جمعیت جهان با آن مواجهاند. این مشکل میتواند به عفونت و از دست دادن دندان منجر شود و با بیماریهایی مانند دیابت و بیماری قلبیعروقی هم ارتباط دارد. مینای دندان به طور طبیعی بازسازی نمیشود و وقتی از بین برود، برای همیشه از دست رفته است. در حال حاضر هیچ راهکاری وجود ندارد که بتواند مینای دندان را بهطور موثر دوباره بازسازی کند و درمانهای موجود مانند پوشش فلورایدی (fluoride varnish) یا محلولهای بازمعدنیکننده تنها عوارض از دست رفتن مینا را کاهش میدهند. این در حالی است که تصاویر میکروسکوپی نشان میدهند پس از دو هفته استفاده از این ژل، بلورهای جدید مینای دندان بهطور منظم و مشابه مینای طبیعی، رشد میکنند.
دکتر ابشر حسن، نویسنده اصلی پژوهش، میگوید: «مینای دندان ساختار منحصربهفردی دارد که ویژگیهای چشمگیر آن را ایجاد میکند؛ ویژگیهایی که در طول زندگی از دندانهای ما در برابر عوامل فیزیکی، شیمیایی و حرارتی محافظت میکنند. هنگامی که ماده ما روی مینای فرسوده یا روی عاج نمایانشده اعمال میشود، باعث رشد بلورها به شکلی منسجم و سازمانیافته میشود و مینای سالم طبیعی را بازمیگرداند.»
او ادامه میدهد: «ما ویژگیهای مکانیکی این بافتهای بازسازیشده را در شرایطی شبیه موقعیتهای واقعی مانند مسواک زدن، جویدن و تماس با غذاهای اسیدی آزمودیم و دریافتیم که مینای بازسازیشده دقیقا مانند مینای سالم عمل میکند.»
به گفته محققان، این فناوری با هدف پاسخگویی همزمان به نیازهای متخصصان دندانپزشکی و بیماران طراحی شده است و از نظر ایمنی، سهولت استفاده و سرعت کاربرد قابلیت ادغام در درمانهای بالینی را دارد. امکان تولید انبوه و چندکاربردی بودن آن امکان ساخت آن به شکل محصولات مختلف را فراهم میکند.
روند تجاریسازی این نوآوری با تاسیس شرکت نوآفرین مینتکــبیو (Mintech-Bio/) آغاز شده است و انتظار میرود نخستین محصول مبتنی بر این فناوری در سال ۲۰۲۶ عرضه شود؛ اقدامی که میتواند مسیر استفاده گستردهتر از این روش را در حوزه درمانهای دندانپزشکی هموار کند.